مهم ترین قدم در تربیت فرزندان/ بچه ها را تا 7 سالگی رها کنیم یعنی چه؟

ٖبا قاطعیت می گویم اگر مادری بتواند یک فرزند را به خوبی تربیت کند، قطعاً می تواند تربیت فرزندان بعدی را هم با همان کیفیت انجام دهد.

زیرا تربیت فرزندان ارشد، - گروه زندگی؛ نفیسه خانلری: پدر و مادر که می شویم همه دغدغه مان می شود تربیت درست فرزندانمان،اما گاهی حساسیت ها نسبت به فرزندپروری، آنقدر پررنگ می شود که تمام زندگی والدین را تحت الشعاع قرار می دهد و روند صحیح تربیت را دچار اختلال می کند، بنابراین رعایت تعادل در مباحث تربیتی، از ضرورت های فرزندپروری است و باعث می شود که از آن لب بام نیفتیم.

در این گفت و گو قصد داریم بخشی از دغدغه های روز والدین در رابطه با فرزندپروری را همراه با فرزانه شرف پور ؛ روانشناس و کارشناس ارشد مشاور خانواده مورد بررسی قرار دهیم تا بتوانیم با فراغ فکر بیشتری به تربیت فرزندانمان بپردازیم.

این مشاور خانواده که اتفاقاً خودش هم مادر 3 فرزند است، در قالب یک روانشناس و البته یک مادرجوان، توصیه هایی شنیدنی برایمان دارد و به سوالاتمان پاسخ می دهد.

فرزانه شرف پور ؛ روانشناس و کارشناس ارشد مشاور خانواده   * امروزه اکثر خانواده ها تلاش زیادی می کنند تا در زمینه فرزندپروری موفق شوند.

به اعتقاد شما، مهم ترین قدمی که می تواند آن ها را به این موفقیت برساند، چیست؟ به اعتقاد من، می توان به جای واژه فرزندپروری از واژه والدگری استفاده کرد، زیرا مهم ترین و موثرترین عامل در تربیت فرزندان این است که بتوانیم در قدم اول، خودمان را اصلاح و تربیت کنیم، یعنی بتوانیم روی شناخت احساسات و نیازهای خود حتی قبل از بچه دارشدن، کارکرده و رفتارهای خود را به سمت و سوی درستی هدایت کنیم.

اگر چنین اتفاقی بیفتد مطمئن باشید که می توانیم فرزندان خوبی بپرورانیم.

اینکه فقط نوک فلش رو به بچه ها باشد که چگونه باشند و چگونه نباشد، اصلاً جواب نمی دهد.

*مهم ترین قدم در تربیت فرزندان *یعنی اعتقاد به همان جمله ای که همیشه می شنویم؟"کودکان آینه والدین هستند" بله.

قطعاً بارها و بارها این جمله را شنیده ایم اما واقعاً باید با دقت بیشتری به مفهوم آن توجه کنیم.

والدین باید بدانند و باور داشته باشند که بچه ها آن چیزی هستند که می بینند، نه آن چیزی که ما می خواهیم باشند؛ یعنی تأثیر عملکرد ما خیلی بیشتر از تأثیر حرف های ماست و همین هم بچه ها را می سازد.

باتوجه به این مساله، والدین هرکاری از بچه ها انتظار دارند، اول خودشان باید توانسته باشند آن کار را انجام دهند.

مثل وقتی که من مادر سرکودکم فریاد می زنم و از طرفی از او می خواهم که چنین کاری را انجام ندهند که خب چنین خواسته ای امکان پذیر نیست.

این نکته، آنقدر مهم است که به عنوان مهم ترین قدم در تربیت فرزندان مطرح می شود، بنابراین باید حواسمان باشد که هرآنچه می خواهیم به بچه بگوییم، یک انگشت اشاره به سمت او و 4 انگشت دیگر به سمت خودمان باشد و ببینم که خودمان آن کار را چگونه انجام می دهیم.

  *آقای پدر شما هم مسئولی ! *وقتی حرف از تربیت فرزندان به میان می آید، ذهن همه افراد ناخودآگاه به سمت مادرها کشیده می شود، آیا واقعاً در بحث فرزندپروری چنین دیدگاهی درست است و می تواند والدین را به اهداف خود در این زمینه برساند؟ گرچه می بینیم که در خانواده ها، بار اصلی تربیت فرزندان بردوش مادرهاست اما قرار نیست که پدرها نسبت به این مساله بی تفاوت باشند، زیرا نقش پدرها بسیارمهم است و آن ها می توانند تاثیرقابل توجهی در روند رشد و تربیت فرزندان خود داشته باشند، بنابراین همانقدر که مادر در تربیت فرزند نقش دارد، پدر هم نسبت به این موضوع مسئول است.

