حق الناس و کرامت انسانی در مکتب عاشورا؛ تأملی بر حق الناس سیاسی و حقوق بشر معاصر

بازخوانی واقعه عاشورا، تنها مروری بر یک رویداد تاریخی نیست، بلکه نگاهی به یک مکتب زنده است که در آن، امام حسین (ع) در برابر ظلم ایستاد و پاسداری از حقوق مردم، - 1.

مقدمه: فراتر از یک اصطلاح فقهی در اندیشه اسلامی، مفهوم حق الناس از یک اصطلاح صرفاً حقوقی فراتر می رود و ستون فقرات عدالت اجتماعی و ضامن مشروعیت حکومت ها به شمار می آید.

این مفهوم در فقه شیعه، نه تنها بر حق الله (حقوق خداوند) مقدم است، بلکه تضییع آن با توبه و عبادت جبران پذیر نیست؛ مگر اینکه صاحب حق رضایت دهد.

این نگرش ریشه در آموزه های قرآنی دارد که ظلم به دیگران را بزرگ ترین گناه اجتماعی می داند.

بازخوانی واقعه عاشورا، تنها مروری بر یک رویداد تاریخی نیست، بلکه نگاهی به یک مکتب زنده است که در آن، امام حسین (ع) در برابر ظلم ایستاد و پاسداری از حقوق مردم، حتی مخالفان خود، را وظیفه ای الهی دانست.

این اصل، امروزه در قالب مفاهیمی چون حق الناس سیاسی و حقوق بنیادین بشر متجلی می شود که شامل حق انتخاب، حق آزادی بیان، حق امنیت حیثیتی و حق تعیین سرنوشت است.

2.

تبیین فقهی و اخلاقی حق الناس حق الناس در فقه امامیه به مجموعه ای از حقوق اشاره دارد که به افراد یا گروه های اجتماعی تعلق دارد و نقض آن، به منزله شکستن یک عهد الهی است.