مصادیق دقت نظر امام در موضوع عدالتخواهی

به گزارش سایت قطره و به نقل ازگروه دیگر رسانه های خبرگزاری دانشجو، جامعه امروز ایران در عبور از چهل ویکمین سالگرد انقلاب، با وجود جهش های معرفتی و گفتمانی بالایی که تجربه کرده، - امام(ره) در زمینه تحقق عدالت یک گام جدی و بلندی برداشتند و در مسیر تحقق عدالت باید بتوانیم هم خودمان را مهذب سازیم، هم با کسانی که زیاده خواه هستند مقابله موفقی داشته باشیم.

به گزارش سایت قطره و به نقل ازگروه دیگر رسانه های خبرگزاری دانشجو"، جامعه امروز ایران در عبور از چهل ویکمین سالگرد انقلاب، با وجود جهش های معرفتی و گفتمانی بالایی که تجربه کرده، همچنان در برخی مقاطع و در مواجهه با بعضی موضوعات کمیت لنگی دارد که اجازه حرکت شتابان و عبور از مشکلات و ایرادات را نمی دهد.

برای مثال در میان کنشگرانی که شاید عمدتا از نسل های سوم و چهارم انقلاب هم باشند، نوع مواجهه با مساله ای به نام عدالت و عدالتخواهی و مصادیق متعدد آن نه تنها با یک اشتراک نظر همراه نیست که گاهی آن قدر نظرات متفاوت است که رویارویی، جدال و بعضا تکفیر نتیجه پرداختن به یک مساله در جامعه است.

یا در مصادیقی از آزادی های اجتماعی به همین صورت.

این چالش البته صرفا مربوط به درگیری تئوریک میان قشر جوان تر جامعه نیست و در بسیاری از موارد موضوع اصلی تفاوت نگاهی است که میان نسل اول و دوم با جوان ترها رخ می دهد، بسیاری از اوقات چالش میان مردم با برخی مسئولان است و حتی گاهی درگیری توده-نخبه.

راه حل اما چیست؟ حتما یکی از اصلی ترین مسیرهای کاهش این تنش و رفع ایراداتی که امروز در کشور دیده می شود، رجوع به کلام و میراث سیره عملی امام راحل (ره) است که به عنوان مبانی و اصول اساسی می تواند گره گشایی کند.

در این خصوص و در آستانه 14 خرداد، سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) با عباس سلیمی نمین، کارشناس تاریخ و رییس مرکز مطالعات و تدوین تاریخ معاصر به گفت وگو نشستیم و نظرات وی را در این زمینه جویا شدیم.

مشروح این گفت وگو در ادامه از نظرتان می گذرد.

ابعاد و ویژگی های عدالتخواهی از منظر امام(ره) چیست و با چه ضوابط و مختصاتی باید پیگیری شود؟ ضمن گرامیداشت یاد و خاطره امام(ره) به عنوان شخصیتی که همه به او مدیون هستیم، ابتدا باید گفت به خاطر خدمات ایشان به این سرزمین ما برای اولین بار در تاریخ معاصر از مسیر سلطه خارج شدیم و در مسیر استقلال قرار گرفتیم.

یک سری موضوعات آرمان بشر بوده و همچنان خواهد بود و رسیدن به آن هم یک اتفاق تدریجی و تحولی است، چراکه در مسائل کلان آرمانی موضوعات و مسائل متعدد در میان است و صرف یک اراده نمی تواند بر همه مسائل دخیل بر آن موضوع تسلط یابد.

برخی موضوعات از اراده یک انسان و یک ملت خارج است، در جامعه ما نیز تحقق عدالت منوط به برخی مسائل داخلی و خارجی است، یعنی خارج از اراده ماست؛ البته در داخل کشور نیز موضوعات مختلفی در تحقق عدالت دخیل است که برخی از آنها هرگز در چارچوب اراده کسانی که دلسوز کشور هستند، قرار ندارد.

چالش دائمی بین حق طلبان و زیاده طلبان در جریان است بنابراین در بحث عدالت عوامل بسیاری دخیل است اما برخی مسائل هرروز پیچیده تر می شود و به موازات حرکت انسان ها برای دستیابی به عدالت، ایجاد مانع هم به وفور وجود دارد و این چالش بین حق طلبان و زیاده طلبان ادامه دارد.

به موازات اینکه حق طلبان سعی کنند جایگاه اشراف خود را ارتقا دهند آنها هم تلاش می کنند راهکارهای جدیدی ابداع کنند تا بتوانند زیاده خواهی های خود را محقق سازند و این گونه نیست که دست بردارند.

چنین روندی در زمان معصومین و اولیاءالله نیز بوده و درواقع در زمان کسانی که مستقیم با پروردگار عالم هم ارتباط داشتند، این نزاع تاریخی با مخالفان آنها وجود داشته و تا ظهور امام زمان(عج) هم ادامه خواهد داشت.

اگر این چالش وجود نداشته باشد انسان ها محک نمی خورند و آزمونی نیز برای بشریت وجود نخواهد داشت، در این چالش است که ماهیت انسان ها روشن می شود و آنها متوجه می شوند کجا ایستاده اند، درواقع در این شرایط متوجه خواهند شد آیا درکنار ملت ها ایستاده اند یا درکنار زیاده خواهان هستند.

