روایت دست اول از شب تولد دلار 4200 تومانی/ رییس جمهور می گفت گزارش های بانک مرکزی را قبول ندارم

رییس کل سابق بانک مرکزی ضمن توصیف کامل اتفاقاتی که در جلسه تصمیم گیری درباره ارز 4200 تومانی گذشته است می گوید رییس جمهور اعداد و ارقام گزارش های بانک مرکزی را قبول نداشت و بحران قریب الوقوع ارزی را نمی پذیرفت.

- " گفت وگو با ولی الله سیف به بحث درباره ماجرای برجام و نتایج آن برای اقتصاد کشور، نقد سیاست گذاری های ارزی و نقش پررنگ دولت در سیاست گذاری های ارزی اختصاص یافت.

  در بخش دوم این گفت وگو که در ادامه می خوانید به ادامه بحث درباره ارز، رابطه ارزی دولت و بانک مرکزی، طرح بانکداری جمهوری اسلامی، مداخله بانک مرکزی در بازار ارز، اتفاقات تیر ماه تا اسفند ماه 96 و جلسات ستاد اقتصادی دولت در آن دوران و به خصوص جزییات جلسه تصمیم گیری درباره ارز 4200 تومانی پرداخته شده است.

محورهای بخش دوم گفت وگو با رییس کل سابق بانک مرکزی به این شرح است: * مداخله بانک مرکزی کجا مجاز است و کجا مجاز نیست؟ * تیر ماه 96 اولین گزارش هشدار ارزی بانک مرکزی به ستاد اقتصادی دولت ارسال شد  * نعمت زاده می خواست ثبت سفارش را از بین ببرد * سامانه نیما با هدف اصلاح ساختار بازار ارز طراحی شد * رابطه ارزی دولت و بانک مرکزی اصلا مناسب نیست * شاه بیت اصلاحات اقتصادی استقلال بانک مرکزی و تفکیک سیاست پولی از سیاست مالی است * وقتی قانون جدید بانک مرکزی افغانستان را می بینم حسرت می خورم * بانک مرکزی باید در خریدن و نخریدن ارز از دولت اختیار داشته باشد * موضع رییس کل بانک مرکزی در دولت خیلی ضعیف است؛ نه اختیار دارد و نه حق رای * ارائه پیشنهاد افزایش ذخیره گیری ارزی در سال 95 * ارسال دومین گزارش هشدارآمیز ارزی به دولت در شهریور 96 * در جلسه ارزی شهریور 96 چه گذشت؟ * با دستگیری عاملان بانک مرکزی در بازار ارز ابتکار عمل بانک مرکزی از بین رفت * واکنش رییس جمهور به گزارش سایت قطره و به نقل ازهای بانک مرکزی: این اعداد و ارقام را قبول ندارم * جهرمی می گفت نمی توانیم کانال های اخلال گر بازار ارز در تلگرام را ببندیم * جزییات جلسه تولد ارز 4200 تومان * اعلام پرداخت ارز 4200 تومان بدون محدودیت عجیب بود * نظرات برخی متناسب با خواست رییس جمهور تغییر می کرد * گفتند مگر نمی گویی الان ارز نداریم، خب پیش فروش کن * ماجرای تماس نیمه شب روحانی فارس: آقای سیف یادم می آید در همایش اقتصاد ایران بود که فکر می کنم در خرداد 93 برگزار شد، نشست تخصصی در یکی از سالن های فرعی سالن اجلاس سران برگزار شد.

شما در آن نشست حضور داشتید و فکر می کنم آقای طیب نیا هم یکی از اعضای نشست بود و من هم به عنوان خبرنگار در نشست بودم و نشست را پوشش می دادم.

شما به اتفاقاتی که در بازار ارز سال 90-91 و قبل از راه اندازی مرکز مبادلات ارزی در مهر ماه 91 افتاد اشاره کردید و نقل قولی کردید از رییس کل اسبق بانک مرکزی (محمود بهمنی) با این محتوا که رییس کل سابق بانک در یک دوره ای گفته بود هر چقدر ارز مورد نیاز باشد تامین می کنیم و سکه پیش فروش می کنیم.

شما گفتید من وقتی این جمله را شنیدم احساس خوف کردم.

سوال من این است که وقتی در سال 95 و 96 و 97 این حجم ارز از طرف بانک مرکزی به بازار تزریق می شد، خودتان احساس خوف نکردید؟ سیف: البته یک تفاوت بارز بین کار ما و کار بانک مرکزی در دولت قبل وجود داشت.

تفاوت اصلی این است که از این بابت یک رانت کاملا مشخص را در دوره قبل به جامعه دادیم.

مثلا وقتی ارز 1800 تومان بود بانک مرکزی ارز به نرخ 1226 تومان توزیع می کرد.

دستور رییس جمهور در آن زمان این بود که قیمت ارز باید با حجم عرضه بالا و با پمپاژی که به بازار می شود به نرخ 1226 تومان کاهش یابد.

  آن خوفی که من در آن جلسه گفتم این بود.

من همان موقع در یک جلسه ای به آقای بهمنی گفتم با عرضه در بازار، نرخ ارز می تواند تعدیل شود اما باید عرضه با نرخ بالاتر از نرخ بازار شروع شود و به تدریج پایین بیاید تا فساد ایجاد نشود.

ضمن اینکه در غیر این صورت به نتیجه هم نمی رسید و در نهایت به نتیجه هم نرسیدند.

البته نظر آقای بهمنی هم موافق بود ولی رییس جمهور دستور داده بود باید با نرخ 1226  تومان عرضه انجام شود.

چون نرخ عرضه بسیار کمتر از نرخ بازار (1226 تومان) بود.

اگر چه بانک مرکزی با حجم بالا عرضه کرد ولی نتوانست نتیجه بگیرد و وقتی موجودی ارز تمام شد، عرضه متوقف و نرخ دوباره در بازار بالا رفت.

    فارس: البته در آن زمان دو اتفاق رخ داد.

  سیف: اجازه بدهید من این را تکمیل کنم.

ما وقتی نرخ ارز بالا رفت هیچ وقت کمتر از قیمت بازار ارز نفروختیم.

یکی دو دفعه پیش آمد که به دلیل اصرارهایی که از طرف ریاست جمهوری روی من بود که چرا نرخ ارز پایین نیامده است، ما عجله کردیم و سریع تر از بازار نرخ را پایین آوردیم.

به همین دلیل احساس خطر کردم و سریعا خدمت رییس جمهور رسیدم و مشکل را توضیح دادم و ایشان پذیرفتند که آن روند متوقف و نرخ عرضه اصلاح شود.

فارس: ولی فکر می کنم محاسبه میزان رانت توزیع شده با فروش ارز توسط بانک مرکزی یک مقدار پیچیده تر از چیزی باشد که اشاره کردید.

یعنی خیلی مواقع خریداران ارز بانک مرکزی باتوجه به دورنمای چند ماه آینده ارز می خرند.

یعنی در فضای التهابات ارزی بانک مرکزی هر چقدر ارز بفروشد، می خرند.

چون تصور می کنند اگر الان ارز بخریم می توانیم در آینده با قیمت بالاتری بفروشیم.

