«کارلا سرنا» بانوی جهانگرد ایتالیایی در سفرنامه اش از نقش مهم بازار در زندگی ایرانی توصیفی جالب ارائه داده است؛ بازار «مجلس» است و «بورس» است و محل کسب است و جایی برای اخبار و جنجال و گپ زدن و طنز و شایعه و خوشگذرانی.
- گروه تاریخ خبرگزاری فارس ـ امین رحیمی: کارلا سرنا در سال 1256 شمسی به ایران آمد و سفرنامه ای نوشت که آدم ها و آیین ها در ایران نام دارد.
وی در کتابش توصیف مفصلی از زندگی و خلقیات ایرانیان و مسائل اجتماعی ایران ارائه داده است و از بازار تهران در عهد ناصری نیز روایتی بسیار جالب و شنیدنی دارد.
این جهانگرد ایتالیایی درباره رفتارهای روزمره در بازار و کارکردهای اجتماعی بازار تهران نوشته است: مانند تمامی شهرهای آسیایی، بازار مرکز جنب وجوش است.
مردم در آنجا از اولین ساعات طلوع آفتاب تا دم غروب به طور مداوم در حال حرکت و فعالیت هستند.
رفت و آمد پیاده ها و سواره هایی را می بینی که از میان قطار شترها و قاطرهایی که برای خالی کردن بار کالاهای خود راهی کاروانسراها هستند، به زحمت برای خود راهی باز می کنند.
بازار محل ملاقات و قرارهای عمومی است.
آنجا مردم همچنان که درباره مسائل و منافع شخصی و تجاری خود بحث و گفتگو می کنند درباره مسائل عمومی و امور دولتی نیز به شور و تبادل نظر می پردازند.
به طورخلاصه باید گفت که بازار جای بورس و مجلس را یکجا گرفته است.
باز هم تعریف بازار کامل نیست.
اخبار، شایعات، تهمت زدن ها، نشر اکاذیب، جنجال ها، بدگویی ها و افشاگری ها همه از بازار سرچشمه می گیرد و در بازار دهان به دهان می گردد و مطابق معمول دست آخر، یک کلاغ و چهل کلاغ می شود.
تکرار داستان ها و طنزهای بامزه و ساختن و رواج دادن نکته های ظریف و حتی زمزمه تصنیف های جدید نیز جز در بازار، در جای دیگر معمول نیست.
در آنجا قصه ها و افسانه های گوناگون، مردم ساده را سخت سرگرم می کند.
هیچ جای دیگر پرجمعیت تر از بازار نیست.
همچنین هیچ جای دیگری چون بازار محل تجمع و اختلاط تمامی طبقات مردم نیست.
دکان های موجود در بازار، اتاقک های چهارگوشی است که در داخل آنها بازرگانان تمام روز روی گوشه فرشی می نشینند و کارگران و پادوها آنچنان سرگرم کار خویشند که اصلا به عابرانی که از مقابل آنان دائما به سویی می روند کمترین توجهی نمی کنند.
به نسبت مغازه داران که از سر صبح تا دم غروب تنها کارشان چانه زدن با مشتریان است و از جای خود تکان نمی خورند کارگران زندگی فعال تری دارند.
اقامت در این حجره های عاری از هوا و آفتاب نباید برای سلامت مزاج سودمند باشد.
در زمستان ها آنجا را با منقل گرم می کنند.
اگر فضای دکان گنجایش داشته باشد منقل را زیر میز کوتاه و چهارگوشی که رویش لحاف انداخته اند، می گذارند و به آن کرسی می گویند.
آن وقت همه زیر کرسی نشسته پاها را دراز می کنند… سقف گنبدی بازار روزنه هایی دارد که از آن شعاع آفتاب و هوای تازه بیرون به داخل نفوذ می کند و از سنگینی هوا می کاهد.
شب ها شبگردها از بازار مراقبت می کنند.
دزد خیلی کم در آن حول وحوش دیده می شود.
نحوه غذاخوردن کارگران و مغازه داران هم دیدنی است؛ کبابی ها، چلوکبابی ها، میوه فروشان و قهوه چی ها هر یک محصول خود را به محل کار آنان می آورند و علاوه بر آن مشتریان را از لذت شنیدن سخنان شیرینی نیز برخوردار می کنند، چون ایرانی، عاشق اختلاط و گپ زدن است.
سلمانی ها هم آنچه را که برای تمیزکردن گوش، کوتاه کردن موی سر و اصلاح ریش لازم دارند درجعبه ای با خود حمل می کنند و از حجره ای به حجره دیگر سر می زنند و در همان محلِ کارِ مشتری اصلاح می کنند.
با آغاز شب، دکان های بازار و کاروانسراها بسته می شوند، کاری که وقت زیادی نمی گیرد، چون لازم نیست چیزی را جابجا کنند.
تنها چند قطعه تخته، مقابل دکان ها می گذارند و به سوی خانه راه می افتند.
اهل بازار بدون آنکه کارشان واقعا جدی به نظر برسد همه خوش برخورد، خنده رو، پرتحرک و پُرجنب و جوش هستند.
از حق نباید گذشت که من کوچکترین شرارتی از آنان ندیدم .
کلید واژه ها: بازار - بازار تهران - ایران - تهران - سفرنامه - اجتماعی - جهانگرد - ناصرالدین شاه - مسائل اجتماعی - خبرگزاری فارس - ایرانی - زندگی ایرانی - زندگی - تاریخ - ارائه - روایت - طلوع آفتاب - کارکردهای - داده - جالب - خبرگزاری - ایرانیان - در ایران - آیین ها - فعالیت - شایعه - بانوی - نوشته - آفتاب - ناصری
