قهوه استانبول نیکو می سوزد / تجربهٔ مسافران دورهٔ قاجار از سفر به استانبول

خانه ها بسیار عالی و کیسه ها تهی و خالی است.

مساجد و معابد بی نظیر و عدیل و نمازخوان کمیاب و قلیل.

علما و قضات طالب دنیا و تابع شهوت اند.

آداب و سنن شرع را مستدرک و در جنب هوا و هوس مستهلک اند.

- خانه ها بسیار عالی و کیسه ها تهی و خالی است.

مساجد و معابد بی نظیر و عدیل و نمازخوان کمیاب و قلیل.

علما و قضات طالب دنیا و تابع شهوت اند.

آداب و سنن شرع را مستدرک و در جنب هوا و هوس مستهلک اند.

قواعد دین احمدی را برانداخته و قانون ناقصی به طرز فرنگیان ساخته اند.

از آنجا رانده و از اینجا مانده اند، نه کار آخرت کرده اند و نه دنیا ــ فقط اسلام اسمی است والسلام.

رسوم و آدابی که حال به درجهٔ کمال از فرنگیان آموخته اند نداشتن دین و لاابالی گری در مذهب و آیین است… عصر ترکیه - شهرها رنگ دارند.

رنگ هر شهری برآمده از معماری، جغرافیا، آداب و رسوم، لباس، پوشش و صدها عامل دیگر است، به علاوهٔ تصورات ذهنی و کمی خیال پردازیِ کسی که به شهر فکر می کند… در روزگاری نه چندان کهن، سفرنامه ها چشم عمومی مردم برای شناخت رنگ شهرها بودند.

مسافر با سفرنامه اش، که کمی از رنگ سفرش داشت، مردم را فرا می خواند که کمی رنگ بگیرند از شهری دور یا نزدیک.

هرچه شهر دورتر بود تضاد رنگی شدیدتر می شد و اشتیاق برای فراگرفتن آن رنگ بیشتر.