در تابلو برق صنعتی از چه تجهیزاتی استفاده می‌شود؟

شناخت دقیق و کامل تجهیزات کلیدی مورد استفاده در تابلوهای برق صنعتی و نحوه کار آن‌ها، گامی اساسی در درک عملکرد فرآیندهای صنعتی است. این دانش نه تنها به افزایش بهره‌وری کمک می‌کند، بلکه ایمنی و پایداری محیط‌های صنعتی را تضمین می‌کند

تابلوهای برق صنعتی، که مجموعه‌ای از تجهیزات الکتریکی را در خود جای می‌دهند، نقش حیاتی در توزیع انرژی، حفاظت از مدارها و تجهیزات، و کنترل فرآیندهای الکتریکی ایفا می‌کنند. شناخت دقیق اجزای تشکیل‌دهنده تابلو برق و کارکرد هر یک، برای مهندسان، تکنسین‌ها، و حتی کاربران عادی اهمیت زیادی دارد.

این شناخت نه‌تنها به بهره‌وری و ایمنی سیستم‌های الکتریکی کمک می‌کند، بلکه در مواقع بحرانی و خرابی‌های احتمالی، یک راهنمای ارزشمند برای تعمیر و نگهداری محسوب می‌شود. در این مقاله، قصد داریم تابلوهای برق صنعتی و تجهیزات مختلف به‌کاررفته در آن‌ها را مورد بررسی قرار دهیم. از کلیدها و فیوزهای حفاظتی گرفته تا رله‌ها، کنتاکتورها و بسیاری از اجزای دیگر که هر یک وظایف مشخصی را بر عهده دارند. با ما همراه باشید.

تابلو برق صنعتی چیست؟

تابلو برق صنعتی یک سیستم برای توزیع و کنترل جریان الکتریکی در محیط‌های صنعتی است. این تابلوها شامل تجهیزات مختلفی مانند کلیدهای اتوماتیک، فیوزها، کنتاکتورها، ترمینال‌ها، تایمرها، PLC‌ها و HMI‌ها هستند که برای محافظت، کنترل و نظارت بر عملیات‌های الکتریکی طراحی شده‌اند.

تابلوهای برق صنعتی نقش حیاتی در کارکرد ایمن و موثر سیستم‌های الکتریکی دارند و در صنایع مختلفی مانند فولاد، پتروشیمی، نفت و گاز و بسیاری دیگر از بخش‌های صنعتی استفاده می‌شوند. در محیط‌های سخت صنعتی، این تابلوها به گونه‌ای طراحی می‌شوند که می‌توانند در برابر شرایط سخت صنعتی مانند گرد و غبار، رطوبت و دماهای بالا مقاومت کنند و عملکرد مطمئنی را ارائه دهند.

تجهیزات تابلو برق صنعتی چه هستند؟

تابلوهای برق صنعتی مجهز به تجهیزات متنوعی هستند که هر کدام وظایف خاصی را بر عهده دارند. در ادامه تجهیزات مهم آن را معرفی خواهیم کرد،‌ با ما همراه باشید.

فیوزها

فیوزها اجزای ایمنی حیاتی در سیستم‌های برقی هستند که به منظور محافظت از تجهیزات در برابر جریان‌های بیش از حدِ مجاز، طراحی شده‌اند. این وسایل دارای یک هادی فلزی هستند که در صورت عبور جریان بیش از حد  قطع می‌شود. این عملکرد از آسیب‌های ناشی 

از اتصال کوتاه یا اضافه‌بار جلوگیری می‌کند.

کلید مینیاتوری (MCB)

کلیدهای مینیاتوری نسل جدیدی از کلیدهای اتوماتیک هستند که جایگزین فیوزها شده‌اند. آن‌ها قابلیت قطع و وصل خودکار مدار را دارند و در صورت بروز اتصال کوتاه یا اضافه‌بار، به سرعت مدار را قطع می‌کنند. این کلیدها قابلیت بازیابی دارند و پس از رفع مشکل می‌توانند دوباره وصل شوند.

