از زندگی علامه محمدعلی مدرس افغانی چه می دانید؟

آیت الله محمد علی مدرس افغانی از اساتید برجسته ادبیات عرب در حوزه های علمیه نجف و قم در 1284 شمسی در جاغوری به دنیا آمد.

وی اجازه اجتهاد را از آیات ابوالحسن اصفهانی، - به گزارش سایت قطره و به نقل ازخبرنگار جی پلاس،" در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است.

باشد که مفید فایده افتد.

این قسمت به زندگی آیت الله محمد علی مدرس افغانی اختصاص دارد.

زندگینامه محمدعلی مدرس افغانی محمدعلی مُدَرِّس افغانی (1284-1365ش) فقیه و استاد ادبیات عرب در حوزه های علمیه نجف و قم.

اطلاعات فردی محمدعلی مدرس نام کامل محمدعلی غزنوی لقب مدرس افغانی تاریخ تولد 1284ش/1322ق زادگاه جاغوری محل زندگی جاغوری، مشهد، نجف و قم تاریخ وفات 1365/6/5 محل دفن قم شهر وفات قم خویشاوندان سرشناس آیت الله محمد اسحاق فیاض (داماد) اطلاعات علمی شاگردان محمداسحاق فیاض، مسلم قلی پور، محمود صادقی، مبشر کاشانی، محسن کدیور محل تحصیل مشهد، نجف اجازه روایت از سید محمدباقر صدر اجازه اجتهاد از آیات ابوالحسن اصفهانی، خویی، آقابزرگ تهرانی فعالیت های اجتماعی-سیاسی اجتماعی تاسیس مدرسه در نجف برای طلاب افغانستانی مدرس در نجف نزد اصفهانی، نایینی، کاشف الغطاء، حکیم درس خوانده، و از آنان و نیز از آقابزرگ تهرانی و صدر گواهی اجتهاد یا اجازه روایت دریافت کرد.

طلاب از کشورهای ایران، پاکستان، افغانستان، عراق و هند در درس او شرکت می کردند.

تصحیح جامع المقدمات، قواعد الادبیه و قواعد النحویه در شرح عوامل فی النحو، رفع الغاشیه من غوامض الحاشیه در شرح حاشیه ملاعبدالله و الشواهد المنتخبه شرح سیوطی از کتاب های وی است.

کتاب المدرس الافضل مدرس مورد توجه الازهر قرار گرفت و پیشنهاد تدریس به او داده شد.

مدرس در 1354ش از عراق اخراج شد و به قم آمد.

پیش از آن، او دو بار به توصیه سیدابوالحسن اصفهانی به افغانستان بازگشت و به فعالیت اجتماعی و تدریس و تاسیس مدرسه پرداخت.

مدرس در جریان قیام ابراهیم گاوسوار، تلاش نمود بین او و دولت کابل آشتی ایجاد کند.

مدرس در 5 شهریور (سنبله) 1365ش در قم درگذشت.

آغاز و پایان زندگی محمدعلی غزنوی، مشهور به مدرس افغانی فرزند مرادعلی در 1284ش در جاغوری ولایت غزنی افغانستان متولد شد.

پدرش در ارتش افغانستان خدمت می کرد.

[1] مدرس افغانی در 5 شهریور سال 1365ش در 81 سالگی در قم از دنیا رفت و در آرامگاه باغ بهشت در مقبره خانوادگی سید محمدصادق روحانی[2] به خاک سپرده شد.

[3] مسیر تحصیل محمدعلی در کودکی همراه پدرش به مشهد آمد و یادگیری علوم حوزوی را آغاز نمود.

[4] او شرح نظام را نزد عبدالجواد، ادیب نیشابوری اول و دیگر متون ادبیات عرب را با محمدتقی هروی، ادیب نیشابوری دوم آموخت.

مدرس در 1304 خورشیدی، پس از فوت پدر، به قصد تحصیل در حوزه علمیه نجف و به خاطر نداشتن توان مالی و پاسپورت، پیاده به سوی نجف حرکت کرد.

[5] و یک سال بعد به کربلا و سپس نجف رسید.

[6] حوزه نجف شیخ مدرس در نجف با وجود شروع تحصیل، تا حدود دو سال موفق به سکونت در مدرسه و دریافت شهریه نشد.

[7] او بعدها در نجف، مدرسه ای برای اسکان و تحصیل طلاب افغانستانی تأسیس کرد.

[8] مدرس اولین شهریه را از آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی گرفت.

[9] و تا سال 1318ش دروس سطح و عالی حوزه را با آیات محمد رشتی، بادکوبه ای، اصفهانی، حکیم، عراقی، نایینی، کاشف الغطاء، خویی و کاظمی فراگرفت.

[10] در این سال، آیت الله ابوالحسن اصفهانی از او خواست که به افغانستان بازگردد و فعالیت کند.

[11] بازگشت به جاغوری شیخ مدرس در زادگاه خود، جاغوری غزنی، مدرسه علمیه بنا نهاد و تا 5 سال به تدریس و تربیت طلاب دینی پرداخت.

