جنگ اوکراین و اصالت امر سیاسی

جنگ اوکراین به یک معنا صحنه ی غلبه ی سیاست بر اقتصاد است و این قطعا با اقتصاد سیاسی مارکسیستی منافات دارد.

- عصر ایران؛ هومان دوراندیش- قبل از آغاز جنگ اوکراین، بسیاری می گفتند اروپا با روسیه شاخ به شاخ نخواهد شد چراکه به گاز روسیه نیاز دارد.

این پیش بینی، که کاملا نادرست از آب درآمده، تا حدی از ضریب خطاپذیری تحلیل های مبتنی بر اقتصاد سیاسی پرده برمی دارد.

اقتصاد سیاسی، دانشی میان رشته ای است که اگرچه قبل از ظهور مارکسیسم شکل گرفته، ولی در طول قرن بیستم اتمسفری مارکسیستی پیدا کرد.

از آنجا که در مارکسیسم امر سیاسی اصالت ندارد و سیاست و فرهنگ و ایدئولوژی روبنای اقتصاد محسوب می شوند، در اقتصاد سیاسی مارکسیستی نیز - که عمدتا رویکردی انتقادی به دولت های دموکراتیک جوامع سرمایه داری دارد - سیاست داخلی و خارجی این دولت ها نهایتا تبیین اقتصادی پیدا می کند.

البته آرای مارکس و انگلس درباره ی نسبت زیربنا و روبنا در جوامع انسانی، با گذشت زمان تا حدی تعدیل شده.

مارکس گاهی از نسبت علّی ابزار و روابط تولید با سایر حوزه های حیات اجتماعی سخن گفته، گاه به شکلی ملایم به رابطه دیالکتیکی و تعیین کنندگی متقابل زیربنا و روبنا اشاره کرده است.