گام اصلی لاغری اصولی چیست؟

منظور از کاهش وزن (weight loss)، کاهش عضلات، چربی و آب بدن است. در حالیکه کاهش چربی (fat loss) یک هدف اختصاصی تر و سالم تر در روند رهایی از چاقی می تواند باشد. افرادی که وزن اضافه تری دارند، باید به این نکته توجه داشته باشند که لزوماً کاهش عدد روی ترازو نشان دهنده کاهش وزن سالم نیست. تشخیص اینکه آیا

کاهش وزن چیست؟

منظور از کاهش وزن (weight loss)، کاهش عضلات، چربی و آب بدن است. در حالیکه کاهش چربی (fat loss) یک هدف اختصاصی تر و سالم تر در روند رهایی از چاقی می تواند باشد. افرادی که وزن اضافه تری دارند، باید به این نکته توجه داشته باشند که لزوماً کاهش عدد روی ترازو نشان دهنده کاهش وزن سالم نیست. تشخیص اینکه آیا شما در پروسه کاهش وزن بیشتر چربی از دست داده اید یا آب و عضله کار تخصصی است و نیاز به استفاده از دستگاه های آنالیز ترکیب بدن دارد. به همین دلیل، کاهش وزن اصولی یک روند علمی است.

راه علمی کاهش وزن

کاهش وزن بر مبنای علم تغذیه به‌ معنای کاهش اصولی و تدریجی درصد چربی ‌های ذخیره ‌شده در بدن است. در رویکرد علمی، ارزیابی کاهش وزن باید بر اساس فاکتورهای مشخصی مانند درصد چربی بدن، تغییرات در سایز دور کمر، توده عضلانی و ترکیب بدن انجام شود، نه صرفاً پیروی از رژیم ‌های افراطی که تنها منجر به کاهش سریع وزن و آسیب به بدن می ‌شوند. از دیدگاه علمی، اضافه ‌وزن می ‌تواند ریشه در دو دسته عامل داشته باشد:

1. عوامل محیطی و سبک زندگی (اکتسابی): مانند پرخوری، کم ‌تحرکی، استرس مزمن یا خواب ناکافی.

2. عوامل ژنتیکی و ارثی (انتسابی): که ممکن است باعث تمایل بدن به ذخیره چربی بیشتر شوند.

با این حال، در هر دو حالت می ‌توان از طریق یک برنامه جامع و فرد محور به کاهش وزن مؤثر و پایدار دست یافت. منظور از برنامه جامع، مجموعه ‌ای از اقدامات است که روند کاهش وزن را تقویت می‌ کنند، از جمله:

• اصلاح الگوی تغذیه و افزایش آگاهی تغذیه ‌ای
• بهبود سبک زندگی و مدیریت استرس
• افزایش فعالیت بدنی منظم
• ایجاد تغییرات رفتاری و روانی
• و در نهایت، طراحی یک رژیم غذایی متناسب با نیازهای شخصی

باید در نظر داشت که چربی ‌های اضافی بدن در طی یک هفته یا یک ماه ایجاد نشده ‌اند، بنابراین انتظار کاهش سریع آن ‌ها واقع‌ بینانه نیست. نخستین گام در مسیر کاهش وزن، داشتن صبر، پیوستگی و پایبندی به برنامه ‌ای اصولی است.

علم تغذیه همواره در تلاش برای یافتن مؤثرترین و کم‌ خطرترین روش ‌های کاهش وزن است. به همین دلیل رژیم‌ های مختلف غذایی، با اهداف مختلف مورد بررسی قرار گرفته ‌اند اما یکی از اصول ثابت و علمی، ایجاد تعادل منفی انرژی یا به‌ عبارتی کاهش تدریجی کالری دریافتی روزانه است. یکی از روش های مطرح شده رژیم فستینگ یا روزه داری است که در آن فرد زمان مشخصی را به خوردن غذا اختصاص می دهد و در ساعات باقی مانده چیزی مصرف نمی کند.