[12] او در حل و رفع دعاوی مردم نیز داوری می کرد.

از رخ دادهای مشهور زمان او، قیام ابراهیم گاوسوار بود که مدرس در تلاش برای آشتی او و دولت کابل، مشارکت داشت.

[13] اخلاق شخصی مدرس کمی شوخ طبع بود و در حال مطالعه و تکرار مطالب.

در مجالس عمومی، چندان در صدر نمی نشست.

به دیدار علما و حتی برخی شاگردان خود می رفت.

از طلاب فقیر، وجه اندک تدریس خود را نمی گرفت.

درس وی از حلاوت و طراوت خاصی برخوردار بود.

در ماه رمضان، باب حادی عشر و برخی کتب اعتقادی دیگر را تدریس می کرد.

حالت درویشی و ساده زیستی داشت.

جواهرالکلام، تربت پاکان قم، 1382ش، ج3، ص1759-1761.

مدرس پس از بازگشت به عراق، با توصیه آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی، برای تدریس، به سامراء رفت و بعد از 2 سال، به عنوان وکیل تام الاختیار او در افغانستان، سفر دوباره ای به وطن نمود.

[14] محمدعلی غزنوی یک سال پس از فوت آیت الله اصفهانی، در 1326ش مقیم نجف گردیده و تدریس را در پیش گرفت.

[15].

پس از چندی، از سوی طلاب و شاگردان معروف به مدرس شد.

[16] تدریس و تعداد شاگردان مدرس هم رتبه خویی و حکیم دانسته شده است.

[17] آیت الله مدرس همراه با تدریس دروس دیگر، و پس از مشاهده ضعف عمومی حوزویان و استادان در ادبیات عرب،[18] تمرکز خود را بر نقد و بررسی نظریات نویسندگان صرف و نحو و لغت عرب گذاشت.

[19] در 1353ش، نیروهای دولت بعث عراق، مدرس را زندانی کرده و پس از یک ماه اذیت و آزار، و از بین بردن برخی نوشته ها و کتاب های وی، او را مجبور به خروج از عراق کردند.

[20] تایید اجتهاد آیات سیدابوالحسن اصفهانی، سیدابوالقاسم خویی، آقابزرگ تهرانی و سیدمحمدباقر صدر اجتهاد مدرس را تایید و گواهی کرده اند.

آیت الله خویی در اجازه نامه خود، مدرس را دانشمند فاضل، ادیب کامل، عماد علمای اعلام و برگزیده فضلای کرام مورد خطاب داده است.

[21] آقابزرگ تهرانی در اجازه نامه خود به عربی، عناوین محقق مدقق و معلم، استاد فائق، مصنف ماهر و ثقه سند به کاربرده است.

[22] هم چنین صدر برای او پس از رفتن به قم، اجازه روایت فرستاد.

[23] مهاجرت به قم مدرس در محرم سال 1354ش، وارد مشهد شد و به تقاضای برخی از مراجع، به قم رفته، و به تدریس مشغول شد.

[24] تعداد جلسات درس روزانه مدرس، به 10 جلسه می رسید.

[25] او را در ادبیات عرب توانا و زبده دانسته اند.

[26] شاگردان وی از طلاب ایران، پاکستان، عراق، افغانستان، سوریه، عربستان، کویت، لبنان و هندوستان بودند.

[27] آثار نخستین کتاب های مدرس به نام های الکلام المفید للمدرس و المستفید (شرح صمدیه)، مکررات المدرس (شرح سیوطی) و المدرس الافضل فیها یرمز و یشار الیه (شرح مطول) اولین بار در سال های 1343تا1346 در نجف چاپ و منتشر شد.

[28] تصحیح و تعلیق جامع المقدمات، کتاب های قواعد الادبیه و قواعد النحویه (هر دو در توضیح و شرح عوامل فی النحو)، رفع الغاشیه من غوامض الحاشیه (شرح حاشیه ملاعبدالله)، اعراب سوره الفاتحه و الشواهد المنتخبه (شرح سیوطی) از دیگر آثار او است.

[29] مدرس با تأسیس موسسه ای در قم برای تولید و پخش نوارهای صوتی درس های خود، حدود 3 هزار نوار درسی در ادبیات عرب برجای گذاشت.

[30] شرح و توضیح دروس امثله، صرف میر، عوامل جرجانی، عوامل ملامحسن، منطق کُبری، شرح اُنموذج، شرح جامی، مُغنی اللبیب و معالم دین از جمله درس های ضبط شده وی است.

[31] به گفته یکی از شاگردان مدرس، دانشگاه الازهر مصر، پس از انتشار کتاب المدرس الافضل، ضمن تمجید، آن را چندبار چاپ کرده و با فرستادن هیات رسمی به نجف برای دیدار با مدرس، جهت دعوت رسمی از وی برای پذیرفتن ریاست بخش ادبیات عرب آن دانشگاه اقدام کردند و مجموعه ای از نوارهای صوتی درس وی را با خود بردند.

[32] پانویس 1.

فصیحی، شریفی، عالمان شیعه غزنی ، 1393، ص391-384.

