منیژه حکمت: سود کلان ندارد اما تداوم فیلم سازی را ممکن می کند

حکمت تهیه کننده و کارگردان باسابقه سینما در این شرایط مسیر متفاوتی را در پیش گرفته و سراغ ساخت فیلم های با بودجه کم/Low-budget با تلفیقی از چهره های جوان و باسابقه رفته و معتقد است همچنان با این شکل از فیلم سازی، - منیژه حکمت، تهیه کننده و کارگردان پرسابقه سینما تاکید دارد با وجود وضعیت غیرطبیعی سینمای ایران، همچنان با تولید فیلم های با بودجه کم و متکی بر نیروهای جوان و بااستعداد می توان چراغ سینما را روشن نگه داشت.

او معتقد است همچنان حیات سینما قابل تداوم است و تماشاگران در سطح جهان بار دیگر به سالن های سینما بازمی گردند؛ هرچند شرایط برای ایران متفاوت است.

تابناک مهدی خرم دل؛ هزینه تولید در سینمای ایران به شدت افزایش یافته، به حدی که به جز معدودی از فیلم های کمدی، اغلب فیلم ها حتی هزینه هایش را از گیشه سینما بازنمی گرداند و شماری از فیلم هایی که هزینه های تولیدشان بازمی گردد نیز با در نظر گرفتن میزان تورم، عملاً زیان ده بوده اند و تولیدشان فاقد منطق اقتصادی بوده است؛ هرچند در فیلم سازی انگیزه های غیراقتصادی پررنگ است، تداوم حیات این صنعت، مستلزم تداوم توجیه اقتصادی فیلم سازی و بازگشت سرمایه برای ساخت فیلم های بعدی است.

این وضعیت باعث شده تولیدات سینما یا متعلق به نهادها باشد یا متعلق به سرمایه گذاران بخش خصوصی غیرسینمایی که همچون نهادها انگیزه های غیراقتصادی دارند و بازگشت سرمایه برایشان در اولویت نخست نیست.

این دو نوع سرمایه گذار که بودجه های سنگینی به سینما تزریق کرده اند، نظام پرداخت دستمزد را نیز در بیش از یک دهه اخیر با اخلال مواجه کرده و هزینه تولید را به شدت افزایش داده اند، به گونه ای که تهیه کنندگان واقعی سینما با دشواری پرداخت دستمزد به عوامل تولید مواجه شده اند.

منیژه حکمت تهیه کننده و کارگردان باسابقه سینما در این شرایط مسیر متفاوتی را در پیش گرفته و سراغ ساخت فیلم های با بودجه کم/Low-budget با تلفیقی از چهره های جوان و باسابقه رفته و معتقد است همچنان با این شکل از فیلم سازی، می توان در این حرفه فعال بود.

بندر بند که چندی پیش اکران شد، یکی از این فیلم ها بود و فیلم های ملخ، نوزده و جاده دوهزار، سه فیلم دیگر است که حکمت تهیه کنندگی یا کارگردانی اش را با تکیه بر این روش تازه انجام و نشان داده تولید با بودجه کم، به معنای تولید باکیفیت پایین نیست.

کمتر فیلمی را می بینید که کارگردان در حال کلاکت زدن باشد؛ اما تولیدات با تیم کوچک یعنی مدیریت نقش ها و این اقدامی است که حکمت انجام داده است.

منیژه حکمت در گفت و گو با تابناک درباره انگیزه هایش برای انتخاب این استراتژی تولید گفت: وقتی دیدم حضور پول های نامشروع و اشخاص نامحرم که فساد را وارد سینما می کنند، افزایش یافته و سینما با تداوم این رویه روزهای سیاهی در پیش خواهد داشت، تصمیم گرفتم سراغ فیلم های لو باجت/Low-budget دارای فیلمنامه جذاب بروم.

پیش از آنکه شعار بدهم، کوشش کردم عمل کنم و با گروهی از جوان های باانگیزه، تجربه های متفاوتی در فیلم سازی داشته باشم و نشان دهم این سبک تولید، عملیاتی است.

حکمت با بیان اینکه فیلم بندر بند هزینه هایش را در مجموع اکران و نمایش آنلاین و فروش رایت بین المللی بازگردانده، متذکر شد: البته این سبک فیلم سازی سودهای کلانی ندارد اما هزینه هایش را بازمی گرداند و برای ما که حرفه و دغدغه مان فیلمسازی است، امکان تداوم فعالیت حرفه ای را فراهم می کند.

خوشبختانه ایماژ و کامیار محسنین در پخش بین المللی ما خیلی خوب عمل کردند و من راضی هستم و امیدوارم درباره سه فیلم دیگری که تا اینجا تولید کردیم نیز اتفاق مشابهی رخ دهد.

حکمت افزود: من فیلم های بسیاری تولید کردم و شرایط تولید را می شناسم و به همین دلیل، مدیریت هزینه تولید برای من ممکن بود.

قطعاً تهیه کننده ای که بخواهد در ابتدای پروژه سه میلیارد در حسابش بگذارد، نمی تواند چنین فیلم هایی بسازد.

تیم تولید بسیار مهم است.

در پروژه هایی که طراحی کردیم، خبری از یک سرگروه با هشت دستیار و دستمزدهای عجیب و غریب نیست.

ما بندر بند را مجموعاً با یک تیم نه نفره ساختیم و متمرکز بر اجرای یک قطعه جذاب شدیم که تماشاگر را درگیر کند.

ضمن اینکه مثلاً برادرم مدیر تولید است، همسر برادرم دستیارم است و دخترم پگاه آهنگرانی هم مقابل دوربین حضور دارد و این گروه هم کمک کردند تولید این پروژه ها امکان پذیر شود.

