کودتا یا همکاری؟ هایزر و دگردیسی انقلاب ایران

دکتر تفرشی، مورخ و مستندپژوه، در تاریخ 8 آبان 1404 در یک گفت وگوی زنده اینستاگرامی که از سوی سایت خبری ایران 24 منتشر شد، به بررسی حضور ژنرال هایزر در روزها و هفته های منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی پرداخت.

- انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 نه تنها به عنوان یک نقطه عطف مهم در تاریخ معاصر کشور شناخته می شود، بلکه تأثیر عمیقی بر معادلات سیاسی و تحولات جهانی برجای گذاشت.

در این میان، حضور ژنرال رابرت هایزر، نماینده نظامی ایالات متحده، در روزهای پایانی سلطنت محمدرضا پهلوی یکی از موضوعات کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

هایزر که با مأموریت هایی نظیر حفظ انسجام ارتش و ممانعت از وقوع کودتا علیه دولت بختیار به ایران سفر کرده بود، در نهایت نقشی متفاوت از آنچه برای او تعریف شده بود ایفا کرد.

بررسی اسناد و خاطرات شخصیت های کلیدی آمریکایی از جمله جیمی کارتر و ویلیام سولیوان نشان می دهد که تلاش های هایزر چگونه از مسیر اولیه خود منحرف شد و به جای طراحی کودتا، به ناپایداری بیشتر یا حتی نظم دهی موقت در بحبوحه انقلاب سوق پیدا کرد.

با این حال، فرمان تاریخی امام خمینی مبنی بر نادیده گرفتن حکومت نظامی زمینه شکست کامل این نقشه را فراهم کرد و رویکرد نیروهای نظامی به سمتی غیرمنتظره تغییر یافت.