تندیس هایی که به جای یادبود، مخرب یادها شدند!

هفتم مهر ماه روز ملی آتش نشانی و ایمنی است.

در این سال ها تندیس های متعددی از آتش نشان ها با هدف تقدیر ساخته شدند که اغلب از کیفیت لازم برخوردار نبودند؛ - نمونه ای از این تندیس ها در سال 96 و در قالب مجموعه ای از مجسمه های غول آسای رنگی(پروژه انتظار)، با ارتفاع هشت متر برای حادثه پلاسکو و به جهت پاسداشت از رشادت های آتش نشان ها ساخته شد که رنگ و شمایل آن بسیاری از کارشناس ها و حتی مردم عادی را به انتقاد واداشت.

البته تجربه ساخت چنین تندیس های انتقادبرانگیزی تازه نیست و پیش از این نیز بارها تندیس های بدساختی از چهره ها ساخته شده است؛ آثاری که بعضا داد هنرمندان را درمی آوردند و به سرعت هم با هدف اصلاح از محل نصب برداشته می شدند؛ به عنوان مثال 13 اردیبهشت سال 98 بود که از سردیس جمشید مشایخی رونمایی شد و موجی از انتقادها را به همراه داشت.

البته پس از این جریان، انجمن مجسمه سازان اعلام آمادگی کرد تا از آن پس هنرمندان توانا را برای ساخت چنین پروژه های شهری معرفی کند ولی دیری نپایید که اثر یادبودی برای سعدی در شیراز نصب شد که به دلیل شباهت نداشتن به تصاویر موجود از آن شاعر پرآوازه و شکل نامناسب طرح، سیل انتقادها را روانه سازندگان و مسوولان امر کرد.

به طور کلی برخی از هنرمندان و کارشناسان هنری با این نگاه که ساخت پرتره های بدشکل از مشاهیر، در ذهن ها ماندگار می شود، می تواند در تحریف چهره آن شخص اثرگذار باشد و در تاریخ ثبت شود، بارها در این خصوص هشدار داده اند.

تندیس جمشید مشایخی ساخت تندیس های نازیبا از چهره ها و مفاخر به همین جا ختم نمی شود و از نمونه های آخر آن ساخت تندیس هایی از شهید سردار حاج قاسم سلیمانی بود.

سطح کیفی پایین این کارها حتی معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی" را هم به واکنش واداشت و در یادداشتی نوشت: قریب سالی می گذرد از پرواز علمدار دوران، از قهرمانِ ملی و مردستان فروتن همروزگارمان شهید حاج قاسم سلیمانی، در این یک سال گویا می خواهیم بخشی از کاستی های گذشته را جبران کرده و قدرشناسی خود را از این شهید بزرگوار نشان دهیم.

پاره ای از این قدرشناسی ها در قالب ساخت تندیس یادمان نمود می یابد.

در شهرهای مختلف یکی پس از دیگری از تندیس هایی رونمایی می شود که بیش از احساس قدردانی، حس شرمساری را در مخاطب برمی انگیزد.

تندیس هایی که گاه بهانه تاختن دشمن و عیب جویی منکران می شود.

تندیس سردار شهید حاج قاسم سلیمانی ایسنا در راستای سریال تکراری مجسمه های بدساخت از چهره ها و مفاخر کشور، با جمشید مرادیان ـ مجسمه ساز ـ گفت وگو کرده است.

مرادیان که تا به حال بارها مجسمه هایی را برای فضاهای شهری و عمومی در داخل و خارج از کشور، ساخته است، درباره علت تکرار ساخت مجسمه های نازیبای شهری و راهکار لازم برای بهبود کیفیت مجسمه های شهری، می گوید: شارل بودلر (شاعر و نویسنده فرانسوی) می گوید که در شهر، چشم بر گوش پیشی می گیرد ، درواقع چنین سخنی ضرورت وجود هنر در شهرها را مطرح می کند، به این معنی که اگر قصد انتقال پیامی داشته باشیم و آن را به چشم مردم برسانیم، تأثیرگذارتر خواهد بود.