برخی به محض اینکه بحث عدالت می شود می گویند این بحث کافی است چقدر شعار بدهیم، ما انقلاب کردیم و چون به عدالت نرسیدیم سخن از عدالت نگویید! حتی اگر عنصر خنثی باشیم و تلاشی برای جلوبردن مسیر عدالت یا گام برداشتن در مسیر عدالت نداشته باشیم نیز این نگاه خطا و معیوب است که تصور کنیم اگر در مقطعی بحث عدالت را مطرح می کردیم و چون کامل به این هدف نرسیدیم، پس ادامه آن ضرورت ندارد.

امام(ره) در زمینه تحقق عدالت یک گام جدی و بلندی برداشتند و در مسیر تحقق عدالت باید بتوانیم هم خودمان را مهذب سازیم، هم با کسانی که زیاده خواه هستند مقابله موفقی داشته باشیم.

بازخوانی رویکرد امام در بحث عدالت را مرور کنیم.

وقتی رویکرد امام(ره) را در این زمینه بررسی می کنیم متوجه تدابیر جدی ایشان در عرصه داخلی برای اینکه افراد را مجاب به قانون مداری کنند، می شویم.

یکی از مسائلی که لازمه عدالت است، قانون مدار شدن افراد عدالتخواه است، چراکه امکان دارد شعار عدالت بدهید اما خودتان قانون مدار نباشید و مسیرهای غیرقانونی را برای اجرای عدالت دنبال کنید؛ با چنین رویکردی هرگز به عدالت نمی رسید و نمی توانید حتی یک گام جامعه را در زمینه عدالت جلو ببرید و حتی نتایج معکوس و عقبگرد ایجاد خواهید کرد.

یعنی معتقدید امام قائل به عداتخواهی مبتنی بر قانون بودند؟ امام در این زمینه یک همه جانبه نگری وسیعی داشتند و برای اجرای عدالت معتقد بودند باید حتما میان نیروهای عدالتخواه یا نیروهایی که وجه مشترکی در ارتباط با عدالتخواهی دارند، وحدت ایجاد کنید در غیر این صورت قادر نخواهید بود در زمینه عدالت گام بردارید؛ چراکه اگر غیر از این باشد نمی توانید و درهم شکسته و ناامید می شوید.

بنابراین شما زمانی موفق می شوید در زمینه عدالت گام موثر بردارید که تمام توان خود را در این زمینه جمع آوری و متحد و متوفق کنید.

این وحدت رویه برای تحقق عدالت در نگاه امام چطور بروز و ظهور داشت؟ این وحدت از این رو بود که امام(ره) مکانیسم های بی عدالتی حاکم بر جهان را خوب می شناختند و می دانستند قدرتی که از این بی عدالتی حاصل شود، سنگین است.

خود بی عدالتی قدرت ایجاد می کند، نه قدرت در خدمت مردم بلکه درمقابل مردم، بنابراین وقتی بی عدالتی وجود داشته باشد سرمایه ها در جایی متمرکز شده و به یاری بی عدالتی درمی آید لذا برای اینکه بتوانید دربرابر این سرمایه ها و قدرت متراکم مقابله کنید باید نیروهای طالب عدالت را درکنار هم جمع کنید و هرگز نمی توانید این تصور را داشته باشید که یک تنه می توانید دربرابر نیروهای زیاده خواه بایستید؛ این تصوری ساده لوحانه است از این رو این موضوع را چه در جبهه داخلی و چه در جبهه بیرونی نمی توان نادیده گرفت.

برخی جای عدالتخواهی و جنجال آفرینی را تغییر داده اند، با نگاه امام چطور می توان این موضوع را تحلیل کرد؟ تفاوت بین عدالتخواهی و بحث جنجال، دقیقا در افشاگری است و این موضوع بیشتر ژست مبارزه با بی عدالتی است.

اگر شما در ابتدا عواملی را که در مسیر بی عدالتی فعال هستند، نشناسید، صرفا شعارهای میان تهی خواهید داد و موجب یأس و بی انگیزگی جامعه می شوید.

امام(ره) ازجمله شخصیت هایی است که تاریخ را بسیار خوب دنبال کردند و بخش اعظم حیات پربرکت خود را قبل از اینکه مبارزه را شروع کنند برای شناخت جامعه بشری گذاشتند.

ایشان هم جامعه و هم تاریخ خود و هم تاریخ سایر ملت ها را مطالعه کردند.

بسیاری از کسانی که امروز مدعی پیروی از امام(ره) هستند فاقد این خصوصیات هستند.

نه جامعه خود را می شناسند، نه جامعه بشری را می شناسند و نه تاریخ می دانند.

لذا اصلا نمی توانند در مسیر امام(ره) حرکت کنند و ادعای آنها در این زمینه ادعاهای دقیقی نیست.

به نظر شما لازمه حرکت در خط امام(ره) چیست؟ لازمه در خط امام(ره) بودن درک مختصات جهانی است، یعنی اگر امام(ره) در مسائل جهانی حرکت موفقی دارد و برای تقویت عدالت می دانند ابتدا باید ملت های مظلوم را تقویت کنند ناشی از شناخت است، نه ناشی از شعار؛ درست است که جهت گیری شعاری امام(ره) شفاف است اما قبل از شعار شناخت است.