برای تعادل منفی انرژی، ابتدا میزان کالری مورد نیاز بدن بر اساس وزن، سن، جنس، سطح فعالیت و وضعیت متابولیسم فرد محاسبه شده و سپس با کم کردن تدریجی کالری، بدن به مرور به استفاده از ذخایر خود روی می ‌آورد. این ذخایر می ‌توانند شامل چربی ‌های ذخیره‌ شده یا بافت عضلانی باشند. تفاوت اصلی در اینجاست که کاهش بافت عضلانی با پیامدهای منفی متعددی همراه است؛ مانند افت عملکرد فیزیکی، کاهش نرخ متابولیسم پایه، افتادگی پوست، ضعف سیستم ایمنی و خستگی مزمن.

در مقابل، کاهش اصولی چربی اضافه با مزایایی مانند افزایش انرژی، بهبود خواب، حس سبکی، افزایش انگیزه و حتی بهبود خلق ‌و خو همراه خواهد بود. بنابراین، هدف در کاهش وزن نباید فقط پایین آمدن عدد روی ترازو باشد، بلکه باید حفظ توده عضلانی و ارتقای سلامت کلی مدنظر قرار بگیرد. این هدف تنها با صبوری و دانش صحیح از سوی متخصص تغذیه قابل دستیابی است.

تاثیر تغذیه بر لاغری

فرایند کاهش وزن اصولی، ترکیبی از آگاهی، انتخاب ‌های هوشمند و استمرار در رفتارهای سالم است. خبر خوب این است که تقریباً همه افراد مبتلا به چاقی می توانند به وزن مناسب برسند اما این زمان ممکن است برای برخی طولانی تر باشد. در نظر گرفتن روش های جراحی یا استفاده از دستگاه های لاغری ممکن است در قدم اول راه درستی نباشد. زیرا انتخاب این روش ‌ها بدون آمادگی ذهنی و تغییرات سبک زندگی معمولاً نتایج پایدار نخواهد داشت. تا زمانی که الگوی غذایی اصلاح نشود و عادات غذایی تغییر پیدا نکنند، حتی با جراحی هم اضافه وزن قابل برگشت است.

در کالری شماری فقط بحث کم کردن کالری مطرح نیست، حقیقت این است که نوع و کیفیت مواد غذایی نیز اهمیت دارند. وقتی که عادت غذایی شما بر مبنای چربی های اشباع، فست فود و شیرینی ها باشد، حتی با کم خوردن آن ها وزن به درستی کاهش پیدا نمی کند.

مواد غذایی مختلفی نیز هستند که از طریق افزایش سوخت و ساز و کاهش اشتها به خودی خود به افزایش سرعت لاغر شدن کمک می کنند. در واقع خوراکی های طبیعی تنها یک راه برای سیر شدن نیستند، بلکه آنتی اکسیدان ها، ویتامین ها و مواد معدنی موجود در هر ماده غذایی خود نقش مهمی در بازسازی بافت های آسیب دیده، تنظیم واکنش های مختل شده و تنظیم تعادل وزن دارد.

درصد توزیع کربوهیدرات، پروتئین و چربی در برنامه غذایی از مسائل مهم در تغذیه است که به شدت بر میزان کاهش وزن و ترکیب بدنی موثر است. به طور مثال در رژیم کتو که سهم دریافت انرژی از منابع غیرکربوهیدراتی بالاتر است، بدن از چربی ها برای تامین انرژی استفاده می کند. در رژیم کتو چی بخوریم؟ چربی و روغن های سالم مانند زیتون، کنجد، مغزها و دانه در کنار منابع پروتئینی مانند مرغ، تخم مرغ، گوشت و ماهی می تواند مفید باشد. درصد کمی از منابع کربوهیدراتی نیز مجاز به مصرف هستند.