او ادامه می دهد: من بارها در سمپوزیم های مختلف مجسمه سازی جهان به خصوص در ایتالیا شرکت کرده و دیده ام که اگر در سطح یک شهر، آثار زیبا و هنرمندانه شهری وجود داشته باشد، مردم آن شهر به واسطه لطافت این آثار روحیه بهتری خواهند داشت.

اگرچه که خشونت رفتاری در کشور و شهرهایی که با فقدان هنر شهری رو به رو هستند، زیاد است.

این هنرمند درباره نگاهی که از قرن 18 به بعد نسبت به آثاری مانند سردیس، تندیس یا پرتره، وجود دارد، بیان می کند: از اواخر قرن 18 به بعد باور بر این نیست که ساختن یک تندیس یا پیکره تمام قد، اثر هنری است و نباید انتظار داشته باشیم که این نوع اثر چیزی به زیبایی شهر اضافه کند؛ چون چنین چیزی در توان یک سردیس نیست، حال سردیس هرکسی هم که باشد.

درواقع سردیس یا تندیس برای گرامیداشت و یادمان یک فرد ساخته می شود و قصد داریم با ساخت مجسمه مشاهیر و چهره ها، یاد آنها را زنده نگه داریم.

مجسمه آتش نشان مرادیان ادامه می دهد: در نظر داشته باشیم، مجسمه سازی که سردیس چهره ای آبراهام لینکن (شانزدهمین رییس جمهور امریکا) را ساخت 20 سال مطالعه کرد.

استاد ابوالحسین صدیقی (مجسمه ساز برجسته ایرانی) برای ساخت مجسمه های فردوسی و یا امیرکبیر، مدت ها درباره آنها مطالعه کرد که در نتیجه اکنون می توانیم از مجسمه میدان فردوسی به عنوان یک کار کامل شهری نام ببریم؛ زیرا علاوه بر اینکه برای شهروندان حامل پیام است، مجسمه ای هویت بخش است.

او تصریح می کند: در تمام دنیا اگر برج آزادی را به مردم نشان دهید، از آن به عنوان ایران یاد می کنند، در ایران هم به هر کسی تصویر برج آزادی را نشان دهید می دانند که در تهران است؛ این امر یعنی هویت بخشی مجسمه شهری.

هنرمندان تازه کار نباید گمان کنند که کار هنری با سهل انگاری سامان می گیرد.

در سال های پیش دچار این مشکل بودیم که اگر فردی در رشته های نظری موفق نمی شد، به هنر روی می آورد که البته حاصل این روند ساخت همین آثار ضعیف شهری است.

این هنرمند در ادامه با بیان این جمله از گئورگ ویلهلم فریدریش هگل (فیلسوف بزرگ آلمانی) که خلاقیت درست، تربیت درست می طلبد ، اظهار می کند: یک شبه نمی توان ره صد ساله را رفت.

زمانی که اینترنت و موبایل در دسترس مردم قرار گرفت، این ایده به وجود آمد که می توان به هر حرفه ای به راحتی دست پیدا کرد.

ولی هنرمند باید تمرین، مطالعه و تفکر کند.

برانگیختگان بسیارند، اما برگزیدگان اندک او با بیان جمله بالا اضافه می کند: مسیر بین برانگیختگی و برگزیدگی با عرق ریزان روح طی می شود تا اینکه یک نفر به درجه استاد صدیقی می رسد.

ولی وقتی هر کسی که از راه می رسد به سراغ ساخت مجسمه های شهری که در معرض دید مردم هستند، می رود، نشانه شناسی مردم مخدوش می شود.

درواقع یک نفر اثر بدی را در یک رابطه می سازد که آن رابطه باعث می شود اثر ساخته شده علارغم اجرای ناقص و معیوبی که دارد، سر راه مردم نصب شود که پیامدش رفتن آبروی مجسمه سازی کشور خواهد بود.

در ادامه این مسئله را با مرادیان در میان می گذاریم که در پی ساخت سردیس جمشید مشایخی که به او شباهتی نداشت، انجمن مجسمه سازان ایران اعلام کرد که از آن پس می تواند هنرمندان مناسب را برای ساخت سردیس یا تندیس معرفی کند.