یک شناختی به عنوان عقبه بحث عدالت طلبی وجود دارد و از این رو شما می بینید بسیاری از کسانی که با امام(ره) ادعای همراهی دارند در مسائل وحدت، کُمیت آنها کاملا لنگ است! امام(ره) تلاش بسیار زیادی دارند که در مسیر عدالتخواهی جاذبه حداکثری داشته باشند؛ حتی از قبل انقلاب نیز این طور بود و واقعا عجیب است و باور نمی کنید که امام(ره) چقدر در این زمینه هوشمندی دارند و هرگز وارد تقابل با نیروهایی که در مسیر مقابله با استبداد و سلطه هستند، قرار نمی گیرند؛ یعنی هرچه آمریکایی ها و جریان استبداد توطئه می کنند تا چالشی بین نیروهای ضداستبداد و ضدسلطه ایجاد شود اما امام(ره) هوشمندانه از کنار آنها عبور می کند؛ مصادیق فراوانی نیز در این زمینه وجود دارد و این موضوعی نیست که من بدون مصادیق تاریخی دراین باره صحبت کنم.

آیا امام(ره) با کسانی که بدون توجه به قانون به دنبال عدالتخواهی بوده اند، مواجهه ای داشته اند و سوال دیگر این است که آیا شناخت باعث مصلحت سنجی در مسیر عدالتخواهی نمی شود؛ درواقع حدود و ثغور عدالتخواهی ناظر به جذب حداکثری کجاست؟ برای اینکه موضوع برای شما روشن شود، مصداقی عنوان می کنم، بعد از انقلاب به محض پیروزی انقلاب برخی دوستانی که خیلی ادعای پیروی از فقه و مبانی داشتند در برخی زمینه ها برای اجرای عدالت به کتاب تحریرالوسیله امام(ره) رجوع کردند و گفتند تحریرالوسیله شما را مدنظر قرار دادیم و قانون کار را بر این اساس تنظیم می کنیم.

امام(ره) فرمودند این حرف ها چیست؟ تحریرالوسیله من برای زمانی است که مسائل حکومتی مطرح نبوده و خارج از قدرت بودیم و اصلا مسائل حکومتی را درنظر نمی گرفتیم.

این امر نشان می دهد مسائلی که امروز برای اجرای عدالت دخیل است در زمانی که از قدرت بیرون هستید مطرح نبوده و در این صورت شما نمی توانید مکانیسم قدرت را درک کنید.

بنابراین امام گفتند تحریرالوسیله من برای دورانی است که در قدرت نبودیم و مکانیسم های مختلف در این زمینه دخالت نداشت، لذا امروز باید مناسبات جدیدی را که با آن در مسائل تنظیم حکومت مواجه هستیم، لحاظ کنیم و اگر این نکته را لحاظ نکنیم عدالت محقق نخواهد شد.

استدلال ایشان این بود با چیزهایی که برای خارج از قدرت یا برای دورانی بوده که در عزلت بودیم و هرگز به ما اجازه ورود به مسائل حکومتی و اداره جامعه نمی دادند، نمی توان قوانین دوران حکومت را به دست آورد.

در این قضیه مبانی امام(ره) که تغییر نکرد؟ خیر، مبانی امام(ره) تغییر نکرد؛ بلکه با مسائل جدیدی بعد از ایجاد حکومت مواجه می شوید که قبلا با آن مواجه نبودید.

یعنی در شرایطی که تحت سلطه بودیم، قاطبه مومنان اصلا با این مسائل مواجه نبودند.

اما زمانی که خودمان می خواهیم اجرای عدالت کنیم باید مناسبات پیچیده روز را در عرصه اقتصاد اولا درک کنیم و بشناسیم و بعد در تنظیم قوانین براساس اسلام عمل کنیم و این خیلی فرق می کند.

بنابراین اولین واکنش تند امام(ره) دربرابر این افراد بروز کرد؛ آنهایی که خود را آدم های وارسته نشان می دادند که می خواهند مُر توضیح المسائل را در مسائل حکومت داری لحاظ کنند، در حالی که این توضیح المسائل برای دوران خارج از حکومت بوده است.

لذا همان زمان خیلی از این آقایان جا خوردند که امام(ره) می گویند صرف تحریرالوسیله من نباید مبنا قرار گیرد و حتما باید نسبت به مسائل روز شناخت داشته باشید تا بتوانید اجرای عدالت کنید؛ این خیلی مهم است.

این به معنای این نبود که امام(ره) نسبت به فقه کوتاه بیایند، ایشان ازجمله کسانی بودند که نسبت به فقه بسیار دقیق است، یعنی اینجا کسانی فرصتی پیدا می کنند و می گویند آنجایی که قرار است مسائل جاری جامعه را توجه کنیم، قدری نسبت به فقه کوتاه بیایم، امام(ره) اینجا به آنها نیز تشر می زنند.

جریان راست در این قضیه از جانب امام(ره) تشر خورد و بعد از مدتی امام(ره) دیدند اینها برای حل مسائل روز اندک اندک از مسائل فقهی عدول می کنند، بنابراین به آنها نیز تشر زدند.

به چه کسانی تشر زدند؟ به جریان چپ آن زمان تشر زدند.

جریان چپ را مورد سوال قرار دادند که اگر می خواهید اجرای عدالت کنید باید از قانون اسلامی کمترین عدول را نداشته باشید و مسائل روز را نیز منطبق کنید.

یعنی معتقد بودند باید مسائل را به مبانی فقهی ارائه داده و استنتاجاتی داشته باشند؛ استنتاجاتی که در دوران خارج از حکومت برای ما مطرح نبوده است.

مصادیق دقت نظر امام در موضوع عدالتخواهی یکی از مصادیق دیگر برای روشن شدن سطح دقت نظر امام در موضوع عدالتخواهی این است که مثلا آمریکا و استبداد پهلوی تلاش کردند بین نحله های مختلف فکری در درون شیعه و بین شیعه و سنی ایجاد اختلاف کنند، البته ایجاد اختلاف بین شیعه و سنی به قدمت حضور انگلیسی ها در منطقه بازمی گردد.