شاید پدرها زمان بیشتری بیرون از خانه باشند اما در رابطه والد و فرزند، کیفیت رابطه بسیار مهم تر از طول و کمیت آن است.

اگر پدر بتواند با هریک از فرزندان، یک رابطه دونفره برقرار کند و هر روز بعد از بازگشت به خانه، زمانی را به بازی با فرزندان اختصاص دهد و یا به هرشکلی برای آن ها وقت بگذارد، قطعاً اثرگذاری قابل توجهی را در تربیت فرزندان شاهد خواهیم بود.

*متاسفانه ارتباط عمیق پدر و فرزندی معمولاً کمتر دیده می شود.

خیلی وقت ها، مادرها از همان بدو تولد فرزندانشان، کاری می کنند که منجر به کناره گیری پدر می شود.

مثلاً کارهای شخصی کودک را به پدر نمی سپارند، چون فکر می کنند که پدرها نمی توانند از پس کار برآیند.

حتی در دوران کودکی فرزند نیز همین روند را ادامه می دهند و حتی تمام امور تربیتی بچه را در دست می گیرند که شیوه درستی نیست.

البته گاهی هم خود پدرها به شکلی بزرگ شده اند که فکر می کنند تربیت بچه ها ربطی به آنها ندارد یا مثلاً تمایل به کمک دارند اما فکر می کنند نباید دخالت کنند که همه این تفکرات اشتباه است و پدرها باید بدانند که یکی از ارکان اصلی تربیت فرزندانشان به شمار می روند.

در دام کنترل گری نیفتیم * همانطور که می بینیم امروزه خانواده ها به نسبت گذشته دربحث فرزندپروری، حساسیت ها و دغدغه های بسیار بیشتری دارند، این میزان از حساسیت را چطور ارزیابی می کنید؟ بعضی وقت ها انگار خانواده ها از آن طرف بام می افتند و مدام درگیر هستند که الان با فلان رفتار بچه چه کنم و چه نکنم؟ این خانواده ها برای هرمساله ای که با کودکشان مواجه می شوند، دنبال یک تجویز و یک نسخه واحد می گردند اما این شیوه واقعاً درست نیست.

ما نباید آنچنان بچه را درمعرض دید و این مدل از توجه قرار دهیم که خود این حساسیت ها، عواقب مخرب دیگری همانند کنترل گری را به وجود آورد.

متاسفانه خیلی وقت ها از روی محبت و اینکه می خواهیم فرزند خوبی تربیت کنیم، ناخودآگاه در دام کنترل گری می افتیم و خیلی محسوس و نامحسوس درحال انجام این کار هستیم که سرانجام خوبی به همراه ندارد.

این شیوه در برخی از والدین انقدر شدید است که بچه ها را خسته و زده می کند و مسائل بعدی را به همراه می آورد، بنابراین ایجاد تعادل در حساسیت ها نسبت به تربیت فرزند بسیار بسیار مهم است و خانواده ها برای یک فرزندپروری مناسب، باید توجه ویژه ای به این مساله داشته باشند.

*چگونه می توان مانع از چنین اتفاقی شد؟ قطعاً همه پدر و مادرها دلشان می خواهد بهترین والدین برای فرزندانشان باشند و تمام تلاششان را هم در این راستا می کنند اما گاهی نیاز است که مهارت های فرزندپروری را حتی با حضور در دوره های آموزشی کسب کنند، زیرا این آموزش ها کمک می کنند تا آن ها از حس عذاب وجدان رها شوند و مدام دنبال نسخه نگردند که اگر فرزندم، فلان رفتار را کرد، چه کنم و چه نکنم.

به واقع، آموزش های فرزندپروری یک سری کلیدهای کلی به والدین می دهد تا خیلی راحت تر و بدون اینکه مدام آنها را تحت نظر داشته باشند، بتوانند با فرزندان در ارتباط بوده و نقش درستی را در زمینه فرزندپروری ایفاکنند.

بچه ها را تا 7 سالگی رها کنیم یعنی چه؟! * گرچه فرزندان از همان سال اول زندگی، چیزهای بسیاری از والدین می آموزند اما برخی ها معتقدند که تا سن 6،7 سالگی باید بچه را رها کرد و تربیت را به بعد از آن سپرد! واقعاً داستان از چه قرار است؟ برخی ها در اصل مطلب دچار اشتباه هستند.

