4 مقطع فولادی پرکاربرد در ساختمان‌سازی ایران: کاربرد، بازار و پیش بینی قیمت

آلات به‌ویژه در قالب مقاطع ساختمانی فولادی اصلی‌ترین بخش در ساخت سازه‌های مدرن را تشکیل می‌دهند. در میان تنوع محصولات فولادی، 4 مقطع تسمه آهنی ، تیرآهن، میلگرد و قوطی پروفیل جایگاه ویژه‌ای دارند

پرکاربردترین مقاطع آهن در ساختمان سازی کدام اند؟

در میدان رقابت مقاطع فولادی در صنعت ساختمان‌سازی ایران، 4 رقیب اصلی همیشه در خط مقدم هستند: تسمه آهنی، میلگرد، تیرآهن و قوطی پروفیل.

اگر سازه بتنی باشد، بی‌تردید میلگرد پادشاه صنعت ساختمان سازی است؛ بدون آن، بتن جان ندارد و نمی‌تواند در برابر کشش مقاومت کند؛ اما در سازه‌های فلزی، تاج بر سر تیرآهن می‌نشیند؛ همان شاه‌تیرهای افسانه‌ای که بار سقف و طبقات را با صلابت تحمل می‌کنند. در این میان، پروفیل گرچه کمتر دیده می‌شود، اما سرباز همه‌فن‌حریف پروژه‌های کوچک و بزرگ است؛ از ساخت در و پنجره گرفته تا اسکلت‌های سبک و سازه‌های سبک و فضایی. هر سه مقطع فولادی، بسته به نوع پروژه، کاربرد ویژه‌ای دارند و حذف یکی از آن‌ها، نظم صنعت ساخت‌وساز را به هم می‌ریزد؛ اما اگر بخواهیم یکی را پرکاربردترین بنامیم، میلگرد با مصرف روزانه هم در پروژه‌های بتنی و هم در پروژه‌های فولادی یک سر و گردن بالاتر از دیگر محصولات آهنی ایستاده است. در ادمه هریک از این محصولات فولادی را بیشتر بررسی می کنیم.

تسمه آهنی: پروفیل فلزی تخت و باریک از جنس فولاد (آهن) است که معمولاً به صورت نوارهایی با عرض و ضخامت‌های مختلف تولید می‌شود. این تسمه‌ها در صنعت و ساخت‌وساز کاربردهای گسترده‌ای دارند.

کاربردهای تسمه آهنی:

• • ساخت درب و پنجره فلزی
  • در چارچوب‌سازی و اسکلت‌های فلزی درب و پنجره استفاده می‌شود.
  • صنایع ساخت و ساز
  • برای اتصال، تقویت یا نگهداری سازه‌ها به کار می‌رود.
  • کاربرد در سازه‌های فلزی و سوله‌ها
  • ساخت پایه و قاب تجهیزات صنعتی
  • به‌عنوان پشتیبان و پایه برای ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی
  • قالب‌بندی بتن
  • در ساخت قالب‌های فلزی برای بتن‌ریزی
  • تولید قطعات صنعتی
  • در ساخت قطعاتی مانند قلاب، بست، پلیت و قطعات اتصال
  • ساخت نرده، حفاظ و راه‌پله
  • در ترکیب با میلگرد یا پروفیل برای زیبایی و استحکام
  • ساخت سازه‌های سبک یا دکوراتیو
  • کاربرد در طراحی‌های صنعتی، تابلوها، دکوراسیون و اسکلت سبک

میلگرد: تضمین‌کننده مقاومت کششی بتن

کاربرد و نوع پرتقاضای میلگرد

میلگرد آجدار عنصر اصلی در سازه‌های بتن‌آرمه است. در ایران، میلگردهای آجدار A3 سایز ۱۴، ۱۶ و ۱۸ بیشترین کاربرد در ساخت فونداسیون، ستون‌ها و سقف‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. برندهایی مانند ذوب‌آهن اصفهان، کویر کاشان، راد، میانه، نیشابور و شاهرود در تأمین میلگردهای استاندارد نقش پررنگی را در بازار آهن ایفا می‌کنند.