یعنی وقتی انگلیسی ها قبل از جنگ جهانی اول وارد منطقه شدند یکی از مسائل جدی آنها برای تضعیف ملت های منطقه و درواقع حاکم ساختن بی عدالتی و تاراج ملت ها ایجاد اختلاف بود.

حتی فروپاشی عثمانی ناشی از ایجاد اختلاف بود، لذا اگر ایجاد اختلاف نبود آنها هرگز نمی توانستند برای جهان اسلام نقشه بریزند و خط کش بگذارند و کشورها را آن گونه که می خواهند درست کنند و روی نقشه کشورسازی نیز کار کنند تا اختلاف را آن طور که می خواهند به وجود بیاورند.

جالب است در این نقشه شما نقاطی را می بینید که هرگز اختلافات مربوط به آن حل نمی شود، یعنی اختلافات فیزیکی بین کویت و عربستان ایجاد می کنند یا مناطقی درست کردند که محل اختلاف است، اما وارد بحث تاریخی نمی شوم.

به هرحال وقتی انقلاب در ایران اوج گرفت یکی از ترفندهایی که استکبار به کار گرفت تعیین ایجاد اختلاف برای نحله های شیعی بود اما امام(ره) خیلی هوشمندانه در این زمینه عمل کردند.

البته این هوشمندی ایشان ناشی از پایبندی به قانون بود؛ این امر بسیار مهم است که پایبندی ایشان به قانون موجب شد کشور از بسیاری توطئه ها مصون بماند.

یا اگر به یاد داشته باشید ساواک طی پروژه ای یکی از شخصیت های مردمی دارای کارنامه خوب را که با انقلاب هم همراه نبود توسط جریان مشکوک مهدی هاشمی ترور کرد.

قانون مداری امام توطئه ساواک را خنثی کرد برای اینکه اختلاف بین نحله های شیعی ایجاد کنند، نماینده آیت الله خویی در اصفهان را ترور کردند.

چه کسی ترور کرد؟ فردی که به ظاهر از یاران امام(ره) بود.

خب در اینجا اگر امام(ره) قانون مدار نبود، چشم فرومی بست و می گفت چون نیرویی که ادعای طرفداری ما را می کند مرتکب این کار شده، پس می توان سکوت کرد.

البته در آنجا امام(ره) شاید از عمق توطئه هم اطلاع نداشتند، اما به محض اینکه فهمیدند یک شخصیت اینچنینی را ترور کردند و توسط چه کسی ترور شده، فوری موضع گرفتند و گفتند ضارب فرد صالحی نیست، بلکه آدمکش است و قتل مرتکب شده.

پس ببینید نگفت چون رابطه آیت الله خویی با ما رابطه حسنه ای نیست یا همفکر ما نیست، پس می توان از ترور نماینده او چشم پوشی کرد.

امام(ره) محکم در این قضیه ایستادند و اعلام کردند ضارب جزء ما نیست و نباید از او دفاع کرد.

هم به اتحادیه انجمن های اسلامی در خارج از کشور پیام دادند که از مهدی هاشمی دفاع نکنید، چراکه مرتکب قتل شده است و هم به روحانیت مبارز گفت از مهدی هاشمی دفاع نکنند.

مهدی هاشمی به چه علت دست به ترور زد؟ آقای شمس آبادی را با این توجیه به قتل رساندند که ایشان سخنرانی های ضدنهضت اسلامی می کند.

نهضت امام(ره) را زیرسوال می برد و.

اما خب امام(ره) هرگز از این اقدام دفاع نکرد.

امام(ره) در این زمینه بسیار بسیار قانون مدار است.

همین رفتار امام(ره) هم باعث می شود ترفند ساواک در این امر نتواند برای ایجاد اختلاف موفق شده و به نتیجه برسد.

در این خصوص یک چیزی را می خواهم به امروز متصل کنم.

امام(ره) باتوجه به شناخت از آمریکا و دیگر دشمنان بشریت و زیاده خواهان داخلی ضمن ایستادن و تاکید بر قانون در این زمینه به اتحاد توجه جدی دارند؛ یعنی جذب حداکثری را امام(ره) جدی می گیرند.

شما ببینید برخی از آقایان در حوزه نسبت به اتحاد با سایر فرق اسلامی نظراتی دارند.

برخی می گویند اینها تاکتیکی است و هرگز نمی توانیم به صورت استراتژیک با کسانی که ائمه ما را قبول ندارند، اتحاد استراتژیک داشته باشیم، درحالی که شما وقتی نگاه دقیقی به جهان داشته باشید، با مسلمانان اشتراکات جدی در برابر کسانی دارید که می خواهند ریشه عدالت را در جهان که از طریق اسلام محقق خواهد شد، بزنند.

زمانی می توان در مواجهه با دشمن اصلی راسخ بود که در جبهه داخلی انعطاف داشت برای پیروزی باید همه نیروهای عدالتخواه و کسانی که نگاه جامعی ندارند، متحد شوند یعنی این نگاه امام شامل روابط خارجی هم می شد؟ نگاه امام به روابط خارجی مثلا با کشورهایی که رابطه با آمریکا داشتند چطور بود؟ امام محدودیتی ایجاد کرده بودند؟ خیر، خیلی باز بودند.

در این زمینه یعنی در دشمن شناسی امام(ره) تاکید زیادی بر وحدت و جدا کردن دشمن اصلی از دیگر کشورها دارد.