بنابراین نمی توانیم صرفا تفاوت قیمت روز را مبنای میزان رانت توزیع شده قرار دهیم.

سیف: این درست است.

ولی دو نوع رانت داریم.

یکی در همان زمان خرید تفاوت وجود دارد و هر کس می خرد در جا سود می برد ولی در نوع دوم خریدار پیش بینی می کند که در آینده سود خواهد برد.

فارس: شاید رانتی که در سال 90 و اوایل سال 91 توزیع شده کمتر از سال 96 بوده است، شاید هم بیشتر.

  سیف: بله، دو نوع سود در این بخش می تواند وجود داشته باشد.

یکی اینکه همین امروز که بانک مرکزی ارز می فروشد یک نفر از این دست می خرد و از آن دست می فروشد، این همان رانت است.

یک نوع دیگر آن این است که مثلا یک نفر 10 هزار دلار ارز بانک مرکزی را می خرد تا یک سال دیگر.

این بیشتر جنبه سرمایه گذاری دارد اما آن رانتی که من می گویم رانت لحظه ای است.

در دوره های مختلف این رانت وجود داشته است و تنها دوره ای که رانت نداشت زمان ما بود.

زمان رؤسای کل قبل این رانت وجود داشت.

بانک مرکزی در دوره های گذشته با نظر روسای جمهور مجبور به فروش ارز با قیمت پایین تر در بازار می شد.

من با آقای بهمنی صحبت کردم ایشان پذیرفت اما در نهایت 1226 تومان تصویب شد.

پرسیدم چه شد؟ گفت من خیلی اصرار کردم اما مگر می گذارند.

به من گفتند بیشتر از 1100 تومان نباید باشد و کلی تلاش کردم که شد 1226 تومان.

  * مداخله بانک مرکزی کجا مجاز است و کجا مجاز نیست؟ فارس: اساسا خود شما نگاه تان به عرضه با این روش چیست؟ فارغ از نرخ، این روش عرضه ارز توسط بانک مرکزی را درست می دانید؟ سیف: همین را می خواستم بگویم.

مداخله بانک مرکزی در بازار اصولا مذموم نیست.

  فارس: بحث بر سر کارایی روش های مداخله است.

سیف: بله.

مداخله بانک مرکزی کجا مجاز است و کجا مجاز نیست؟ اگر بانک مرکزی با نگاه تخصصی بخواهد از این ابزار استفاده کند، با چه روشی انجام خواهد داد و اگر در کار بانک مرکزی دخالت کنند نتیجه چه می شود.

بانک مرکزی خیلی منطقی و روشن یک کانال برای نرخ ارز تعریف می کند.

چگونه؟ براساس واقعیت های اقتصادی.

تورم چقدر بوده؟ رشد اقتصادی چقدر است.

براساس این شاخص ها یک دامنه تعریف می کند و به بازار اجازه می دهد در این دامنه کار کند.

اگر از دامنه تعریف شده بالاتر برود، ارز می فروشد و اگر از دامنه پایین تر بیاید، ارز می خرد.

مدل مداخله بانک مرکزی اینگونه است.

بنابراین نباید تصور کنیم که اگر بانک مرکزی در بازار مداخله کرد، ارز فروخت و ارز خرید کار اشتباهی کرده است.

یکی از وظایف بانک مرکزی این است.

اما تبدیل کردن این کار به یک تصمیم سیاسی غلط است و دهه هاست که این وضعیت وجود داشته  است.

قبل از انقلاب هم همین طور بود.

شما فکر می کنید قبل از انقلاب که دلار 65 ریال بود نرخ واقعی ارز همان بود؟ فارس: خیر.

از اوایل دهه پنجاه یعنی سال 51 به بعد و همزمان با افزایش درآمدهای نفتی بین نرخ واقعی ارز و نرخ بازار اختلاف به وجود می آید.

سیف: دقیقا.

* تیر ماه 96 اولین گزارش ویژه ارزی بانک مرکزی به ستاد اقتصادی دولت ارسال شد  فارس: بانک مرکزی با توجه به اتفاقات سال 95 و نیمه اول سال 96 دورنمای بازار ارز را دیده است.

متوجه شده که نقل و انتقال ارز از کانال ارزی دوبی مشکل شده و نمی توان نقل و انتقال ارز را به درستی انجام داد.

بانک مرکزی با تزریق هایی که انجام داد در سال 95 و اوایل سال 96 نرخ ارز را به 3700 تا 3800 تومان کاهش داد.

چرا بانک مرکزی بعد از بروز این مشکلات به نتیجه نرسید که باید تغییر روش بدهد؟ سیف: در مکاتبات بانک مرکزی همه این موارد ثبت شده است.

در تیرماه 96 چون حجم مداخلات در حال افزایش بود، بانک مرکزی گزارش ویژه ای به ستاد اقتصادی دولت ارائه کرد و در آن گزارش ابراز نگرانی کرد که با این وضعیت نمی توانیم ادامه دهیم و باید حتما این طرز تفکر را عوض کنیم و واقعیت را بپذیریم که نرخ ارز در اقتصاد ما این نرخ نیست.

در غیر این صورت به جایی می رسیم که مجبور می شویم سهمیه بندی ارزی کنیم.

آن جلسه به نتیجه نرسید و قرار شد جلسات فرعی با ریاست آقای دکتر جهانگیری بگذاریم و راهکارهایی پیدا کنیم.

البته ما گفتیم با اقداماتی می توانیم تا حدودی بازار را کنترل کنیم.

یک روش کمک به کنترل نرخ ارز کنترل تقاضاست، محدود کردن مرزهاست، استثنائات تجاری را از بین بردن است.

چون بحث ما این بود که اینها یعنی تقاضا.

نرخ چگونه شکل می گیرد؟ یک تقاضا و یک عرضه داریم.

اگر اجازه دهید تقاضا افزایش پیدا کند معلوم است نرخ را تحت تاثیر قرار می دهد.

در شرایط فعلی نمی توانیم عرضه را افزایش دهیم اما می توانیم تقاضا را کاهش دهیم.

مدل کاهش تقاضا چیست؟ چرا باید سفرهای خارجی اینگونه باشد؟ اگر یادتان باشد در فضای مجازی علیه من درباره سفر های خارجی نوشتند چون من پرداخت ارز به سفرهای خارجی را مورد انتقاد قرار داده بودم.

من گفتم اگر تقاضای ارز را در اقتصاد پایین بیاوریم می توانیم تا حدودی جلو افزایش قیمت ارز را بگیریم.

به آقای رییس جمهور گفتم اگر می خواهید نرخ ارز را کنترل کنیم، تقاضا را کنترل کنید.

از بانک مرکزی نخواهید که ارز بیشتری تزریق کند.

آن موقع می توانیم به جواب برسیم.

اما متاسفانه سیستم اداری ما لَخت است.

فارس: این پیشنهاد را از شما نپذیرفتند؟ الان آقای همتی همین روش را در پیش گرفته است و به هر دلیلی دولت پذیرفته است و میزان ثبت سفارش و تخصیص ارز را به شدت کاهش داده است.

حتی مدتی واردات تقریبا متوقف شد.

البته نمی گوییم واردات متوقف شود، اما سوال این است که چرا از شما این پیشنهادات پذیرفته نمی شد؟ سیف: البته باید به یک چیزی توجه کنید.