2.

پایگاه اینترنتی آثار استاد مدرس افغانی، زندگی نامه 3.

جواهرالکلام، تربت پاکان قم، 1382ش، ج3، ص1759-1761.

4.

ناصری، مشاهیر تشیع در افغانستان، 1390ش، ص 219-211.

5.

فصیحی، شریفی، عالمان شیعه غزنی ، 1393، ص391-384.

6.

جواهرالکلام، تربت پاکان قم، 1382ش، ج3، ص1759-1761.

7.

فصیحی، شریفی، عالمان شیعه غزنی ، 1393، 8.

امینی، معجم رجال الفکر و الادب، 1415ق، ج3، ص81.

9.

ناصری، مشاهیر تشیع در افغانستان، 1390ش، ص 219-211.

10.

خدابنده لو، مدرس افغانی، محمدعلی ، ص219.

11.

ناصری، مشاهیر تشیع در افغانستان، 1390ش، ص 219-211.

12.

ناصری، مشاهیر تشیع در افغانستان، 1390ش، ص 219-211.

13.

ناصری، مشاهیر تشیع در افغانستان، 1390ش، ص 219-211.

14.

فصیحی، شریفی، عالمان شیعه غزنی ، 1393، ص391-384.

15.

معصومی، گوهر ادب، پرتوی از حیات علمی، عملی و معنوی استاد مدرس افغانی، 1383ش، ص 189.

16.

محقق خراسانی، المؤلفون الافغانیون المعاصرون، 1390ق، ص64.

17.

محقق خراسانی، المؤلفون الافغانیون المعاصرون، 1390ق، ص64.

18.

شفایی، مدرس و نیم قرن تدریس ، ص186-172.

19.

خدابنده لو، مدرس افغانی، محمدعلی ، ص219.

20.

امینی، معجم رجال الفکر و الادب، 1415ق، ج3، ص81.

21.

شفایی، زندانیان روحانیت تشیع در افغانستان، 1368ش، ص 42-40.

22.

شفایی، زندانیان روحانیت تشیع در افغانستان، 1368ش، ص 42-40.

23.

خدابنده لو، مدرس افغانی، محمدعلی ، ص219.

24.

فصیحی، شریفی، عالمان شیعه غزنی ، 1393، ص391-384.

25.

فصیحی، شریفی، عالمان شیعه غزنی ، 1393، ص391-384.

26.

بیاد مرحوم مدرس افغانی، مدرس ادبیات عرب ، کیهان فرهنگی، 1365، ص43-42.

27.

نرم افزار ادبیات عرب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، اردیبهشت 1394ش 28.

عواد، معجم المؤلفین العراقیین، بغداد، ج3، ص207-208.

29.

ناصری، مشاهیر تشیع در افغانستان، 1390ش، ص 219-211.

30.

خدابنده لو، مدرس افغانی، محمدعلی ، ص219.

31.

خدابنده لو، مدرس افغانی، محمدعلی ، ص219.

32.

ناصری، مشاهیر تشیع در افغانستان، 1390ش، ص218.

منابع امینی، محمدهادی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف خلال الف عام، ج3، 1415ق.

جواهر الکلام، عبدالحسین، تربت پاکان قم، قم، انصاریان، 1382ش.

خدابنده لو، غلامرضا، مدرس افغانی، محمدعلی ، در دایره المعارف تشیع، تهران، حکمت، 1394ش.

شفایی، حسین، زندانیان روحانیت تشیع در افغانستان، قم، مولف، 1368ش.

شفایی، حسین، مدرس و نیم قرن تدریس ، در نشریه سراج، ش9و10، قم، مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان، 1375ش.

عواد، کورکیس، معجم المؤلفین العراقیین، بغداد، مجمع العلمی العراقی، چاپ اول، 1969م.

فصیحی، قربانعلی؛ شریفی، علی مدد، عالمان شیعه غزنی، تهران، انتشارات عرفان، بهار 1393ش.

قاسمی(محقق خراسانی)، محمدعیسی، المؤلفون الافغانیون المعاصرون، نجف، نعمان، 1390ق.

کیهان فرهنگی، بیاد مرحوم مدس افغانی، مدرس ادبیات عرب ، ش7، مهر1365ش.

معصومی، جواد، گوهر ادب، پرتوی از حیات علمی، عملی و معنوی استاد مدرس افغانی، قم، تهذیب، خرداد 1383ش.

ناصری، عبدالمجید، مشاهیر تشیع در افغانستان، قم، المصطفی، 1390ش.

نرم افزار قواعد ادبیات عرب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، اردیبهشت 1394ش.

کلید واژه ها: افغانی - محمدعلی - محمد - حوزه های علمیه - زندگی - مدرس - ادبیات عرب - آیت الله - محمد علی - ادبیات - تاریخ - جهان اسلام - تاریخ تولد - زندگینامه - ابوالحسن - وفات - حوزه - الله - اطلاعات - خبرنگار - مخاطبان - محل دفن - ارجمند - اندیشه - بزرگان - اختصاص - اجتهاد - اساتید - زادگاه - معرفی