امام(ره) بر اولویت قائل شدن درمورد دشمن اصلی تاکید داشتند.

معتقد بودند تمام توان و ظرفیت ممکن را باید برای مواجهه با دشمن اصلی به کار گرفت.

ببینید، نمی توانید راه اجرای عدالت را هموار کنید مگر اینکه نسبت به بزرگ ترین قدرت های ضدانسانی که درحال چپاول انسان ها و نقض عدالت هستند، متحدانه موضع بگیرید.

شما برای اینکه بتوانید نسبت به آنها موضع داشته باشید، باید در جبهه داخلی خود انعطاف داشته باشید.

اگر می خواهید در مواجهه با دشمن اصلی راسخ باشید، باید در جبهه داخلی انعطاف داشته باشید.

زمانی می توانید در برابر قدرت های سرکش نسبت به بشریت و ناقض عدالت موضع قاطع داشته باشید که با نیروهای عدالت طلب ولو آنهایی که نگاه جامعی ندارند، از در وحدت دربیایید.

حتما باید با آنها در مسیر وحدت قرار بگیرید، والا قادر به پیروزی نخواهید بود.

امام(ره) این مطلب را یک نگاه استراتژیک می داند نه تاکتیکی، چرا؟ چون نسبت به قدرت های مسلط جهان شناخت دارند و می دانند چه قدرتی به هم زده اند.

نگاه ناقص برخی باعث شده در داخل بر سر هر موضوعی بالاترین اختلافات را ایجاد کنند سال ها کشورهایی مانند هند را غارت کردند، سال ها ایران را غارت کردند و نفت ایران را به تاراج بردند و این غارت ها حالا تبدیل به انباشت ثروت شده است.

این انباشت ثروت می تواند رسانه ها را به خدمت بگیرد، این انباشت ثروت می تواند روشنفکران را به خدمت بگیرد، می تواند همه بازوهای قدرت را علیه اجرای عدالت به خدمت بگیرد.

امام(ره) این شناخت را دارد، ولی خیلی از کسانی که در داخل کشور هستند و می گویند طرفدار امام(ره) هستیم، چون این شناخت را نسبت به مناسبات جهانی ندارند، نسبت به راهکارهای امام(ره) بی تفاوت هستند و نمی دانند مسیر موفقیت کدام مسیر است، لذا در داخل کشور بر سر هر موضوعی در بالاترین حد خود اختلاف ایجاد می کنند، چراکه نگاه ناقصی دارند، نگاه جامع ندارند.

این ماجرا مانند همان نگاه برخی در اول انقلاب است که اصلا نگاه حکومتی نداشتند.

منظورتان همان ماجرای خلوص و وحدت است؟ بله، ای کاش اینها به دنبال خالص گرایی بودند.

خلوص گرایی مطرح شده از سوی برخی، فقط یک شعار زیباست و کاری از پیش نمی برد.

خلوص گرایی زمانی ایجاد می شود که واقعا با شناخت دقیق مناسبات حرکت کنید.

خلوص را در خلأ نمی توان دنبال کرد.

شما در صحنه باید آدم خالصی باشید، نه اینکه یک حصار دور خود ایجاد کنید و بگویید می خواهم در این حصار برای خود خلوص ایجاد کنم.

زمانی آدم خالصی می شوید که در صحنه اداره جامعه بروید و برای همه مسائل جامعه دنبال راه حل باشید، نه اینکه من بگویم هیات خود را می چسبم و کاری به حکومت داری ندارم و به مسائل جامعه هم از هیات خودم نگاه می کنم.

می گویند با این آدم هایی که با من همفکر هستند می خواهیم خلوص گرایی کنیم.

خب چنین کاری هم شدنی نیست.

فرد باید یک انسان خالص فرزند زمان خود باشد.

این نگاه احتمالا به حذف بقیه جامعه می انجامد.

بله، اما اصلا نمی شود چنین کاری کرد.

خودمان هم خالص نمی شویم، بقیه را هم حذف کرده ایم.

در این امر امام(ره) به سادگی کسی را حذف نمی کردند.

درست است؟ خیر، امام(ره) بنی صدر را وقتی آن همه خطا کرده چون می دانستند فریب منافقین را خورده، حذف نکردند.

به او گفتند فریب اینها را نخور و در ایران بمان.

این رفتار و کلام امام زمانی است که بنی صدر با منافقین پیوند خورده است و منافقین علیه ملت ایران آشکارا قیام کردند.

در این برهه امام(ره) به بنی صدر می گویند فرار نکنید، خارج از کشور نروید و همین جا بمانید کارهای علمی کنید.

می گویند باوجود اینکه در مسائل اجرایی فریب خوردید در داخل کشور بمانید.

درمورد آقای منتظری هم همین نصیحت را داشتند.

می گویند حال که در مسائل سیاسی ساده اندیش هستید، کارهای علمی کنید.

این موقعی است که او هم با منافقین و عوامل وابسته به غرب پیوند خورده است.

باوجود این، امام(ره) تلاش می کند در یک سری اشتراکات او را نگه دارد.

یعنی امام(ره) حداکثر تلاش خود را می کرد که انسان ها را نگه دارد.

حتی با کسی که دچار لغزش های متعدد شده است، می توان وجه اشتراک پیدا کرد.

چرا امام(ره) این نگاه را دارد؟ چون امام(ره) احساس می کند ما در برابر دشمنان بزرگ باید از حداکثر توان خود استفاده کنیم.

