کاپیتولاسیون در ایران از آغاز تا پایان

23 اردیبهشت 58 با پیروزی انقلاب اسلامی، به پیشنهاد هیات وزیران و تصویب شورای انقلاب اسلامی، حق کاپیتولاسیون و امتیازات و ملحقات آن برای همیشه لغو شد.

- خبرگزاری فارس" ـ گروه تاریخ: روز چهارم آبان 1343 امام خمینی در اعتراض به لایحه کاپیتولاسیون طی نطق شدیداللحنی فرمودند عظمت ایران از بین رفت، استقلال از دست رفت، عزت ما پایکوب شد.

مگر ما مستعمره هستیم؟ مگر ایران در اشغال آمریکاست؟ کاپیتولاسیون(Capitulation) از کلمه (capitulate) به معنای شرط گذاشتن و در معنای لغوی آن سازش و تسلیم آمده است.

کاپیتولاسیون به قرارداد هایی اطلاق می شود که به موجب آن اتباع یک دولت در قلمرو دولت دیگر مشمول قوانین کشور خود می شوند و آن قوانین توسط کنسول آن دولت در محل اجرا می شود، به همین جهت در فارسی به آن" حق قضاوت کنسولی " نیز گفته می شود.

مقررات کاپیتولاسیون اگر چه از دوره صفوی به صورت نانوشته در مورد اتباع اروپایی رعایت می شد اما به صورت قانون از دوران قاجار پس از جنگ های ایران و روسیه طی عهد نامه ترکمانچای به اتباع دولت روسیه تزاری داده شد.

(1) با این حال حق قضاوت اتباع یک کشور به همان عرف و قانون کشور متبوع در یک کشور دیگر امری بود که در ایران از دوران صفویه وجود داشته اما با این تفاوت اساسی که چنین حقی، محترمانه و اغلب مواقع تعهدی دو سویه بو