تحلیل بازار میلگرد در ایران

میلگرد بیشترین وابستگی را به پروژه‌های مسکونی و انبوه‌سازی دارد. رکود شدید در بازار مسکن، افت توان خرید و کاهش بودجه عمرانی دولت، بازار میلگرد را تحت فشار قرار داده است. در عین حال، صادرات میلگرد با چالش‌هایی همچون رقابت با تولیدکنندگان منطقه‌ای مانند ترکیه و مشکلات لجستیکی و تحریمی مواجه است.

چشم‌انداز قیمتی میلگرد

میلگرد برخلاف تیرآهن در ایران دارای اشباع تولید از نظر تعداد کارخانه‌های تولیدکننده است. ازاین‌رو در ادامه سال ۱۴۰۴ و در صورت عدم تحرک در بخش ساخت‌وساز و نبود مشوق‌های صادراتی، بازار میلگرد با ثبات نسبی با نوسانات کوتاه‌مدت نزولی روبه‌رو خواهد بود. هرچند تورم بالا و افزایش قیمت دلار و هزینه مواد اولیه می‌تواند قیمت میلگرد آجدار را گران کند اما تقاضای ضعیف باعث رکودهای سنگین پس از هر جهش تورمی خواهد شد.

تیرآهن: ستون فقرات سازه‌های فلزی

تیرآهن اصلی‌ترین بخش در ساخت اسکلت فلزی به شمار می‌رود. تیر و ستون در سازه‌های فولادی از تیرآهن‌ها ساخته شده و ازاین‌رو تیرآهن نقش مهمی در ایمنی و استحکام ساختمان‌های فولادی ایفا می‌کند. به همین دلیل است که جزییات قیمت تیرآهن یکی از اصلی‌ترین محاسبه‌های پیمانکاران برای هزینه‌های اجرایی به شمار می‌رود.

کاربرد و انواع پرفروش تیرآهن

در بازار ایران، تیرآهن‌های IPE استاندارد اروپا به‌ویژه در سایزهای ۱۴، ۱۶ و ۱۸ پرمصرف‌ترین گزینه‌ها در ساخت پروژه‌های مسکونی و تجاری به شمار می‌روند. کارخانه‌هایی چون ذوب‌آهن اصفهان، ظفر بناب، اهواز و فایکو از اصلی‌ترین تأمین‌کنندگان تیرآهن‌ها در کشورند که از این میان تیرآهن اصفهان استانداردترین محصول شناخته می‌شود. به‌صورت کلی رایج‌ترین انواع تیرآهن در بازار ایران عبارت‌اند از:

• تیرآهن IPE: پرکاربردترین نوع تیرآهن در ایران است و در سایزهای ۱۲ الی 30 تولید می‌شود که سایزهای ۱۴، ۱۶ و ۱۸ در سازه‌های مسکونی رایج‌ترند.
• تیرآهن IPN استاندارد قدیمی اروپا: به دلیل افت مقاومت نسبت به وزن مصرفی از این محصول کمتر استفاده می‌شود.
• تیرآهن H یا هاش (HEA, HEB, HEM): مقاومت خمشی بالایی دارند و در برابر کمانش جانبی بسیار مقاوم‌تر از IPE هستند.
• تیرآهن لانه‌زنبوری: تیرآهن لانه‌زنبوری دارای ساختار حفره‌ای روی جان خود است و به همین دلیل وزن تیرآهن لانه‌زنبوری نسبت به انواع دیگر این مقطع فولادی سبک تر می‌شود. هرچند این حفره‌ها باعث کاهش مقاومت تیرآهن می‌شود اما استفاده از تیرآهن لانه‌زنبوری در برخی پروژه‌ها مانند سوله، راه‌پله و پل بهترین انتخاب است.

تحلیل بازار تیرآهن در ایران

بازار تیرآهن به‌شدت وابسته به ساخت‌وساز مسکن و پروژه‌های عمرانی است. در سال‌های اخیر، کاهش صدور پروانه‌های ساختمانی و افت سرمایه‌گذاری عمرانی باعث کاهش تقاضای خرید تیرآهن شده است. بااین‌حال، برخی پروژه‌های صنعتی و صادرات مقطعی به کشورهای همسایه مانند عراق بخشی از بازار را حفظ کرده‌اند. هم‌چنین کاهش میزان تولید و عرضه‌های قطره چکانی سایزهای تیرآهن در بازار داخلی باعث شده تا قیمت این محصولات به‌ویژه قیمت تیرآهن اصفهان در سال 1404 با وجود رکود به روند افزایشی خود ادامه دهد.