این فیلم ساز درباره اینکه چگونه هزینه های اجتناب ناپذیر تولید نظیر اجاره تجهیزات فیلمبرداری را مدیریت کرده و آیا استفاده تجهیزات نیمه حرفه ای در این زمینه تاثیر داشته، گفت: ما به جز سکانس هایی محدود، تمام این فیلم ها را با دوربین حرفه ای آری الکسا/Arri Alexa و عوامل حرفه ای فیلمبرداری کردیم و فرشاد محمدی هم فیلمبرداری کرد اما در عوض زمان تولید را مدیریت کردیم.

مثلاً جاده دو هزار را در هفده روز فیلمبرداری کردیم که نیاز به کار شبانه روزی داشت.

لوکیشن های تهران را هم کم کرده و در شهرستان فیلمبرداری کردیم که به خصوص تولید در شهرستان هزینه ها را پایین آورد.

منیژه حکمت ادامه داد: در فیلم ملخ با تهیه کنندگی من و کارگردانی فائزه عزیزخانی، علیرضا برازنده فیلمبرداری را برعهده داشت و بازیگران حرفه ای نظیر هانیه توسلی و پگاه آهنگرانی بازی کردند.

دیگر عوامل هم حرفه ای بودند.

در بندر بند هم بازیگران تئاتر نظیر فرهاد فزونی حضور یافتند که تجربه خوبی داشتند.

ظرفیت های بسیاری به خصوص در تئاتر وجود دارد که در این سبک از سینمای مستقل، می توان مورد بهره برداری قرار داد و آثار خوبی ساخت.

اتفاقاً بخشی از عوامل تولید که در این پروژه ها با دستمزدهای حداقلی حضور دارند نیز معمولاً قصه را دوست دارند که همراه می شوند و این سبک فیلم سازی امکان تحقق پیدا کرده است.

این تهیه کننده سینما در عین حال نسبت به شرایط اقتصادی و تاثیراتش بر سینما ابزار نگرانی کرد و هشدار داد: مشکل بنیادی این است که سینمای اجتماعی رو به نابودی نهاده و طبیعی است وقتی فشار اقتصادی بیشتر می شود، فرهنگ جزو اولین بخش هایی است که از سبد خرید خانوار حذف می گردد و این اتفاقی است که برای سینما و کتاب افتاده و اکنون میزان فروش فیلم ها را هم می بینید.

فیلم هایی که ده تا بیست میلیارد هزینه تولیدشان بوده، غالباً فروش ندارند و بازگشت سرمایه اتفاق نمی افتد.

او درباره اینکه نقش دستمزدهای نامتعارف پرداختی در تولیدات شبکه نمایش خانگی در افزایش هزینه تولید را در رقم خوردن این وضعیت، چه می داند، گفت: حتماً تاثیر مخربی داشته.

متاسفانه رقابتی هم در آن بخش برای جذب چهره ها شکل گرفت و دستمزدهایی پرداخت شد که در سینما پرداخت نمی شود و اکنون دستمزدهای گروهی را میلیاردی کرده است.

آنچه در قالب سریال تولید می شود هم عمدتاً یک حرکت رو به جلو نیست و در این سریال ها آب می بندند که باعث شده استقبال از این سریال ها نسبت به قبل کاهش یابد.

حکمت درباره تاثیر بزرگ شدن ابعاد تلویزیون ها در کاهش گرایش به سالن های سینما گفت: حتماً تاثیرگذار بوده و من خودم در چند سال اخیر، سینما را از این طریق پیگیری می کنم.

البته متاسفانه زندگی جمعی هم در سال های اخیر در حال حذف شدن است که کرونا تاثیر جدی در این زمینه داشت و بسیاری از مردم به تنها بودن و دوری از جمع عادت کردند.

به هر حال سینما یک تجربه جمعی است و جذابیت سالن در سایه زندگی اجتماعی معنا پیدا می کند.

این سینماگر پرسابقه خاطرنشان کرد: البته من فکر می کنم سینما تمام نشده و نمی شود، همان گونه که زندگی جمعی تمام نشده است.

بشر خاطرات شیرینی از زندگی جمعی دارد که باعث می شود به آن بازگردد و سینما بخشی از این بازگشت به تجربیات اجتماعی شیرین است.

البته در ایران با توجه شرایط اقتصادی و اجتماعی ممکن است این بازگشت با تاخیر بیشتری اتفاق بیفتد یا شکل دیگری به خود بگیرد.

ایده ای که منیژه حکمت اجرا کرده را از چندین تهیه کننده و کارگردان شنیده ام و فیلم سازان دیگری نیز در پی تولید حتی با تجهیزات نیمه حرفه ای و جوان های بااستعداد ـ که تاکنون فرصت حضور در تیم های تولید را نداشته اند ـ با هدف مدیریت بودجه رفته اند.

شماری از آنها در پی انتخاب بازیگر از تئاتر هستند که عملاً به حذف دستمزدهای سنگین و کاهش چشمگیر هزینه تولید منتهی می شود و این تصمیم از آن جا نشات گرفته که بسیاری از فیلم ها با چهره های مطرح سینما هم این روزها نمی فروشند.

باید صبر کرد و دید این مسیر تازه تولید، چه دستاوردهایی برای سینمای ایران خواهد داشت و با چه کیفیتی تداوم خواهد یافت؟
کلید واژه ها: سینما - فیلم - سینمای ایران - تهیه کننده - فیلم سازی - کارگردان - تولید - هزینه - ایران - متفاوت - حکمت - نیروهای جوان - هزینه تولید - شرایط - تداوم - بودجه - گیشه سینما - تولید فیلم - بااستعداد - تماشاگران - رفته - سازی - جوان - افزایش - تابناک - وضعیت - چراغ - مهدی - چهره - مسیر