ضرورت تکثر در اندیشه، یکپارچگی در تصمیم؛ بازخوانی حکمت جمعی در تجربه ی تلخ برجام

بسمه تعالی این نوشته بیش از آنکه در پی سخنی تازه باشد، بازگویی زخمی کهنه است؛ حفره ای که پیوسته از آن گزیده ایم و به پاشنهٔ آشیل سیاست ایران بدل شده است.

در سیاست، همانند زندگی اجتماعی، اندیشه و تصمیم دو مرحله ی سرنوشت سازند.

جامعه ای که در مرحله ی اندیشه، تضارب آرا و نقد را محدود کند، عقل جمعی خود را فرو می کاهد؛ و جامعه ای که در مرحله ی تصمیم دچار چندپارگی شود، توان ملی خود را از دست می دهد.

حکمت زیست ملی در همین تمایز نهفته است: تکثر در اندیشه، انسجام در اقدام.

این اصل تنها یک توصیه ی اخلاقی نیست، بلکه هم در سنت ایرانی ـ اسلامی و هم در نظریه های سیاست بازتاب دارد.

چنان که شورا در قرآن کریم و سیره ی پیامبر (ص) بر تکثر اندیشه و مشورت تأکید دارد؛ اما پس از تصمیم، دعوت به عزم و یکپارچگی شده است.

دموکراسی مشورتی نیز بر نقش گفت وگو و استدلال در مرحله ی اندیشه تأکید دارد، در حالی که ظرفیت حکمرانی توان دولت را در تبدیل تصمیمات جمعی به سیاست واحد و پایدار می سنجد.

کشوری که بتواند آزادی اندیشه را با یکپارچگی در تصمیم پیوند زند، ظرفیت بقا، بالندگی و پیشرفت راهبردی خود را افزایش می دهد.

تجربه ی ملت ها این قاعده را به روشنی تأیید می کند.