او درباره این امر بیان می کند: اگر مشکلی برای چشم ما پیش بیاید، به لبنیاتی مراجعه می کنیم یا چشم پزشک؟ تخصص های هنری باید در جامعه پذیرفته و برای آنها احترام قائل شوند.

آقای مجتبی موسوی ـ مجسمه ساز ـ که در سازمان زیبا سازی شهری فعال است، مجسمه سازهای حرفه ای را می شناسد که می توانند پرتره هایی درجه یک ارائه دهند.

نباید مسئولیت ساخت پرتره یک چهره را که بخشی از اعتبار مملکت است، به فردی که در کنار اتوبان تهران کرج با سیمان مرغابی و گلدان می سازد، بسپاریم.

اگر می خواهیم بهبودی شکل بگیرد، باید از هنرمندان توانا برای آموزش افراد ضعیف، استفاده کرد.

این هنرمند در ادامه اظهار می کند که برخی از آثار هنری ضعیف باید حفظ شوند؛ زیرا در آینده این آثار بیانگر روندی خواهند بود که هنر مجسمه سازی ما طی کرده و به پیشرفت رسیده است.

هیچ ملتی وجود ندارد که تاریخ نداشته باشد ولی والا باشد.

تاریخ مجسمه سازی باید مراحل مختلف را طی کند تا به پیشرفت برسد.

برخی می گویند که مردم روی آثار تاریخی و هنری شهری حکاکی می کنند و یا آنها را تخریب می کنند که این اتفاق برای آثار من هم افتاده است ولی باید به سمت مسیری حرکت کنیم که چنین اتفاقاتی به مراتب کمتر شود تا اینکه به زمانی برسیم که مردم به ارزش آثار فرهنگی و هنری برسند.

از طرفی همین تخریب آثار هنری می تواند سندی از روند پیشرفت فرهنگی و هنری مردم باشد.

او اضافه می کند: گاهی پول و رابطه ای که وجود دارد باعث گم شدن هدف اصلی می شود.

خیلی وقت ها نشان ندادن یک اثر بهتر از این است که یک اثر بد را نشان دهیم.

در جواب برخی از هنرمندانی که مثلا یک سردیس ضعیف ارائه می دهند و علت آن را نداشتن زمان بیان می کنند، باید گفت که از کنستانتین برانکوزی (مجسمه ساز، عکاس و نقاش اهل رومانی) پرسیدند که موفقیتش را مدیون چه چیزی است؟ که او گفت: من تنها خیلی خوب می دانم چه چیزی بلدم و چه چیزی بلد نیستم .

اگر به من سفارش کاری بدهند که بلد نیستم و بپذیرم، دیگر هنرمند نیستم بلکه تاجرم.

امروزه تنگ دستی هنرمندان باعث شده که به کارهای مخرب تن می دهند.

هیچ کسی به هنرمندان اهمیت نمی دهد.

بسیاری از همکاران من کارگاه هایشان به خاطر کرونا تعطیل و زندگی هایشان نابود شده است.

هنرمندان هم بخشی از جامعه و انسان هستند و باید در زمان سختی، دست آنها را گرفت.

نباید که وقتی از دنیا رفتند از آنها یاد کرد.

جمشید مرادیان در پایان با بیان جمله فهم من سخن آخر نیست از گادامر، شاگرد هایدگر، می گوید: من این حرف ها را زدم با باور اینکه حرف من سخن آخر نیست و همه مجازند بر فهم من بیافزایند و من استقبال می کنم.

انتهای پیام
کلید واژه ها: تندیس - آتش نشان - ساخت - انتقاد - نشان - جمشید مشایخی - حادثه پلاسکو - مجسمه - مردم عادی - آتش نشانی - هنرمندان - اردیبهشت - برخوردار - کارشناس - رونمایی - مهر ماه - چهره ها - روز ملی - ارتفاع - پلاسکو - کیفیت - اصلاح - اعلام - رشادت - تقدیر - انجمن - سردیس - حادثه - نمونه - همراه