بدون آن، دشمن ما را قطعه قطعه می کند و ما را می شکند.

اتحاد است که می تواند ما را دربرابر دشمن بشریت و دشمن عدالت حفظ کند.

بدون استقلال اراده ای برای پیشبرد عدالت ندارید نسبت عدالت با استقلال چیست؟ ما امروز به عدالت آن گونه که باید و شاید نرسیدیم، اما در عین حال اولین چیزی که دستمایه عدالت بشری است استقلال است.

شما نمی توانید در مسیر عدالت حرکت کنید بدون اینکه مستقل باشید.

فقدان استقلال مثل این است که شما در قفس قرار داشته باشید و بگویید من می خواهم عدالت را اجرا کنم.

بدون استقلال اصلا اراده ای ندارید که عدالت را پیش ببرید.

عدالت برای کسانی است که ابتدا استقلال و آزادی خود را به دست آورده باشند.

انقلاب اسلامی بزرگ ترین گام را درجهت عدالت برداشت و آن چه بود؟ اعطای حق تعیین سرنوشت به مردمی که پیش از آن چنین حقی نداشتند.

در این مسیر ممکن است دولت و جامعه ضعف هایی هم از خود نشان دهند، در یک جاهایی فریب دشمن را بخورند یا.

.

اما به هرحال باید دانست که بزرگ ترین پیش نیاز عدالت، استقلال است و انقلاب اسلامی با مدیریت امام(ره) این را رقم زده است.

ما نمی گوییم بعد از انقلاب حتما عدالت ایجاد شده، بعد که جامعه مستقل شد و خودش نمایندگان را انتخاب کرد، ممکن است فریب ثروت های انباشته را بخورد، یک جاهایی فریب تاکتیک ‎های احزاب قدرتمند را بخورد، اما چون استقلال هست، همه این موانع و ایرادات قابل اصلاح می شود و به عبارتی امکان رشد را فراهم می آورد.

انتخاب در جامعه رشد ایجاد می کند، جامعه در اجرای عدالت یک گام به جلو می رود، یعنی خودش را در برابر پدیده ‎های فریبنده اصلاح می کند.

انقلاب اسلامی این تحول را ایجاد کرد تا به عنوان آزاده وارد مناسبات جهانی و داخلی شویم و به ما توصیه می کند در این جهان پرفریب که ثروت های به غارت رفته ملت ها تبدیل به کارتل های رسانه ای و اقتصادهای فریبنده شده، دشمن را بشناسید، متحد باشید، خود را اصلاح کنید و به سمت عدالت حرکت نمایید.

اینها همه راهکارهایی است که امام(ره) در این عرصه به ما ارائه می دهد.

مسلم است نمی توانیم بدون شناخت مناسبات مختلف در زمینه عدالت خود حرکت کنیم.

نباید مثل برخی نمایندگان تازه وارد به مجلس شعار عدالت داد، بدون اینکه تمام جوانب را سنجید و تمام عوامل را شناخت.

به عدالت نمی رسیم مگر اینکه شأن توده های مردم ارتقا یابد نخبه گرایان نمی توانند در بسط عدالت تحول ایجاد کنند بخشی از این مساله عدالت، عدالت اقتصادی است که امروز در جامعه روی آن تمرکز ویژه ای وجود دارد.

این مساله در نگاه امام(ره) چه ویژگی و مختصاتی دارد؟ امام(ره) عدالت را صرفا در مسائل اقتصادی خلاصه نمی کنند.

امام(ره) در مسائل سیاسی عدالت را خیلی ضروری می دانند، در مسائل فرهنگی عدالت را بسیار ضروری می دانند.

یعنی تحقق عدالت را در همه عرصه ها دنبال می کنند.

امکان ندارد شما بتوانید عدالت را منحصرا در زمینه اقتصاد دنبال کنید، درحالی که عدالت در زمینه مسائل سیاسی جاری نشده باشد.

در این موضوع چیزی که باید توجه شود این است که امام(ره) مبنای اجرای عدالت و پیشبرد عدالت را توده های مردم می دانند.

یعنی امام(ره) معتقدند اگر به طور جدی می خواهید عدالت در جامعه محقق شود باید مبنای این تحول در دامن مردم باشد.

به عبارت دیگر ما قادر نخواهیم بود به عدالت در جامعه برسیم بدون اینکه شأن توده های مردم را در جامعه ارتقا ببخشیم.

بسیاری از نیروهای سیاسی امروز نخبه گرا هستند.

نخبه گرایان نمی توانند در مسیر عدالت تحول قابل اتکایی ایجاد کنند.

گرچه در این زمینه شعار هم بدهند، اما هرگز به صورت مبنایی نمی توانند حرکتی را صورت دهند.

زمانی می توان عدالت را در جامعه جاری کرد که ارتقای شأن مردم اساس حرکت باشد.

یعنی وقتی شأن توده های مردم ارتقا یافت، مردم در زمینه سیاسی، در زمینه فرهنگی و در زمینه اقتصادی توسعه یافتند، آنگاه زمینه تحقق عدالت فراهم می شود.

وقتی امام(ره) توصیه می کنند در ارتباط با توزیع خدمات و امکانات، اصل را توده های مردم قرار دهید یعنی تمام اهتمام شما این باشد که محرومین را در مسائل اقتصادی ارتقا دهید، همزمان امام(ره) می فرمایند باید مردم در مسائل سیاسی مبنا باشند، رای آنها اساس باشد.

نه اینکه در رای آنها خطا وجود ندارد.