کلید حرارتی (بی‌متال)

المان‌های بی‌متال از دو فلز با ضرایب انبساط حرارتی متفاوت ساخته می‌شوند. این المان‌ها در دستگاه‌های حفاظتی مانند کلیدهای حرارتی به کار می‌روند. تیغه فلزی بی‌متال در اثر عبور جریان و افزایش دما خم شده و باعث قطع مدار می‌شوند. این ویژگی آن‌ها را برای محافظت از مدارها در برابر اضافه‌بار ممتد مناسب می‌سازد.

کلید کامپکت (MCCB)

کلیدهای کامپکت (MCCB) نوعی کلید اتوماتیک هستند که برای محافظت از مدارهای الکتریکی با جریان‌های بالا طراحی شده‌اند. آن‌ها قابلیت محافظت در برابر اتصال کوتاه و اضافه‌بار را دارند و به دلیل قدرت قطع بالا و ابعاد کوچک‌تر، اغلب در تابلوهای توزیع برق صنعتی استفاده می‌شوند.

کلید حفاظت نشتی (محافظ جان)

کلیدهای حفاظت نشتی (RCD) که به آن‌ها کلید محافظ جان نیز می‌گویند، دستگاه‌های ایمنی هستند که از افراد در برابر شوک‌های الکتریکی محافظت می‌کنند. این کلیدها با تشخیص هرگونه تفاوت جریان بین سیم‌های فاز و نول، مدار را به سرعت قطع می‌کنند.

کنتاکتور

کنتاکتورها کلیدهایی هستند که برای قطع و وصل مسیر جریان قدرت در مدارهای الکتریکی استفاده می‌شوند. این تجهیزات معمولاً برای روشن و خاموش کردن موتورهای الکتریکی و دیگر بارهای سنگین استفاده می‌شوند. کنتاکتورها قابلیت کنترل از راه دور را دارند و اغلب در سیستم‌های اتوماسیون صنعتی به کار می‌روند.

تایمر

تایمرها دستگاه‌هایی هستند که برای اندازه‌گیری و تنظیم زمان استفاده می‌شوند. در تابلوهای برق، این تجهیزات می‌توانند برای زمان‌بندی عملیات‌های خاص مانند روشن و خاموش کردن دستگاه‌ها استفاده شوند. تایمرها می‌توانند مکانیکی، الکترونیکی یا دیجیتال باشند و در کاربردهای مختلفی مانند کنترل روشنایی، پمپ‌ها و فن‌ها استفاده می‌شوند.

ترمینال

ترمینال‌ها نقاط اتصالی هستند که برای اتصال سیم‌های الکتریکی در تابلوهای برق استفاده می‌شوند. آن‌ها امکان اتصال مطمئن و ایمن سیم‌ها را فراهم می‌کنند و در انواع مختلفی مانند ترمینال‌های پیچی، فنری و ریلی موجود هستند. ترمینال‌ها نقش مهمی در سازماندهی و مدیریت سیم‌کشی تابلوهای برق دارند.

شینه (Busbar) و مَقَره (Insulator)

شینه‌ها تسمه‌های فلزی ضخیمی هستند که برای توزیع جریان الکتریکی در تابلوهای برق استفاده می‌شوند. این هادی‌ها امکان انتقال جریان‌های زیاد را فراهم می‌کنند و به دلیل سطح مقطع بزرگ‌تر نسبت به سیم‌ها، کاهش افت ولتاژ و گرمای کمتری دارند. مقره‌ها اجزای عایقی هستند که از اتصال الکتریکی ناخواسته جلوگیری می‌کنند و امکان نصب ایمن شینه‌ها و دیگر اتصالات را فراهم می‌کنند.

ترانس جریان (CT) و ترانس ولتاژ (PT)

ترانس جریان (CT) و ترانس ولتاژ (PT) دستگاه‌هایی هستند که برای اندازه‌گیری جریان و ولتاژ در سیستم‌های الکتریکی استفاده می‌شوند. آن‌ها اغلب در سیستم‌های اندازه‌گیری و حفاظتی به کار می‌روند و امکان اندازه‌گیری دقیق جریان‌ها و ولتاژهای بالا را با تبدیل آن‌ها به مقادیر کمتر و قابل اندازه‌گیری فراهم می‌کنند.