تعادل عرضه و تقاضا در نرخ 3500 تومان و 4000 تومان کجا، تعادل در نرخ  17 هزارتومان پر نوسان و در حدود 19 هزار تومان فعلی کجا؟  فارس: بله اما آن زمان میزان دسترسی بانک مرکزی به منابع ارزی هم بیشتر از شرایط فعلی بود.

بالاخره یک برجامی وجود داشت که با وجود همه ضعف های جدی و اساسی ای که داشت، حداقل زمینه صادرات نفت را فراهم کرده بود.

اما الان این هم دیگر نیست.

سیف: ببینید در آن موقعیت هیچ کسی محدود کردن تقاضا را از ما نمی پذیرفت.

الان همه پذیرفته اند و دست همه در برابر بانک مرکزی بالا است.

همه پشت سر بانک مرکزی هستند.

شما فکر نکنید معجزه ای اتفاق افتاده است.

تعادل همراه با نوسانات فراوان در حوالی 19 تومان خیلی با 4000 تومان فرق دارد.

ضمن اینکه نرخ ارز در حال افزایش است.

در آن زمان نوسانات و التهابات بازار عمدتا به دلیل تقاضاهایی مانند سفرهای خارجی ، واردات قاچاق و تبادلات مرزی بود که در حال حاضر تحت تأثیر کرونا اینگونه تقاضاها به حداقل رسیده است.

* نعمت زاده می خواست ثبت سفارش را از بین ببرد فارس: در اوایل حضور در بانک مرکزی شما درباره عاقبت مرکز مبادلات ارزی تاکید کردید قرار نیست این مرکز حذف شود.

اما در گذر زمان به تدریج مرکز مبادلات ارزی تعطیل شد.

علت اینکه مرکز مبادلاتی که عملا بانک مرکزی با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت آن را شکل داده بود تعطیل شد چه بود؟ این مرکز برای تامین ارز مورد نیاز گروه های کالایی بود.

سیف: بعضی از این سوالات را باید از وزارت صمت بپرسید.

این گروه بندی ها را وزارت صمت داشته است.

فارس: بالاخره با هماهنگی و همفکری با بانک مرکزی این گروه بندی ها انجام می شود.

سیف: نه.

همیشه تعرفه ها و تعیین اولویت برای واردات کالاها توسط وزارت صمت انجام می شود و بانک مرکزی هیچ نقشی در این زمینه ندارد.

من بارها در جلسات گفتم یکی از کارهایی که به تعادل عرضه و تقاضای ارز کمک می کند این است که وزارت صمت متناسب با امکانات و بنیه ارزی با انجام ثبت سفارش نسبت به تعیین اولویت های تخصیص ارز برای واردات کالا اقدام نماید.

اصلا ثبت سفارش را برای همین گذاشته اند.

آقای نعمت زاده برای اینکه دید دارد مسئولیت جدیدی برایش تعریف می شود می خواست کلا ثبت سفارش را از بین ببرد.

من می گفتم معنای حذف ثبت سفارش می دانید یعنی چه؟ یعنی هر کسی هر چقدر خواست می تواند کالا وارد کند و بانک مرکزی تبدیل بشود به وزارت بازرگانی.

بدون اینکه تخصصی در تعیین اولویت های تجاری کشور داشته باشد.

شما می دانید اولویت کشور چیست.

شما باید بگویید از این 100 واحد امکان ارزی 10 واحد را برای کالای اساسی و 5 واحد را برای مواد اولیه کارخانه ها بگذارید.

این بحث را ما داشتیم.

درباره مرکز مبادلات ارزی فکر می کنم شاید چون ارز به نرخ مبادله ای را بانک مرکزی خودش تامین می کرد و کالاهایی که به آنها ارز می داد هم معلوم بود.

نرخ ارز صادرات هم آزاد بود.

به همین دلیل دیگر مرکز مبادلاتی وجود نداشت.

چون ارز صادرات غیرنفتی وارد مرکز مبادلات نمی شد.

فکر می کنم به همین دلیل بود که فعالیت مرکز مبادلات متوقف شد.

فارس: شما قبل از بحران ارزی سال 96، یعنی در سال های 92 تا 95 موافق با اعمال گروه بندی کالایی برای واردات بودید؟ سیف: همیشه بحث من این بود که اگر موافق تعادل در بازار ارز هستید باید تقاضا کنترل شود.

مبادلات مرزی و سفرهای خارجی و کنترل واردات با ابزار ثبت سفارش.

اگر اینها کنترل شود من نباید نگران باشم.

من موضع ام همیشه این بود.

فارس: آقای دکتر واقعا چه منطقی دارد کشوری که محدودیت مبادلات ارزی دارد در یک سال 5 میلیارد دلار بابت واردات خودروی خارجی ارز بدهد؟ سیف: می گفتند ما نظام تعرفه ای داریم و نباید ممنوعیت واردات بگذاریم و متوسط تعرفه های ما هم بالاست.

اما من حرف شما را قبول دارم.

در جلسات ستاد اقتصادی می گفتم بانک مرکزی خودش خلق ارز نمی کند و درآمد اقتصاد کشور ما از محل صادرات یک عددی است و بخشی از آن به بانک مرکزی می رسد و بخشی هم در بازار عرضه می شود.

آن بخشی که در اختیار بانک مرکزی است چقدر است؟ یک ارزی در اختیار بانک مرکزی است، مشخص کنید اولویت تخصیص ارز چگونه باید باشد.

آن ارزی هم که در بازار است و مربوط به صادرات کالاهای غیرنفتی است می تواند به واردات آن گروه از کالاها که تامین ارزش را بانک مرکزی انجام نمی دهد، تخصیص پیدا کند و از طریق بازار تامین شود.

اگر به این ترتیب عمل می شد خیلی خوب بود اما این منطق در وزارت صمت و دولت مورد پذیرش قرار نگرفت.

فارس: یعنی دولت با این رویکرد مخالف بود؟ سیف: کسی مخالفت صریح نمی کرد اما اقدامی هم در این جهت نمی شد.

بعضی از این پیشنهادها مصوبه شد اما باز اجرایی نشد.

* بانک مرکزی ورود موثری در بازار فردایی داشت فارس: یک سوالی هم درباره مداخله وجود دارد.

درباره حجم مداخله بحث هایی مطرح است و یک بحث هم درباره ورود به بازار فردایی است.

وقتی بانک مرکزی به معاملات فردایی ورود کرد که البته با مصوبه دولت هم بود، به نظر می رسد مداخلات فردایی تاثیر واقعی بر بازار گذاشت در حالی که مداخلات نقدی بانک مرکزی تاثیرگذار نبود.

سوال این است که چرا وقتی حضور بانک مرکزی در بازار فردایی توانست نرخ ارز را کنترل کند، بانک مرکزی پرداخت ارز نقدی در بازار آزاد را متوقف نکرد.

از برخی شنیده شده که این درخواست از بانک مرکزی می شد برای اینکه ارز به بازار تزریق شود.