منظور از آزادگذاشتن بچه ها این نیست که تربیت را به کلی رهاکنیم، منظور این است که بچه ها رها باشند، هرلحظه آن ها را در یک فضای محصور قرار ندهیم و بگذاریم آزادی عمل داشته باشند که برای این کار هم، باید محیط خانه را امن کنیم و تاحد امکان وسایل لوکس را از جلوی دست آنها برداریم.

برخی اعتقادی به این مساله ندارند و می گویند بچه ها باید ببینند و دست نزدن را یاد بگیرند اما من می گویم واقعاً به چه قیمتی؟ به این قیمت که هرروز چیزی بشکند، مادر فریاد بزند و کودک تحقیر شود؟ بنابراین ایجاد یک محیط امن برای آزادی عمل به بچه ها کاملاً ضروری است.

البته این صحبت ها همانطور که گفتم به معنای رهاکردن تربیت فرزندان و اینکه در مواقع اشتباه چیزی به بچه ها نگوییم، نیست.

*مرکز استدلال در ذهن کودکان *اما به هرحال بچه ها در سنین پایین قدرت درک بالایی ندارند، درست است؟ دقیقاً نکته همین جاست و والدین باید در تربیت فرزندان و تکرار نکات پرورشی صبور باشند.

تا قبل از 5 و گاهی تا قبل از 7 سالگی، کورتکس مغز بچه ها (مرکز استدلال و قضاوت) تشکیل نشده و ما بارها ممکن است چیزی را برایشان تکرار کنیم اما دوباره همان کار را حتی به فاصله 10 دقیقه انجام دهند که خب این اصلاً دست خود آن ها نیست و والدین نباید عصبانی شده و این کار بچه ها را به حساب لج بازی بگذارند.

به واقع در این سنین، کار والدین سخت است و باید صبوری کنند تا بتوانند به موفقیت در تربیت دست یابند.

*تربیت آسان تر در خانواده های چندفرزندی *لطفاً کمی هم از تربیت در خانواده های چندفرزندی برایمان بگویید.

برخی معتقدند که بنا به فضای خانه و خانواده، تربیت بچه ها در چنین خانواده هایی راحت تر است و برخی دیگر معتقدند که چندفرزندی می تواند بر سطح کیفی تربیت والدین اثرمنفی بگذارد.

نظرتان در این باره چیست؟ با قاطعیت می گویم که اگر مادری بتواند یک فرزند را به خوبی تربیت کند، قطعاً می تواند تربیت فرزندان بعدی را هم با همان کیفیت انجام دهد.

کسانی که کیفیت تربیت در خانواده های چندفرزندی را پایین تر از خانواده های تک فرزندی عنوان می کنند، بیشتر دنبال فرار از بارمسئولیت هستند.

اتفاقاً در خانواده های چندفرزندی، روند تربیت فرزندان بسیار راحت تر می شود، زیرا تربیت فرزندان ارشد، الگویی برای فرزندان بعدی می شود و حتی مادر، فراغ بال بیشتری دارد و نیاز نیست که همان میزان انرژی که برای تربیت فرزند اول گذاشته را برای فرزندان بعدی بگذارد.

*خب این مساله به معنای تبعیض تربیتی میان فرزندان نیست؟ به هیچ وجه.

این همان بحث عذاب وجدان بی دلیلی است که خیلی از مادرها دوست دارند خودشان را در آن بیندازند که البته ثمره ای هم جز آسیب به مادر ندارد.

به واقع، مادران چندفرزندی، برای تربیت فرزند اول وقت گذاشته و الگو ساخته اند، بنابراین حالا می توانند ثمره آن را ببینند.

ضمن اینکه طبیعتاً فرزندان بعدی قرار نیست کل تربیت خود را از فرزندان قبلی بگیرند و قطعاً مادرها برای تربیت آن ها نیز از هیچ تلاشی دریغ نمی کنند.

  *یکی از مسائل خانواده ها که گاهی ممکن است به دلخوری های خانوادگی بینجامد، نگرانی والدین از تأثیر پدربزرگ ها و مادربزرگ ها در روند تربیتی فرزندانشان و دوگانگی تربیت است، آیا این نگرانی را به جا می دانید؟ جمعی که بچه ها بیشترین حضور و ارتباط را با آن دارند، به عنوان تاثیرگذارترین در تربیت فرزندان به شمار می رود، حالا باید ببینیم که فرزند ما بیشتر اوقات را کنار خود ماست و یا در کنار پدربزرگ ها و مادربزرگ ها؟ اگر فرزندمان بیشتر در کنار خود ما است و هفته ای چندبار و به مدت چندساعت، او را به خانواده می سپاریم، طبیعتاً نمی تواند تاثیرتربیتی داشته باشد.