نقش خواب بر روند کاهش وزن

خواب یکی از عواملی است که نقش مهمی در کنترل وزن ما دارد. اهمیت آن به گونه ای است که ممکن است حتی با رژیم غذایی و ورزش برابری کند.

نداشتن خواب کافی یکی از مشکلات شایع و مشترک در سراسر دنیاست که بخش اعظم آن به دلیل مواجه زیاد با وسایل الکترونیک و استرس بیش از حد است. خواب کافی برای بزرگسالان بایستی حداقل 7 ساعت باشد. هرچه مدت زمان سپری شده به ساعات بعد از نیمه شب موکول شود، کیفیت خواب افت پیدا می کند. ممکن است این تجربه داشته باشید که اگر ساعت 3 بامداد بخوابید و 7 ساعت بعد یعنی 10 صبح بیدار شوید، احساس خستگی شما را آزار دهد. اما اگر زمان خواب تان بین ساعت 10 شب تا 6 صبح باشد، پرانرژی و سرحال تر خواهید بود چون خواب عمیق تری داشته اید.

به همین ترتیب، خواب سطح انرژی روز بعد شما را تعیین می کند. استراحت ناکافی با پایین آوردن سطح انرژی، ما را به مصرف مواد غذایی انرژی زا ترغیب می کند. بنابراین، بر انتخاب های غذایی ما تاثیرگذار است.

به علاوه، سطح اشتها با هورمون های سیری و گرسنگی در ارتباط است. خواب از طریق برخی از واکنش های مغزی می تواند میزان هورمون گرسنگی را افزایش و هورمون سیری را کاهش دهد.

هرچه مدت زمان خواب شما دیرتر باشد، ناخودآگاه تمایل برای خوردن تنقلات یا غذا در شب بیشتر می شود. درحالی که خواب به موقع از ریزه خواری های اضافه جلوگیری کرده و به علاوه، ریتم شبانه روزی بدن را نیز حفظ می کند.

ورزش برای لاغری

بدون ورزش نیز می توان وزن کم کرد اما انجام آن سخت ‌تر است. فعالیت بدنی به صورت منظم موجب مصرف انرژی و سوزاندن کالری می شود و اثرات زیادی بر جسم و روح ما دارد، برخی از این ویژگی ها عبارتند از:

• بهبود خلق و خوی
• کاهش استرس
• کاهش فشار خون
• تنظیم خواب

مهم ترین خصوصیت ورزش در لاغری این است که به شما کمک می ‌کند وزنی که کم شده است را به صورت ادامه دار حفظ کنید. میزان کالری سوزی در ورزش نیز به فاکتورهایی مانند تعداد دفعات، مدت زمان و شدت ورزش بستگی دارد. توصیه می شود ورزش های هوازی را با شدت متوسط اما کمی طولانی تر انجام دهید؛ زیرا در این حالت سوزاندن چربی افزایش پیدا می کند.

ترکیب تمرینات برای کاهش وزن مهم است. استفاده همزمان از ورزش هوازی مانند پیاده‌ روی سریع (در بیشتر روزهای هفته و حداقل 30 دقیقه) همراه با حداقل دو بار در هفته تمرینات قدرتی می تواند چربی سوزی موثری را به همراه داشته باشد. برخی از فعالیت ها می تواند میزان انرژی مصرفی شما بیشتر کنند:

• به جای آسانسور از پله‌ استفاده کنید.
• هنگام خرید، ماشین را در فاصله دورتری پارک کنید.
• هنگام صحبت با تلفن به جای نشستن، بایستید.
• هنگام تماشای تلویزیون درجا راه بروید.

در پایان، گام اصلی در لاغری اصولی، ایجاد تعادل پایدار میان تغذیه مناسب، فعالیت بدنی منظم و اصلاح سبک زندگی است. هرچه عادات سالم را زودتر برای خود نهادینه کنید، اثرات معجزه آسای آن را سریع تر بدست می آورید.