پوش‌باتن

پوش‌باتن‌ها کلیدهایی هستند که برای کنترل عملیات‌های مختلف در تابلوهای برق استفاده می‌شوند. این کلیدها می‌توانند برای روشن و خاموش کردن دستگاه‌ها یا فعال کردن فرآیندهای خاص استفاده شوند. 

چراغ سیگنال و چراغ هشدار

چراغ‌های سیگنال و هشدار دستگاه‌های نوری هستند که برای نشان دادن وضعیت‌های مختلف سیستم‌های الکتریکی استفاده می‌شوند. آن‌ها می‌توانند برای هشدار دادن در مورد شرایط خطرناک یا نشان دادن وضعیت عملیاتی به کار روند. از چراغ‌های سیگنال معمولاً برای نشان دادن وضعیت‌های عادی مانند روشن یا خاموش بودن دستگاه‌ها استفاده می‌شود، در حالی که چراغ‌های هشدار برای جلب توجه به شرایط اضطراری یا خطرناک به کار می‌روند.

پدال و میکروسوئیچ

پدال‌ها و میکروسوئیچ‌ها کلیدهایی هستند که برای کنترل عملیات‌های مختلف در تابلوهای برق استفاده می‌شوند. پدال‌ها با فشار پا و میکروسوئیچ‌ها با فشار کوچکی به کلید فعال می‌شوند. این کلیدها در کاربردهایی که نیاز به کنترل دستی و سریع است، مانند ماشین‌های صنعتی و تجهیزات اتوماسیون، استفاده می‌شوند.

PLC و HMI

PLC و HMI سیستم‌های کنترلی هستند که برای اتوماسیون فرآیندهای صنعتی استفاده می‌شوند. PLC‌ها برای کنترل عملیات‌های مختلف و HMI‌ها برای رصد کردن عملکرد سیستم استفاده می‌شوند. PLC‌ها قابلیت برنامه‌ریزی دارند و می‌توانند فرآیندهای پیچیده را کنترل کنند، در حالی که HMI‌ها امکان نظارت و تعامل با سیستم‌های کنترلی را فراهم می‌کنند.

داکت کابل

داکت‌های کابل، مسیرهایی هستند که برای محافظت و مدیریت کابل‌های الکتریکی در تابلوهای برق استفاده می‌شوند. آن‌ها امکان مرتب‌سازی و حفاظت از کابل‌ها را فراهم می‌کنند و از آسیب‌دیدگی و ساییدگی کابل‌ها جلوگیری می‌کنند. داکت‌های کابل در انواع پلاستیکی و فلزی  موجود هستند.

کلام آخر

در این مطلب به بررسی تجهیزات کلیدی مورد استفاده در تابلوهای برق صنعتی پرداختیم. از فیوزها و کلیدهای مینیاتوری گرفته تا کنتاکتورها و ترمینال‌ها، هر یک از این تجهیزات تضمین می‌کنند که جریان الکتریکی به صورت ایمن و کارآمد در دسترس ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی قرار گیرد.

در این راستا، آکادمی ماهر با ارائه دوره‌های تخصصی آموزش برق صنعتی، فرصتی بی‌نظیر برای کسانی فراهم آورده است که می‌خواهند در این حوزه مهارت‌های خود را توسعه دهند. این آکادمی با بیش از 30,000 دانش‌پذیر که این دوره‌ها را گذرانده و با موفقیت وارد بازار کار شده‌اند، به عنوان یکی از مؤسسات آموزشی پیشرو در این زمینه شناخته می‌شود.

اگر شما نیز به دنبال فرصتی برای پیشرفت حرفه‌ای و دستیابی به دانش فنی عمیق در زمینه تابلوهای برق صنعتی هستید، دوره‌ برق‌کار صنعتی ماهر می‌تواند پله‌ای برای رسیدن به اهداف شما باشد.