سیف: البته مداخلات نقدی بانک مرکزی بی اثر نبود و اصل تعادل بین عرضه و تقاضای ارز در این بازار برقرار می شد اما برخی دلالان با ایجاد بازار فردایی از طریق معاملاتی که در آنجا اعلام می کردند بازار اصلی را تحت تأثیر قرار می دادند و نرخ را با نوسان به سمت بالا هدایت می کردند.

این به معنای این نبود که می توانیم عرضه های نقدی را متوقف کنیم.

اگر قطع می کردیم وضعیت بدتر می شد.

یعنی ما حداکثر تاثیری که می توانستم بگذاریم را می گذاشتیم و از طریق بازار فردایی هم قیمت را در این بازار کنترل می کردیم.

واقعا کار تمیز و مؤثری در بازار فردایی انجام شد.

کار دقیقی بود.

البته می توانست ریسک ها و سوء جریاناتی هم داشته باشد ولی با انتخاب افراد و عناصر سالم خوشبختانه نتیجه مثبتی را در بر داشت و فسادی هم از این مسیر به وجود نیامد.

البته وزارت اطلاعات هم نظارت دقیقی روی این کار داشت و به ما کمک کردند.

فارس: این شیوه مداخله نقدی در بازار آزاد تا کی می تواند ادامه داشته باشد.

وقتی حجم وسیعی ارز وارد بازار شود و .

سیف: ببینید، مساله این است که در درجه اول بپذیریم نرخ تعادلی را باید بانک مرکزی تعیین کند و بانک مرکزی برای دفاع از نرخ تعادلی مورد نظرش اقدامات لازم را انجام دهد.

یک زمانی بخرد و یک زمانی بفروشد.

ممکن است در پایان سال یک معدلی از ارز را تزریق کرده باشد اما با این وسواس و دقت باید عمل شود نه اینکه به صورت دستوری به بانک مرکزی بگویند با فلان نرخ، ارز باید عرضه شود.

نرخ را دولت می تواند اثر بگذارد اما با مدل کنترل تقاضا.

دولت با این روش می تواند نرخ ارز را در کوتاه مدت کنترل کند.

اما در بلندمدت با رشد اقتصادی و کنترل تورم می توان نرخ ارز را مدیریت و کنترل کرد.

* سامانه نیما با هدف اصلاح ساختار بازار ارز طراحی شد فارس: اما به نظر می رسد ساختار موجودی که در بازار ارز داریم که تا حد زیادی سنتی است.

همین الان که نرخ ارز بالای 17 هزار تومان است (در زمان انجام گفت وگو نرخ ارز در این سطح قرار داشت) اگر بانک مرکزی اعلام کند هر کسی ارز می خواهد از صرافی ها بخرد و هیچ محدودیتی نداشته باشد، به نظر می رسد با همین اعلام جلوی صرافی ها صف شکل بگیرد.

 درواقع با این ساختار خیلی امکان مدیرت بازار وجود ندارد و ساختار دلال محوری در بازار ارز به حیات خود ادامه خواهد داد.

این ساختار در دوران محدودیت منابع ارزی خیلی مشکل ساز می شود.

به نظر شما لازم نبود بانک مرکزی طرحی نو برای مدیریت بازار ارز طراحی کند؟ یعنی در راستای مدرن سازی سازوکار فعالیت بازار ارز.

سیف: چرا و این کار را هم کرده است.

اولا همه چیز در بازار ارز در این خلاصه می شود: عرضه، تقاضا و قیمت.

شما باید روی این عوامل اثر بگذارید.

مشکل این است که تقاضا در بازار به طور کامل رها شده و از آن طرف عرضه به اجبار با محدودیت روبرو است و آن فضای دلالی هم دائما در صدد ایجاد نوسانات در بازار است.

مساله این است که قیمت ارز در آن سطح نمی تواند باقی بماند و اگر روند بلندمدت را نگاه کنید همین را نشان می دهد.

چقدر در طول چند دهه گذشته تلاش شده است که نرخ ارز کنترل شود اما واقعیت ها خود را تحمیل می کند.

دوم اینکه مجهز شویم به تکنولوژی.

این سامانه نیما برای همین طراحی و پیاده سازی شد و به تدریج هم قابلیت های بیشتری دارد که می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

فارس: آن مربوط به خرید و فروش صادرکننده و واردکننده است.

منظورم معاملات خرد است.

 مثلا من به عنوان یک فرد حقیقی نمی توانم برای تهیه ارز از نیما خرید کنم.

سیف: در حال حاضر از نیما به صورت کامل استفاده نمی شود.

ساختار کامل نیما این است که همه معاملات در آن انجام شود.

برنامه این بود و حتما بانک مرکزی آن را کامل خواهد کرد.

وقتی وضعیت این باشد قیمت خیلی روشن و مشخص می شود و دیگر لازم نیست کسی به دلال بفروشد.

در آن ساختار جواب داده می شود.

الان قیمت سهم در بورس چطور تعیین می شود؟ هیچ سهمی در بازار سیاه می افتد؟ اصلا این روشی که برای فروش خودرو در نظر گرفته شده منطقی است؟ این همه چفت و بست می گذاریم که نکند متقاضی خودرو را بفروشد.

این روش ها برای دوره کوتاه مدت شاید مناسب باشد ولی قطعا در بلند مدت جواب نمی دهد.

من در بانک ملت بودم، اوایل دهه 60 یکی از امتیازهایی که به مدیران عامل بانک ها برای تشویق مدیران دادند این بود که 50 تا پیکان سهمیه دادند برای مدیرانی که خوب کار کرده اند.

من مانده بودم که این ها را به چه کسانی بدهم.

تفاوت هم زیاد بود مثلا قیمت این 50 پیکان هر کدام 50 هزار تومان بود اما قیمت در بازار 220 هزار تومان.

160 هزار تومان تفاوت خیلی زیادی بود.

واقعا غیر از قرعه کشی هیچ روش دیگری نبود.

متاسفانه این روش ها کیفیت محصول را و کیفیت کار را از بین می برد.

فارس: آقای دکتر چطور می شود در بازار ارز هم برای معاملات کلان و هم خرد شفافیت ایجاد کنیم؟ سیف: این سامانه نیما به نظرم یک سامانه خیلی قوی است و تا الان موفق بوده است.

یکی از کارهایی که خیلی خوشحالم که انجام شد استقرار سامانه نیما است که خوشبختانه توسط تیم کاربلدی اجرایی شده و به کار گرفته شده است.

اما قیمت فعلی ارز در دامنه 19 هزار تومان منطقی نیست ولی نه اینکه بگوییم از فردا بانک مرکزی ارز عرضه کند.

باید ببینیم آیا نرخ ارز کشش کاهش قیمت دارد یا نه.

باید از راهش وارد شد.

این کار ترس و لرزها را از بین می برد.

این سامانه تا می تواند باید شفاف شود و بگذاریم نرخ ارز در این قالب مشخص شود.

یکی از گزاره های مطرح این بود که مثل خیلی کشورها که بانک مرکزی مسئول ارز نیست، بانک مرکزی مسئول خرید ارز دولت نباشد.

هر کسی ارز دارد بتواند در بازار بفروشد.

* رابطه ارزی دولت و بانک مرکزی اصلا مناسب نیست فارس: بله در برخی کشورها رابطه ارزی دولت و بانک مرکزی قطع است.

