سرزمین پریان در ایران کجا بوده؟ / سرگذشت مردمانی که پری ها را می پرستیدند (فیلم)

روزگاری مردمانی در ایران زندگی می کردند که پری ها را می پرستیدند.

آن ها که بودند و چه شدند؟ چرا درباره شان چیزی نشنیده ایم؟ - عصر ایران؛ محسن ظهوری؛ زیبارو و مهربان ـ ویرانگر و زشت.

یاری دهنده ـ جادوگر.

عاشق و دلباخته ـ افسونگر و فریبکار.

همه این ها توصیفاتی ست از یک موجود؛ پری.

موجودی افسانه ای و کهن، به جا مانده از روزگاران بسیار دور.

برخی مواقع شیطان بوده و بعضی اوقات فرشته.

گاهی شر بوده و گاه نیک.

سرگذشت عجیب و پرپیچ وخمی را از سر گذرانده تا امروز به ما برسد.

اما این فیلم فقط درباره پریان نیست.

درباره مردمانی ست که در طول تاریخ گم شده اند؛ رهروان راه پری ها.

کسانی که به گمان محققان پریان را می پرستیدند و جایی در فلات ایران زندگی می کردند.

قصه را از یک جنگ مهم تاریخی آغاز کنیم.

ما در میانه جنگ ترموپیل هستیم؛ نبرد سپاه ایران و یونان در زمان خشایارشای هخامنشی.

یکی از مهم ترین اتفاقات تاریخ که مسیر تمدن های غرب و شرق آن روزگار را برای همیشه تغییر داد.

اما ما اینجا با آدرسی آمده ایم که هرودوت مورخ یونانی داده.

او گفته مردمانی به نام پاریکانیان در این جنگ حضور داشتند؛ جنگجوهایی با گردونه های جنگی.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ بیشتر ببینید: هخامنشیان نوروز را در تخت جمشید جشن می گرفتند؟ (فیلم)" ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ پاریکانیان که بودند؟ زبان شناسان گفته اند نام این قوم از پَییریکانَه گرفته شده که بازمانده صورت کلمه پری در اوستاست.

کریستیان بارتولومه زبان شناس آلمانی ریشه این کلمه را واژه هندی پَرَکیا به معنای دشمن دانسته و پَییریکا را زن بیگانه و غریبه معنی کرده.

بااینکه خود بارتولومه بعدها به این نظریه خودش تردید وارد کرد، اما کسانی چون هرتسفلد به آن استناد کردند.

بهمن سرکاراتی زبان شناس ایرانی نظر دیگری دارد.

او پَییریکا را از ریشه هندواروپایی پِر به معنای زاییدن و به وجود آوردن می داند.

از اینجاست که ماجرا کمی جالب می شود.

می دانیم که در افسانه ها و داستان های عامه مردم، از هند تا فلات ایران و یونان، پریان با ایزدان و پهلوانان رابطه داشتند و یلان را به عنوان همسر و محبوب انتخاب می کردند.

پری ها همسر مهم ترین ها و زورمند ترین ها می شدند تا بهترین فرزندان زاده شود.

نمادی از زاییدن و به وجود آوردن، همان طور که سرکاراتی ریشه یابی کرده.

در سنت های حماسی ایران که بگردیم، نمونه هایی پیدا می کنیم.

در سام نامه منسوب به خواجوی کرمانی سام در پی رسیدن به پریدخت دل به بلا می زند و درگیر ماجراهای گوناگون می شود.

اسطوره شناسان نام این زن یعنی پریدخت را بازمانده ای از متون کهن درباره داستان گرشاسب می دانند که با پری آمیخته است.

جمشید هم در همان متن ها با پری هم بستر شده که گفته اند از آمیزش آن ها خرس و بوزینه زاده شد.

جادوگر، شیطان، طماع، ویرانگر، دشمن آب و آتش و زمین و گاو و گیاه.

این ها توصیفاتی ست از پری در متون دینی زرتشتی؛ دشمن نیکی و یار اهریمن.

اغواگرانی که پهلوانان را افسون کرده و آن ها را به بدی سوق می دهند.

در برخی داستان ها از دریا بیرون می آیند و با جادو و زشتی دنیا را به گند و پلیدی می برند.

زشت رویانی که باعث و بانی خشکسالی هستند.

مثل موش پری که گفته اند خورشید او را به گردونه خودش بست تا توان گناه کردن نداشته باشد.

احتمالا ستاره دنباله دار را می گفتند.

یا پری خَنَثی تی که نماد و نشان پری کامگی یا همان افسونگری بوده.

در اوستا آمده که پری آورنده سال بد است و مردمانی به غلط او را آورنده سال نیک می دانند.

کسانی که او را آورنده سال نیک می دانند؟ پس مردمانی وجود داشته اند که پری را نشانه نیکی می دانسته اند.

چه کسانی؟ پس برگردیم به موضوع فیلم و فلات ایران را در هزاران سال پیش در پی آن ها بگردیم.

دوباره در جنگ ایران با یونان هستیم و گفتیم که هرودوت پریکانیان را یکی از اقوام ایران هخامنشی دانسته که در سپاه خشایارشا بوده اند.

دیوید بیوار محقق بریتانیایی می گوید سرچشمه افسانه های مربوط به پری را باید در همین مردمان ردیابی کرد.

کسانی که بسیار قدیمی تر از زرتشتیان در فلات ایران زندگی می کردند و متون کهن زرتشتی آن ها را کافر و بدکیش دانسته.

مردمانی که به گفته بیوار در ناحیه ای از استان کرمان امروز، از رفسنجان تا حوالی بم و جیرفت سکونت داشتند.

او می گوید نشانه ای هم از آن ها باقی مانده؛ پاریز که نامش یادگار همان پریکانیان است.

