چله نو عروس سرما...

در تجمع سایه ها و ظهور بانوی مهر، گلوله های نرم برف بر ایوان خاطره و گذر ثانیه به ثانیه تار عمر بر پود دی و بغض فرو خورده ابر در تازیانه ی رعد بر تن نو عروس سرما و چین خوردگی این دیر خراب می درخشد.

- .

یلدا در نیمکره شمالی و با انقلاب زمستانی مصادف است، از این رو بعد از اولین شب ظهور، به طول روز افزوده و از طول شب کاسته می شود.

در بسیاری از مستندات تاریخی این اتفاق فصلی به خور روز روز و ولادت خورشید مهر/ میترا که رومیان آن را ناتالیس آنایکتوس یعنی روز تولد مهر شکست ناپذیر می نامند، اشاره شده است.

جغرافی دانان بر این باورند، هرگاه سخن از مدار گردش و انقلاب خورشیدی به میان می آید، یاد انقلاب اول تیر، انقلابی در جغرافیا و کشور گردش فصل ها که زمین در طی گردش خود بر دور خورشید، در اولین روز تیر ماه بلندترین روز و کوتاه ترین شب را تجربه کرده و تکرار عکس این عمل در اولین شب دی ماه، انقلابی به وجود می آورد که هر شب یک دقیقه از عمر خود را به طول روز می افزاید، از عمر من آنچه هست بر جای/ بستان و بر عمر لیلی افزای تا به نقطه اعتدال بهاری برسیم.

تاریخ شناسان بر این باورند که یلدا واژه ای سریانیست و از زمان کوچ مسیحییان به ایران وارد فرهنگ و زبان ایرانیان شده است.