چشم‌انداز قیمتی تیرآهن

با ادامه رکود بازار مسکن در سال ۱۴۰۴ و کاهش صدور پروانه‌های ساختمانی، قیمت تیرآهن به‌احتمال زیاد نوسانی و متمایل به ثبات یا کاهش محدود خواهد بود، مگر اینکه تحرکاتی در بودجه عمرانی یا بازار صادراتی رخ دهد.

در نبود تحرک در بازار ساخت‌وساز، قیمت تیرآهن در سال ۱۴۰۴ احتمالاً ثبات نسبی با نوسانات محدود را تجربه خواهد کرد. هرچند در سه ماهه نخست 1404 چنین مشکلات زنجیره تأمین و کاهش میزان تولید و عرضه‌های کم تیرآهن باعث شد تا قیمت تیرآهن افزایشی باشد. نوسانات نرخ ارز و هزینه حمل‌ونقل ازجمله عوامل بیرونی مؤثر بر قیمت تیرآهن شناخته می‌شوند.

قوطی پروفیل و ورق سیاه: پایه ساخت اجزای فرعی سازه

ورق سیاه از اصلی‌ترین محصولات فولادی پایه برای تولید نبشی، ناودانی و قوطی پروفیل است. ازاین‌رو قیمت ورق سیاه می‌تواند تأثیر غیرمستقیمی بر بودجه ساخت‌وساز داشته باشد. از طرفی و در شرایط فعلی، قوطی پروفیل به دلیل کارایی بالا و سبکی در پروژه‌های کوچک مسکونی و نوسازی بافت فرسوده بسیار مورد توجه پیمانکاران است.

کاربرد و نوع پرفروش قوطی پروفیل

پروفیل‌های صنعتی و ساختمانی در سایزهای ۴۰×۴۰، ۶۰×۶۰، ۴۰×۸۰ اینچ جزو پرکاربرتردین ابعاد در ساخت در و پنجره، نرده‌ها، دیوارهای سبک و نماهای فلزی هستند. پروفیل‌های سبک با ضخامت‌های ۲ تا ۳ میلی‌متر نیز کاربرد فراوانی در ساخت و سازهای تزیینی دارند. پروفیل با ضخامت بالا (بیش از ۴ میلی‌متر) در سازه‌های سنگین فلزی و سوله‌های صنعتی کاربرد بیشتری دارند.

تحلیل بازار پروفیل در ایران

بازار قوطی پروفیل در سال 1404 و برخلاف تیرآهن و میلگرد نوسانات کمتری را تجربه می‌کند. دلیل اصلی آن، وابستگی این محصول به قیمت ورق سیاه است که از ابتدای سال تقریباً یک روند نزولی را به ثبت رسانده است. هم‌چنین کاهش تقاضا در پروژه‌های ساختمانی و نبود نقدینگی در بازار هم مزید بر علت شده تا تقاضا برای پروفیل را کمتر هم شود. بااین‌حال، به دلیل کاربرد گسترده پروفیل در نوسازی و پروژه‌های مقیاس کوچک، تقاضای حداقلی در بازار وجود خواهد داشت.

چشم‌انداز قیمتی پروفیل

در شرایطی که پروژه‌های انبوه‌سازی و به‌ویژه ساخت سوله به کندی پیش می‌روند، انتظار می‌رود بازار قوطی پروفیل نیز در کوتاه‌مدت با کاهش تقاضا و ثبات نسبی قیمت همراه باشد. هرچند در هر لحظه نوسان‌های ارزی می‌تواند موجب جهش‌های مقطعی قیمت ورق و درنهایت قیمت پروفیل شود.

جدول مقایسه سه مقطع فولادی پرکاربرد در ساختمان‌سازی ایران

بازار آهن در ایران به‌شدت متأثر از بازار مسکن و میزان ساخت و ساز است و در نبود سیاست‌های محرک تقاضا، همچنان در مسیر رکودی باقی خواهد ماند. برای فعالان بازار آهن، توجه به نرخ ارز و آینده سیاسی کشور در ماه‌های پیش‌رو، کلید تحلیل بهتر بازار آهن و قیمت مقاطع فولادی پرکاربرد است.