اما نکته ای وجود دارد؛ هرودوت نام پاریکانیان را یک بار کنار مردمان شرقی هخامنشی و بار دیگر در مادستان یا همان سرزمین ماد در غرب ایران امروز آورده.

برخی می گویند باید در افغانستان و ایالت بلوچستان پاکستان امروز به دنبال محل زندگی آن ها بود.

عده ای هم شهری دورتر در شرق را محل زندگی پریکانیان می دانند؛ شهر فِرغانه در ازبکستان امروز و خراسان بزرگ قدیم را که می گویند نامش هم برگرفته از همان پریکانه است.

اما چرا نام شان در سرزمین های ماد هم آمده؟ برخی محققان می گویند احتمالا پریکانیان به همه کسانی اطلاق می شده که آن ها را کافرمسلک می دانستند.

اما نام این مردمان در متون عیلامی یافت شده در تخت جمشید هم به صورت پَریکَنَ یا پَریبَنَ آمده.

از طرفی کتزیاس هم به وجود این قوم اشاره کرده و می توان رد آن ها را در نوشته های مورخانی چون پولیبیوس، پلینیوس دوم و پُمپُنیوس مِلا هم دید.

مهرداد ملک زاده، باستان شناس، می گوید باید منطقه طالقان امروز را هم یکی از مکان های سکونت پریکانیان بدانیم.

البته نباید آن ها را با هیرکانیان یکی بدانیم چرا که برخی مورخان آن ها را کنار هم نام برده اند و معلوم است مردمانی جدا از یکدیگر بوده اند.

اما چرا طالقان؟ جواب در امپراتوری آشور است.

آشوریان بارها به سرزمین های ماد حمله و شهرها را ویران و غارت کرد.

آن ها جنگجویان ماهر و مجهز و کارآزموده ای بودند که هیچ کس تاب مقاومت در برابرشان را نداشت.

یکی از شاهان این دودمان، سارگن دوم بود که فقط در زمان او هفت بار به خاک ماد حمله شده.

این را می دانیم چون آشوریان فتوحات خود را در یادنامه ها و کتیبه ها می نوشتند و به ما رسیده.

یکی از این یادنامه هاست که ما را به سمت جنگ های آشور و ماد هدایت کرده.

سال 1344 گروه باستان شناسی آمریکایی به سرپرستی تامس کایلر یانگ و لویی لِوین، هیأت کاوش در گوین تپه استان کرمانشاه، به اثر مهمی برخوردند.

آن ها 30 مهر آن سال، در روستای نجف آباد در اسدآباد همدان، یادبودنامه ای آشوری پیدا کردند که از سارگن دوم به جا مانده.

او در این یادنامه به فتح سرزمین باریکانو اشاره کرده که محققان می گویند به احتمال زیاد صورت اکدی همان نام پاریکانَه است.

جنگی که سارگن دوم درباره آن گفته مربوط به سال 716 پیش از میلاد است که محل دقیق باریکانو را دقیق نگفته اما با بررسی روی دیگر یادنامه های دوره آشوری این گمان قوی تر می شود که پریکانه در شرق مادستان و در مسیر شاه راه خراسان بزرگ قرار داشته.

جایی آن سوی همدان و نزدیک تر به ری باستان.

به احتمال زیاد در طالقان که اتفاقا روستایی به نام باریکان هم دارد.

می توان احتمال داد که پریکانیان مردمانی قدیمی در فلات ایران بودند که نه ساکن یک نقطه، که در چند منطقه حضور داشتند.

در مناطقی از شرق و غرب فلات ایران.

آن ها در دوره هخامنشیان و احتمالا مادها، از سربازان سپاه بودند ولی بعدها دیگر نامی از آن ها نمی بینیم.

چه بر سرشان آمده؟ باید برگردیم به پری و اتفاقی که برای افسانه او افتاده.

مردمانی که به گفته اوستا پری را آورنده سال نیک می دانستند، از دید زرتشتیان کافر بودند.

چرا که متون دینی به جا مانده از ساسانیان می گوید پری ها زشت و بدخو و دشمن اند.

اما پریکانیان پریان را نیک سیرت و زیبارو می دانستند.

ایزدبانو یا ایزدبانوهایی که آن ها می پرستیدند، نگهبانان آب ها بودند و باران می آوردند.

نماد باروری زمین بودند و همچنین باروری انسان.

زنانی که فرزندان بسیار می آورند و با پهلوانان و ایزدان همبستر می شوند.

اما این کارشان به مرور افسونگری نامیده شد.

اینکه یلان را با افسون و جادو به سمت خودشان می کشند.

پس در متون مزدیسنا به بدسیرت و جادوگر ملقب شدند.

اما داستان های پریکانیان زنده ماند.

پس از سقوط ساسانیان، این متون مذهبی نبودند که بین مردم رواج داشت، بلکه داستان ها و افسانه های قدیمی بود که در دل و ذهن مردمان از نسلی به نسل دیگر منتقل می شد.

داستان هایی که در طول سال ها تغییراتی کرده؛ یک جا پری بد می شود و یک جا خوب.

جایی جادو می کند و جایی یاری می دهد.

پری امروز هم برای ما همین است.

دقیقا نمی دانیم با موجودی نیک طرفیم یا افسونگر.

شاید همین هم درست تر باشد.

مثل همه ما باشد؛ هم نیک و هم بد.

کلید واژه ها: ایران - در ایران - پریان - ایران و یونان - سرگذشت - زندگی - تاریخ - فیلم - ویرانگر - موجودی - افسانه - تاریخی - مهربان - محققان - گم شده - یونان - میانه - دهنده - شیطان - امروز - یاری - عاشق - سپاه - زمان - آغاز - نبرد - گاهی - محسن - گمان - عجیب