امام(ره) می دانند ممکن است متاثر از بازار مکاره ای که قدرت های زیاده خواه ایجاد می کنند، این رای متاثر شود، اما باوجوداین، بر آن تاکید می کنند، چون می خواهند ارتقای سیاسی ایجاد کنند.

اگر می خواهید خیلی از کسانی را که امروز دم از عدالت می زنند، بشناسید، باید ببینید که شعارها و اعمال آنها می تواند تغییری در جامعه ایجاد کند یا نه؟ باید ارزیابی کنید اینها توده های مردم را در زمینه های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی ارتقا می بخشند یا خیر؟ امام(ره) در همه این زمینه ها معتقد بودند اگر می خواهیم به عدالت دست یابیم، باید ارتقای شأن مردم را در همه این زمینه ها به طور همزمان دنبال کنیم والا عدالت تحقق پیدا نمی کند.

برای مثال در زمینه سیاسی ما همچنان چالش جدی داریم، بسیاری از نخبگان حاضر نیستند عدالت را در عرصه سیاسی بپذیرند.

حاضر نیستند شأن خودشان را با توده های مردم یکی بپندارند.

عکس این هم هست.

در همین 40 سال و اندی از تاریخ انقلاب با زیاده خواهی های بسیاری از نسل اول انقلاب مواجه بوده‎ایم و هستیم.

برخی می‎گفتند نخبگان را در دریا بریزیم.

این راه حل است؟ خیر.

راه حل این است که از نخبگان هم استفاده کنیم.

البته باید نخبگان زیاده خواه مهار شوند.

چطور؟ آن فردی که مسئولیتی در کشور دارد می گوید باید این مقدار حقوق بگیرم و به اصطلاح چشم و دلم سیر باشد وگرنه.

می گویند این آقا روزانه فلان مقدار پول از زیر دستش رد می شود پس باید آنقدر چشم و دل سیر باشد که به این طمع نکند.

حدود و ثغور این کجاست؟ این را باید چه کار کرد؟ اینجا نوسان داریم.

گاهی آنقدر تنگ نظر می شویم و گاهی برعکس، در اسلام می گویند باید به قاضی آنقدر برسید که در اجرای عدالت پای او نلغزد، اما چقدر؟ و آیا اساسا این فرض درمورد همه مناصب، حاکم است؟ ما اینجا گاهی مواقع دچار حرکت های پاندولی هستیم، چراکه در شناخت و همه جانبه نگری ضعف داریم.

تندروی و کندروی ناشی از ضعف شناخت است.

مثال بزنم.

گاهی‎مواقع اخبار مجلس تازه تاسیس را می بینم، نگران می‎شوم.

می گویند به صورت شفاف اعلام کنیم چه چیزی در مجلس خوردیم.

آیا این شفافیت است؟ نباید سطح یک مساله مهم را به این حدود تنزل دهیم که مبتذل شود.

اینها عوام فریبی است.

من می گویم برای اینکه بتوان زیاده خواهی های نخبگان را مهار کرد باید توده های مردم را رشد داد.

رشد توده های مردم زحمات جدی را می طلبد.

کار ویژه و مستمر را می طلبد.

یک جایی بیایید در برابر آدم های تنگ‎نظر بایستید و یک زمانی هم لازم است در برابر زیاده خواهی بایستید.

هر دو را باید درنظر گرفت.

امام(ره) نمونه هایی از این توجه را داشتند؟ زیاد است.

هم با آدم های تنگ نظر، خشکه مقدس و مرتجع و هم درمقابل آدم‎هایی که ساختارشکن هستند و توجه به مبانی انقلاب اسلامی ندارند، موضع می گیرند.

مثال هایی می توانید بیان کنید؟ در تاریخ حیات امام(ره) مصادیق زیاد است، ایشان هم با اینها مقابله می کنند و هم به روشنفکرانی که می خواهند از چارچوب اسلامی فراتر بروند.

با هر دو پدیده امام(ره) مقابله می کنند تا تعادلی در جامعه ایجاد شود تا در این فضای تعادلی رشد توده های مردم مبنا قرار گیرد.

اگر مسئولان به ویژه خواری عادت کنند، جامعه به هم می ریزد شعار کلی دادن به ابتذال کشیدن عدالت است درخصوص اموال و ثروت مسئولان توضیح تان کامل نشد.

دریافتی های برخی مسئولان و تطابق آن با شأنی که از آن یاد می شود، چگونه است؟ لازمه حل این مسائل شناخت نسبت به مسائل کشورداری است.

ممکن است امروز متخصصی از خارج از کشور جذب کنید و به او امکانات ویژه بدهید.

اصلا نباید در اینجا تنگ نظری داشت.

این متخصص آدمی است که می تواند کشور را رشد دهد، اما در نقطه مقابل این امکانات نباید در اختیار سیاستگذاران باشد.

این دو خیلی فرق دارد، امکانات ویژه را باید به سیاستگذاران بدهید یا به فرد متخصصی که عامل تولید است، مولد است.

فرد متخصص، سیاستگذار نیست.

در اجرای عدالت گاهی‎مواقع لازم است نیرویی را که می تواند تحولی در زمینه تولید برای شما ایجاد کند، با امکانات ویژه جذب کنید تا کشور در یک عرصه متحول شود، این فرق می کند با کسی که در عرصه های مختلف سیاستگذاری می کند و تصمیم گیر است.

بحث مسئولان فرق می کند.

اگر مسئولان ویژه خواری را عادت کنند، روال جامعه به هم می خورد.