ما می بینیم که خیلی از مادرها گله می کنند که مثلاً بچه ام را نزد پدر و مادرم گذاشته ام اما آن ها فلان رفتار که مغایر با تربیت من است را داشته اند و حالا کل نقشه ها و زحمات من از بین می رود.

اما واقعاً این چنین نیست و نگرانی مادر نیز بی جاست، زیرا همانطور که گفتم بچه ها بیشترین تأثیر را از محیطی می گیرند که اغلب اوقات در آن قرار دارند.

ضمن اینکه بچه ها باید بدانند و یاد بگیرند که هرجایی قانون خاص خودش را دارد، بنابراین در چنین شرایطی مادرها باید مقتدر بایستند و همان شیوه و روش موردنظر خود را ادامه دهند تا فرزندان، این مساله را یاد بگیرند.

*چرا گاهی تلاش هایمان بی ثمر می شود؟ *اما به عنوان یک مساله مهم، می خواهیم بدانیم که چرا امروزه به رغم تلاش مضاعف والدین برای تربیت فرزندان، بازهم بسیاری از خانواده ها با نتیجه ای عکس مواجه شده و فرزندانشان مسیری متفاوت از سبک زندگی خانواده را درپیش می گیرند؟ امروزه به شدت با این مساله مواجه هستیم و می بینییم که بچه هایی از خانواده های مذهبی به سمت و سوی دیگری می روند و حتی بچه هایی از خانواده های غیرمذهبی نیز مسیر متفاوتی را انتخاب می کنند.

به واقع این مساله اغلب اوقات از کنترل گری بیش از حد والدین نشات می گیرد؛ یعنی بچه به سبب کنترل افراطی خانواده زده می شود و دقیقاً مدل متفاوت از والدین را انتخاب کرده و آن را بروز می دهد.

این بچه ها وقتی به سن انتخاب و استقلال می رسند، برای هر مساله ای به تنهایی تصمیم می گیرند و بدین شکل برون ریزی دارند، بنابراین وقتی موضوع کنترل گری را از همان دوران کودکی مطرح می کنیم و نسبت به آن هشدار می دهیم، به آن سبب است که این مساله از همان کودکی تا نوجوانی می تواند روی فرزندان نتیجه عکس گذاشته و سرانجامش نیز بشود چیزی که اصلاً انتظارش را نداریم.

  این جمله ها تیرخلاص است *چطور می توان از آسیب های کنترل گری فاصله گرفت؟ والدین باید با فرزندانشان رفیق باشند، همدلی کنند و گوش شنوا داشته باشند.

اینکه بتوانیم واقعاً با تمام وجود به بچه ها گوش بدهیم، مهم ترین قدم را برداشته ایم.

خانواده هایی که می توانند امنیت لازم را به لحاظ ارتباطی برای فرزندانشان برقرار کنند و فرصت حرف زدن را به آن بدهند، در نوجوانی بچه های همسوتری دارند و بچه ها هروقت به مشکلی برمی خورند اول به سراغ خانواده می ایند، اما آنجایی که ما نمی شنویم یا فرزندانمان را تحقیر می کنیم و حتی خودمان را تحقیر کرده و به فرزندان می گوییم من چه کرده ام که تو اینچنین شده ای، عملاً تیرخلاص را زده ایم و بچه ها در مسیری قدم می گذارند که مطابق میل ما نیست.

* به عنوان آخرین سؤال بگویید که آیا این خانواده ها راهکاری هم برای هدایت فرزندان نوجوان خود دارند؟ اصلاح رابطه قطعاً اصلی ترین راهکار است.

خانواده ها در چنین شرایطی، کار سختی پیش رو دارند و ممکن است زمان زیادی ببرد، چون احتمالااعتماد فرزند از دست رفته و او تغییر فرزندپروری والدین را باور نمی کند، بنابراین چنین خانواده هایی باید از صمیم قلب به فکر اصلاح رابطه باشند تا بتوانند به نتایج موردنظر دست یابند.

انتهای پیام/
کلید واژه ها: تربیت فرزندان - فرزند - تربیت - فرزندان - فرزندپروری - مشاور خانواده - خانواده - والدین - زندگی - مشاور - دغدغه - پدر و مادر - قرار - ارشد - مادر - روانشناس - گفت و گو - کارشناس - اختلال - فرزانه - قاطعیت - حساسیت - بچه ها - کیفیت - رعایت - مادری - همراه - بررسی - رابطه - سالگی