سیف: رابطه موجود به نظر من اصلا مناسب نیست و برای سیاست پولی بانک مرکزی هم رابطه خوبی نیست.

چون ارز را به بانک مرکزی می دهند و قبل از اینکه بانک مرکزی ارز دولت را بفروشد ریال آن را به دولت می دهد و این فرایند منجر به پمپاژ نقدینگی می شود.

بانک مرکزی برای خنثی سازی پایه پولی تزریق شده، مجبور است ارز خریداری شده را بفروشد.

اگر ارز خریداری شده از دولت را بانک مرکزی نفروشد درواقع معادل ریالی آن پایه پولی بالا رفته است.

این مسائل راه دارد اما باید واقعیت های آن را هم بپذیریم.

تا کی باید دستوری کار کنیم؟ فکر می کنید قیمت بنزین و نان خوب است اینگونه باشد؟ * طیب نیا اجازه محدود شدن اختیارات وزیر اقتصاد را نمی داد فارس: درواقع بخشی از مشکل مربوط به قرارداد اجتماعی ست که مردم با حاکمیت دارند.

نرخ ارز هم علامتی برای تغییرات قیمت همه کالاها و خدمات در اقتصاد است و وقتی به نرخ ارز دست می زنیم و ارز بالا می رود همه قیمت ها هم بالا می رود.

سیف: ارز هم یک کالاست و تردیدی در این زمینه نداریم.

کالاها در مواجهه با تورم افزایش قیمت پیدا می کنند.

وقتی ماست می خریم قیمت تغییر کرده است.

هیچ کس موافق نیست وقتی تورم بالا رفته قیمت ماست بالا نرود.

ارز هم همین است.

در ترکیه هم همین وضعیت بود.

به نظر من باید یک سری کارهای اساسی در بخش مالی کشور انجام شود و شاه بیت آن استقلال بانک مرکزی و تفکیک سیاست پولی از سیاست مالی است.

و اینکه همه احساس کنند بانک مرکزی مستقل است و یک جاهایی بتواند "نه" بگوید.

من درباره استقلال بانک مرکزی خیلی کار کردم.

آقای طیب نیا اقتصاددان و استاد دانشگاه بوده و هستند و همراه بودند اما وقتی مسائل می رسید به جاهایی که منجر به محدودیت در حیطه اختیارات وزیر اقتصاد می شد، همراهی نمی کرد.

برای این مسائل باید یک فکر اساسی کرد.

الان همین طرح قانونی که در مجلس برای بانک مرکزی و نظام بانکی تهیه شده است، واقعا دارد بی خاصیت می شود.

* لوایح قانون بانک مرکزی و قانون بانکداری در دولت روی هوا رفت فارس: منظورتان چه طرحی است؟ طرح بانکداری جمهوری اسلامی؟ سیف: بله.

ببینید، برای دو قانون فکر کردیم.

یکی قانون پولی و بانکی و یکی هم قانون بانک مرکزی.

کار فشرده ای قبل از حضور من در بانک مرکزی برای این قوانین انجام شده بود و واقعا زحمت کشیده بودند.

قانون می گوید لایحه را دولت باید به مجلس ارسال کند و تازه بانک مرکزی نمی تواند پیشنهاد دهنده به دولت باشد بلکه وزارت اقتصاد باید پیشنهاد بدهد.

برای همین در گام اول باید با وزیر اقتصاد بنشینم و هماهنگ کنیم.

چند جلسه گذاشتیم و از برخی خواسته ها عدول کردیم برای اینکه به توافق برسیم.

یک جاهایی هم الحق و والانصاف وزارت اقتصاد کوتاه آمد و قبول کرد.

این را در نهایت به دولت بردیم اما در دولت روی هوا رفت و چیز دیگری شد.

فارس: بله.

لایحه به کل به نتیجه نرسید و دولت یک برشی از لایحه را به عنوان اصلاح قانون پولی و بانکی به مجلس ارسال کرد.

سیف: می خواهم بگویم در این ساختار تصمیم گیری، تصمیم خوب از کار درنمی آید.

تازه وقتی همه این دقت ها را بکنید و در نهایت موفق بشوید دولت چیزی را که متناسب با نیاز روز است به مجلس بدهد، در نهایت لایحه به کمیسیون اقتصادی مجلس می رود و تصمیم گیری در کمیسیون هم با رای نمایندگان عضو کمیسیون است.

خب چند نفر از نمایندگان کمیسیون اقتصادی اقتصاددان هستند؟ فارس: چند نفر بانک را می شناسند؟ سیف: بله، چند نفر بانک مرکزی را می شناسند؟ وقتی با رای گیری باشد، معلوم نیست به چه نتیجه ای می رسد.

من خیلی پیگیر و کنجکاو بودم ببینم جاهای دیگر این تصمیم های سخت و پیچیده را چگونه می گیرند.

دیدم در بعضی کشورها هیات رییسه یک تیم کارشناس و متخصص را مشخص می کنند و آنها کل لایحه را بررسی و دربست به هیات رییسه تقدیم می کنند.

فارس: چیزی مثل کمیسیون ویژه.

سیف: بله.

این مدل قانون گذاری باید جا بیافتد.

مگر قانون تجارت به نتیجه رسیده است؟ فارس: البته نمایندگان مجلس هم طرحی را به موازات لوایح بانکی بانک مرکزی پیگیری کردند.

سیف: این طرحی که نمایندگان مجلس تدوین کرده اند هم ایرادات زیادی دارد.

یکی از نمایندگان مجلس پیگیر طرح است  و خیلی انرژی روی آن می گذارند و خیلی نگاه خوبی هم دارند اما چون تجربه کار بانکی و بانک مرکزی در تهیه کنندگان وجود ندارد و بانک را نمی شناسند، طرح به مشکل می خورد.

یکی از این دوستان به بنده هم لطف زیادی دارد یادم می آید چند جلسه با ایشان داشتم در ماه رمضان و تا بعد از افطار جلسه ادامه پیدا کرد و ایشان هم خیلی اهل بحث است.

  * وقتی قانون جدید بانک مرکزی افغانستان را می بینم حسرت می خورم فارس: البته تا جایی که می دانم آقای حسین زاده بحرینی هم گوش شنوا دارند و نظرات را می شنوند.

سیف: بله اما روی برخی موارد می ایستد.

چون با ایده خودش این درست است اما اجرا را نمی بیند.

من می گویم من و شما در اوج دانش مان تجربه دنیا هم دم دستمان است، از این تجربیات استفاده کنیم.

ما که نباید چرخ را اختراع کنیم.

همه این مسیر را رفته اند.

من دلم می خواهد شما قانون جدید بانک مرکزی افغانستان را ببینید.

وقتی این قانون را می بینم حسرت می خورم.

یک بار رییس کل بانک مرکزی افغانستان با ما جلسه ای داشت، یک قانون بسیار پیشرفته دارند و افراد و مدیران دولت افغانستان نمی توانند به هیچوجه از آن قانون عدول کنند.

فارس: قانون بانک مرکزی عراق هم همین طور است.

سیف: بله.

در عراق هم نخست وزیر به رییس کل بانک مرکزی دستور می داد اما رییس کل بانک مرکزی می گفت نمی شود.

می گفت بگویید چیزی را دستور دهند که من بتوانم انجام دهم در غیر این صورت من در جلسه می گویم چشم اما انجام نمی دهم.

این را رییس کل بانک مرکزی عراق می گفت.

فارس: اما واقعا کارهای خوبی در حوزه طرح بانکداری جمهوری اسلامی شده است.

این طرح برگرفته از دو لایحه قانون بانک مرکزی و قانون بانکداری است که خود بانک مرکزی هم نوشته است و گروهی از نمایندگان این لوایح را به طرح خودشان تلفیق کردند.

سیف: شما این طرح را می پسندید؟ فارس: نمی گویم همه طرح را می پسندم اما قطعا از وضعیت موجود بسیار بهتر است.

سیف: من نگرانی هایی نسبت به برخی مواد آن دارم.

فارس: مثلا ترکیب، اختیارات و نحوه انتخاب اعضای هیات عالی بانک مرکزی در طرح بانکداری جمهوری اسلامی بسیار بهتر و مترقی تر از وضعیت شورای پول و اعتبار در قانون فعلی است.

در شورای پول و اعتبار فعلی وزیر صنعت و معدن و وزیر راه و وزیر نفت در جلسات درباره مسائل پولی و بانکی تصمیم گیری می کنند اما ترکیب هیات عالی اعضای دولتی به غیر از وزیر اقتصاد حضور ندارند.

سیف: خاطراتی از جلسات شورای پول و اعتبار دارم که بگذریم.

زمانی که من بانک مرکزی بودم همه مدیران بانک ها دوستان من بودند و روابط بسیار نزدیکی داشتیم ولی وقتی به بانک مرکزی رفتم احساس کردم نباید مماشات کرد و در ارتباطات کاری خیلی جدی بودم به همین دلیل بسیاری از رفقایم رنجیدند و حتی گله مند و دلخور شدند.

در صحبت روز تودیع گفتم در این یکی دو روزه که معلوم شده است من دیگر رییس کل بانک مرکزی نیستم محبتی که دوستان به من دارند نشان می دهد هنوز خیلی از آن رفاقت ها وجود دارد.

الان هم به من محبت دارند اما خیلی ها کینه پیدا کردند.

* بانک مرکزی باید در خریدن و نخریدن ارز از دولت  اختیار داشته باشد فارس: یکی از مواردی که در طرح بانکداری جمهوری اسلامی آمده است درباره رابطه مالی دولت و بانک مرکزی است.

در ماده 40 این طرح به بحث خرید ارز از طرف دولت توسط بانک مرکزی پرداخته است.

طبق این ماده بانک مرکزی می تواند عاملیت فروش ارز دولت را داشته باشد.

بند دیگری هم آورده که بانک مرکزی "می تواند" ارز دولت را متناسب با اهداف خود بخرد.

سوال من این است که درست است که الزام به خرید ارز دولت توسط بانک مرکزی به اختیار بانک مرکزی برای خرید ارز از دولت تغییر کرده و این خوب است اما اینکه همچنان بانک مرکزی بتواند ارز از دولت بخرد، کار درستی است یا باید رابطه ارزی دولت و بانک مرکزی قطع شود؟ سیف: نمی شود به طور کلی رابطه ارزی دولت و بانک مرکزی را قطع کرد.

نقد به طرح زیاد دارم اما به نظرم این یک مورد باید باشد و خوب است.

چون بانک مرکزی خودش به دلیل مسئولیتی که در تنظیم بازار ارز دارد و ذخایر ارزی دست بانک مرکزی است.

فارس: خب اگر بانک مرکزی ارز می خواهد می تواند از بازار یا صادرکننده بخرد.

اما از دولت نخرد.

سیف: نباید بانک مرکزی را محدود کنیم که نتواند از دولت ارز بخرد.

در صورتی که اختیار خرید به بانک مرکزی داده شود، در نهایت این بانک مرکزی است که تصمیم می گیرد از دولت ارز بخرد یا نخرد.

نه اینکه مجبور به خرید شود.

آن استقلال برای اینجاست.

بانک مرکزی در راستای سیاست های ارزی خود ارز می خرد.

از هر کسی هم می تواند بخرد.

از دولت می خرد و از بخش خصوصی هم می خرد.

یک زمانی بانک مرکزی تصمیم می گیرد ارز بفروشد و حجم ذخایر ارزی را کاهش دهد.

در همه دنیا اینگونه است.

فارس: قطع ارتباط ارزی بین دولت و بانک مرکزی لازم نیست؟ سیف: نه.

به نظر من باید به آن کیفیتی که عرض کردم ارتباط ارزی بین دولت و بانک مرکزی وجود داشته باشد.

در جمهوری اسلامی یکی از چیزهایی که من متوجه شدم این است که چون یک تمرکز قدرت در دیکتاتوری زمان رژیم قبل بوده است در تدوین قانون اساسی و طراحی ساختار حاکمیتی جدید تمرکز قدرت وجود ندارد.

یعنی یک تصمیمی که می خواهد گرفته شود بسیار سخت است.

این مشکل است و باید یک روزی درست شود.

الان به نظر می رسد نهاد تصمیم گیر بلندمدت نداریم و هیچ کسی احساس ضرورت تصمیم گیری برای نتیجه گیری در بلندمدت نمی کند.

همه روزمره هستیم.

یکی از مشکلات ما این است.

شما سند چشم انداز می نویسید اما هیچکس مسئول آن نیست.

قانون برنامه 5 ساله می نویسید اما هیچکس مسئول آن نیست.

دولت 4 سال خودش را می بیند.

لذا باید این مشکل برطرف شود.

فارس: بله باید در قالب اصلاح ساختارها و بازطراحی ساختار حاکمیتی به آن نگاه کرد.

پس در تکمیل بحث قبلی معتقدید این چارچوب برای رابطه ارزی دولت و بانک مرکزی که در طرح بانکداری جمهوری اسلامی آمده است، خوب است؟ سیف: بله.

اگر در طرح نوشته شده بود که بانک مرکزی ملزم به خرید است بد بود اما اگر بگوید بانک مرکزی می تواند ارز  از دولت و هر کسی بخرد مشکلی نخواهد بود.

بحث استقلال بانک مرکزی به گونه ای است که رییس کل بانک مرکزی نمی تواند با اعضای دولت تفاهم کند.

  یک بار سفری به الجزایر رفته بودم و آقای جهانگیری و برخی وزرا هم بودند.

همان شب اول که رفتیم صبح از اتاقم بیرون آمدم گفتند در لابی رییس کل بانک مرکزی الجزایر آمده است.

گفتم چرا اینجا آمده است؟ گفتند یک اتاق در هتل گرفته اند تا با شما جلسه داشته باشند.

رفتم در اتاق دیدم تشریفات وجود دارد و تدارک دیده اند.

گفتم چرا اینجا جلسه گذاشتید؟ او گفت من دیدم کاری با این وزرا نداریم و گفتم ما با هم جلسه بگذاریم.

اگر موافقید از همین جا با هم برویم به بانک مرکزی.

یعنی من را از بقیه جدا کرد.

من واقعا معتقدم رییس کل بانک مرکزی نباید به جلسات دولت برود.

یک زمانی به مرحوم نوربخش گفتم چرا شما به هیات دولت رفتید؟ گفت چون درآمد کم بود تنها کاری که می توانستند بکنند این بود که مدام مصوبه بگذارند که بانک مرکزی پول بدهد.

من رفتم جلوی این مصوبات را بگیرم و اوایل واقعا هم در این کار موفق بود.

ولی به تدریج عضو دولت شد.

این ارتباط باید قطع شود چون حضور رییس کل بانک مرکزی در جلسات دولت باعث می شود بیشتر تحمیل ها را بپذیرد و اگر نباشد راحت تر می تواند از خواسته های غیرمنطقی طفره برود.

* موضع رییس کل بانک مرکزی در دولت خیلی ضعیف است؛ نه اختیار دارد و نه حق رای  فارس: البته این را باید در ساختار قانونی رابطه بانک مرکزی و دولت دید.

سیف: خب بعد از انقلاب که قانون پولی و بانکی عوض نشده است اما قبل از انقلاب رییس کل بانک مرکزی به جلسات دولت نمی رفت.

فارس: قبل از آقای نوربخش هم نمی رفت؟ سیف: خیر.

مساله این است که نخست وزیر و رییس جمهور یکی شدند.

آن اوایل که بنی صدر رییس جمهور بود و شهید رجایی نخست وزیر شد به خاطر شیطنت هایی که بنی صدر می کرد مجلس در مصوبه ای اختیارات رییس جمهور در قبال رییس کل بانک مرکزی را به نخست وزیر داد.

آن زمان عزل و نصب رییس کل بانک مرکزی با رییس جمهور بود.

یعنی هر اختیاری که قبل از انقلاب شاه داشت به رییس جمهور منتقل شده بود.

در آن زمان رییس کل بانک مرکزی این استقلال را داشت اما بعدا اختیارات به نخست وزیر داده شد و بعدا نخست وزیر و رییس جمهور یکی شد و این اشکال از آن زمان بروز کرد.

و اِلّا آقای نوبری که در زمان بنی صدر رییس کل بانک مرکزی بود مستقیما با رییس جمهور ارتباط داشت و اصلا با دولت کاری نداشت.

اما الان موضع رییس کل خیلی ضعیف تر است زیرا نه اختیار دارد و نه حق رای در دولت دارد.

علاوه بر اینها رییس جمهور هم از رییس کل طلب کار است.

  فارس: بعد از برنامه چهارم و در دوره انتصاب شما چون برنامه چهارم منقضی شده بود و در برنامه پنجم بحث انتخاب رییس کل بانک مرکزی مراعا مانده بود، در نهایت انتصاب رییس کل براساس قانون پولی و بانکی مصوب 51 انجام شد.

یعنی پیشنهاد وزیر اقتصاد تایید هیات دولت و حکم رییس جمهور.

  سیف: بله.

یک روز مرحوم هاشمی من را خواست و به من گفت من برای مصوبه نحوه انتصاب رییس کل بانک مرکزی هر آنچه دولت از من خواسته بود را نهایی کردم.

گفتم چطور؟ گفت دولت به من پیغام داد اینگونه تصویب کنید و ما هم همین کار را کردیم.

این شد مصوبه مجمع (مجمع تشخیص مصلحت نظام) که بدتر از گذشته شد.

  * دستور رییس جمهور برای تشکیل جلسات مکرر با معاون اول نتیجه گزارش ارزی تیر ماه 96 فارس: آقای سیف، یکی از مهمترین اتفاقات دوران حضور شما در بانک مرکزی حداقل در حوزه ارزی، تصمیم گیری درباره ارز 4200 تومان در دولت بود.

چطور شد که به جلسه 4200 تومان رسیدید و کار به اتخاذ این تصمیم رسید.

سیف: در صحبت های قبلی اشاره کردم که در تیر ماه 96 ارز بالا رفت و یک گزارش نگران کننده به ستاد اقتصادی ارائه دادیم.

در آنجا تاکید کردیم که اگر می خواهید با این روند جلو برویم حتما به مشکل برمی خوریم.

آنجا بحث این شد که اصلا این حرف ها را نزنید و با آقای جهانگیری جلسه بگذارید و ببینید چه کار می توانید انجام دهید.

بیان ما این بود که ما ارز خلق نمی کنیم و معلوم است درآمد ارزی کشور چقدر است و بدیهی است که همه آن را عرضه می کنیم.

از طرف دیگر تقاضا دست وزارتخانه هاست و این آزادی تردد در مرزها و سهولت تبادلات مرزی و عواملی مانند این، در تقاضا خود را نشان می دهد و فشار تقاضا نرخ ارز را افزایش می دهد.

  بنابراین باید یک فکر اساسی کرد.

بپذیریم تاثیر این تقاضا همین قیمت فعلی است و اگر می خواهیم قیمت بالا نرود باید تقاضا را مدیریت کرد.

(در نهایت) به آقای جهانگیری گفته شد که جلسه بگذارند و مساله را حل کنند.

فارس: این صحبت آقای رییس جمهور بود؟ سیف: بله.

گذشت، تا اینکه در شهریور ماه بیشتر احساس خطر کردیم.

  فارس: چه نشانه هایی دریافت کرده بودید که احساس خطر کردید؟ سیف: منابع مان تحت فشار بود، کنترل قیمت خیلی سخت شده بود و حجم مداخله بانک مرکزی هم در حال افزایش بود.

* ارسال دومین گزارش هشدارآمیز ارزی به دولت در شهریور 96 فارس: ظاهرا مداخله بانک مرکزی به 50 میلیون دلار در روز رسیده بود.

سیف: در گزارشی که ارائه دادیم جزییات اطلاعات آن وجود دارد.

اولین باربود که بحث "تنش ارزی" را در آن گزارش مطرح کردیم.

قبل از جلسه با آقای دکتر جهانگیری صحبت کردم و خواهش کردم  یک جلسه با اعضاء ستاد در دفتر ایشان داشته باشیم.

جلسه تشکیل شد و اعضای اقتصادی دولت از توضیحات ما قانع شدند.

فارس: همه اعضای اقتصادی دولت در آن جلسه بودند؟ سیف: رییس سازمان برنامه و بودجه، وزیر اقتصاد، مشاور اقتصادی رییس جمهور، معاون آقای دکتر جهانگیری و.

بودند.

در آن جلسه توضیح دادیم و همه قانع شدند که وضع نگران کننده است.

آقای دکتر جهانگیری گفت من قبول دارم و در اولین جلسه ستاد اقتصادی دولت مطرح کنیم.

چون از قبل تجربه این اتفاقات را داشتم در همان جلسه گفتم دوستان اگر کسی مطلبی دارد همین الان مطرح کند در غیر این صورت خواهش می کنم همه در آن جلسه یک حرف را بزنیم.

یکی از دوستان گفت فلانی توقع نداشته باش من در مخالفت با آقای رییس جمهور حرفی بزنم ولی سکوت می کنم.

آقای جهانگیری گفت تو نگران نباش و من خودم مطرح می کنم.

وارد جلسه با رییس جمهو شدیم.

این جلسه مصادف با اولین روزهایی بود که آقای عراقچی معاون ارزی شده بود.

  * در جلسه ارزی شهریور 96 چه گذشت؟ فارس: گزارش تنش ارزی را هم آقای عراقچی تهیه کرده بود؟ سیف: بله.

عبارت تنش ارزی را هم ایشان نوشته بود.

جلسه در روز پنج شنبه در سعد آباد برگزار شد.

افرادی که از دستگاه های مختلف می آیند معمولا در ابتدا بیرون می نشینند و بعد که موضوعات اصلی مطرح می شود وارد جلسه می شوند.

خلاصه جلسه شروع شد.

  فارس: این جلسه همان جلسه شهریور ماه 96 است؟ سیف: بله.

نیمه دوم شهریور بود.

آقای دکتر جهانگیری شروع به صحبت کرد و وقتی آقای رییس جمهور متوجه شد موضوع چیست چهره اش درهم رفت.

در این لحظه آقای دکتر جهانگیری ادامه بحث را به من محول کردند.

من هم ادامه دادم و صحبت کردم.

آقای روحانی عصبانی شد و با پرخاش گفتند این حرف ها چیست؟ جمع شده اید این حرف ها را بگویید؟ این که نشد مملکت داری.

جمع کنید این حرف ها را.

بعد خطاب به آقای جهانگیری گفت جلسه بگذارید هر جور که امکان دارد این داستان باید حل شود.

البته یکی دو نفر صحبت هایی کردند.

آقای نیلی هم نکاتی گفت که با تندی روبرو شد.

  فارس: ایشان که خیلی مورد اعتماد رییس جمهور بود.

سیف: بله ولی در جلسه با واکنش تند رییس جمهور روبرو شد.

در همین حین عصبانیت رییس جمهور، به بیرون از جلسه رفتم و به آقای عراقچی گفتم تو برو.

گفتم در اولین ورود وقتی این فضا را ببیند حتما جا می خورد.

متعاقبا به بانک مرکزی رفتم و گزارش مکتوب نوشتم و فرستادم که ماجرا این است و تنش ارزی خواهد شد.

  فارس: پیش بینی درباره قیمت هم داشتید؟ سیف: منابع و مصارف را نوشته بودیم و پیش بینی از تغییرات قیمت داشتیم.

فارس: در گزارش فقط توصیف و تحلیل شرایط کرده بودید یا پیشنهاد هم داشتید؟ سیف: پیشنهادات را در جلسات همیشه مطرح می کردیم.

کنترل تقاضا و مدیریت مصارف.

  فارس: در قالب کنترل تقاضا و مدیریت مصارف چه قیمتی پیشنهاد کرده بودید؟ سیف: یادم نیست.

اما در مکتوباتی که نوشته ام این موارد وجود دارد.

  فارس: شنیده ایم که پیشنهاد بانک مرکزی نرخ ارز حدود 5 هزار تومان بوده است.

سیف: در شهریور ماه این نرخ مدنظر نبود.

این ارقام برای اسفند 96 بود.

خلاصه این روند ادامه داشت و همواره فشار در بازار وجود داشت و ما هم مدام گزارش می دادیم.

پیشنهاد مشخص ما این بود که یا بپذیریم ارز یک نرخ باشد و اجازه بدهیم از بازار تبعیت کند و به هیچ وجه نمی توانیم در نرخ های فعلی بمانیم.

البته می توانیم با کنترل و کاهش تقاضای ارز روی نرخ در بازار تأثیر بگذاریم که راه منطقی همین است و در غیر این صورت حتما به مشکل برمی خوریم و می رسیم به سهمیه بندی و جیره بندی که توالی فاسد زیادی دارد.

* پیشنهاد افزایش ذخیره گیری ارزی در سال 95 علاوه بر این من اخطارهای دیگری هم می دادم.

یکی از کارهایی که انجام دادم که فکر می کنم در سال 95 بود، یک بار در جلسه ستاد اقتصادی دولت آقای رییس جمهور با مرور خاطرات دوران شورای عالی امنیت ملی گفت یکی از کارهای اساسی که در آنجا انجام دادیم این بود که برای کالاهای اساسی حداقل موجودی تعیین کردیم.

مثلا گندم نباید از فلان میزان پایین تر بیاید.

در سال 96 به ایشان یادآور شدم که شما چنین چیزی گفتید، حالا گندم مهم تر است یا ارز؟ من توصیه می کنم یک پیشنهاد به شورای عالی امنیت ملی ببریم با این محتوا که ذخایر ارزی از فلان عدد نباید کمتر شود.

  فارس: منظور از ذخایر ارزی، ذخایر ارزی کشور است یا ذخایر ارزی بانک مرکزی؟ سیف: منظور ذخایر ارزی بانک مرکزی بود.

ایشان گفت حالا زمان آن نیست.

اما من مکتوب این درخواست را مطرح کردم و متن آن موجود است.

پیشنهاد این بود که ما با توجه به اینکه در سال 62 میلیارد دلار واردات داشته ایم بگوییم حد ذخایر ارزی ما باید معادل مصرف 6 ماه یعنی 31 میلیارد دلار باشد و الان که 9 میلیارد دلار داریم بنابراین در طول 22 ماه آینده هر ماه یک میلیارد دلار ارز کنار بگذاریم (ذخیره کنیم) و فشار تقاضا را با تعیین اولویت های واردات کنترل کنیم تا به آن عدد مورد نظر برسیم.

* جهرمی می گفت نمی توانیم کانال های اخلال گر بازار ارز در تلگرام را ببندیم فارس: این پیشنهاد مورد پذیرش قرار نگرفت؟ سیف: بله.

اتفاق نیفتاد.

تا اینکه رسیدیم به دی و بهمن 96 که معاملات فردایی راه افتاد.

واقعا بانک مرکزی در آن مقطع تنها بود.

از دادستان وقت تهران تقاضا می کردم که با توجه با اینکه فعالیت این دلال ها در سبزه میدان و پاساژ افشار غیر قانونی است دستور لازم را برای جلوگیری از اینگونه فعالیت های غیرمجاز صادر کنند.

نیروی انتظامی می گفت وقتی ما دلالان را می گیریم همان شب آزاد می شوند.

از آن طرف به ما می گفتند جرم آنها چیست؟ ما می گفتیم بانک مرکزی آیین نامه و دستورالعمل عملیات ارزی دارد و هر کسی به این دستورالعمل ها عمل نمی کند مرتکب جرم می شود و باید مورد پیگرد قانونی قرار گیرد.

از طرفی موضوع را به وزیر محترم کشور منعکس می کردم که چرا ما نمی توانیم این بازار غیرمجاز را ببیندیم؟ این بازار سبزه میدان غیرمجاز است و دارد مملکت را
کلید واژه ها: بانک مرکزی - رییس کل سابق بانک مرکزی - مرکزی - بانک - ارز 4200 تومانی - گفت وگو - تصمیم گیری - رییس جمهور - ارزی - رییس - جمهور - رییس کل - اقتصاد - دولت - طرح بانکداری - ولی الله سیف - ارز 4200 - تصمیم - گزارش - سیاست - ادامه - بانکداری - گیری - اقتصادی - محورهای - دلار 4200 - اختصاص - مداخله - جمهوری - بازار