اینها مصداقی باید مورد مطالعه قرار گیرند.

شعار کلی دادن به ابتذال کشیدن عدالت است.

قطعا باید سطح زندگی مسئولان کشور با جامعه فاصله نداشته باشد.

امام(ره) تاکید دارند نباید فاصله مسئولان با توده‎های مردم زیاد باشد.

امام(ره) در این زمینه تاکید دارند و می گویند اگر می‎خواهید منحرف نشوید و خدمتگزار باشید، باید فاصله خود را با مردم رعایت کنید و نباید فاصله زیادی داشته باشید.

اگر فاصله زیاد شود، مسئول نمی تواند مردم را درک کند.

ارتقای زندگی مردم با زیاده طلبی مسئولان مغایر است این شرایط با چه ویژگی هایی شناخته می شود؟ با دو نکته.

یک اینکه مسئولان باید برای اجرای عدالت آدم های قانعی باشند، آدم های وارسته و خودساخته‎ای باشند و دنبال زیاده‎طلبی نروند و اگر بروند، دیگر برای ارتقای مردم کار نمی کنند.

ایجاد توسعه و پیشرفت در زمینه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی برای مردم در تضاد با زیاده طلبی مسئولان سیاسی است.

اینها با هم متعارض است.

نمی‎توانیم بگوییم اگر مبنا را ارتقای توده های مردم قرار دهیم، آنگاه سیاستگذار و مسئول هم منتفع می شود.

یکی از مشکلاتی که امروز داریم و به خاطر آن تولید در کشور پا نمی گیرد، تنگ نظری است.

در زمینه خصوصی سازی اگر واقعا به دنبال آدم های اهل فن رفتیم، کسی که دغدغه دارد و با تمام وجود کار می‎کند آنگاه می‎توان به‎عنوان یک امکان ویژه حتی به او تخفیف هم داد.

گاهی شاید واگذاری رایگان یک کارخانه به یک اهل فنی که می‎تواند پیشرفت ایجاد کند، بیکاری را کم کند و.

عین عدالت باشد.

می‎شود شرط واگذاری ایجاد توسعه و پیشرفت کار باشد.

برخی اگر چنین تدبیری اندیشیده شود، حتی اگر کار علمی باشد و تضمین هم گرفته شود، کلی روضه می خوانند ولی معتقدند اگر برای سال ها کارخانه را دست خود یعنی دولت نگه دارند و زیان بدهند، مرتب پول تزریق کنند، تعدیل نیرو کنند و.

اتفاقی در مغایرت با عدالت رخ نداده است.

ما در مسائل حکومت داری یک جاهایی باید حتما کلان نگری داشته باشیم.

جزیی نگر نباشیم.

محدودنگر نباشیم و یک جاهایی هم روی مبانی محکم بایستیم.

یک جایی باید انعطاف داشته باشیم و یک جایی باید محکم بایستیم.

برخی از آدم هایی که می خواهند فریب کاری کنند در همه جا شعار می دهند.

به حسب ظاهر هم جاذب است ولی مساله را حل نمی کند.

سختگیری ها صرفا مربوط به زندگی مسئولان است نه مردم برخی تلاش می کنند به اسم عدالتخواهی در زندگی مردم سرک بکشند؟ اساسا ضوابط حاکم بر زندگی مسئولان چه تفاوتی با ضوابط زندگی عمومی مردم دارد؟ آیا همان طور که به مسئولان نگاه می کنیم باید به زندگی خصوصی تک تک مردم هم توجه کنیم؟ برای اینکه بتوانیم جامعه را جلو ببریم باید از همه ظرفیت های جامعه استفاده کنیم.

ظرفیت های جامعه بعضا با ما همراه و هم اعتقاد نیستند.

ممکن است در خیلی از مبانی دارای یک سری رفتارهای متفاوت با ما باشد یا برداشت های متفاوت با ما باشد و همراهی با ما نداشته باشد.

در این زمینه نباید سختگیری داشته باشیم ولی در مورد مسئولان باید سختگیری داشت.

خیلی فرق می کند.

بین سیاستگذاری که تعیین خط مشی می کند و مسئول ریل گذاری در جامعه است با مردم عادی تفاوت زیاد است.

درباره سیاستمداران باید دقت زیادی داشته باشیم ولی درباره مردم باید انعطاف داشته باشیم.

برای مثال یک آدم عادی که کارخانه دار شده است، هیچ ویژه خواری نکرده و تعدی نداشته است چرا نباید اجازه داشته باشد براساس آن چیزی که فکر می کند درست است، زندگی کند.

در این زمینه نباید در خانواده او سرک بکشیم.

اصلا نباید درون خانه او سرک کشید.

او خلاف نکرده است.

ثروت اندوزی کرده، بکند.

حتی باید از او مراقبت هم کرد و حتی به او سرویس هم باید بدهیم که او رشد یابد.

یک کارخانه را دو کارخانه و سه کارخانه کند و به اشتغال، تولید و پیشرفت کمک کند.

اینجا نباید تنگ نظری داشت.

اینجا اگر دچار تنگ نظری شدیم جامعه ما قفل می شود.

زندگی مسئولان باید کنترل شود تا منحرف نشوند و جامعه دچار مشکل نشود گاهی مساله تامین امنیت پیش می آید و با آن استدلال برخی رفتارها توجیه می شود.

این توجیهات فقط درخصوص کسانی که سرنوشت جامعه را به دست دارند، صدق می کند.

اگر کسی وزیر شد یا مسئول شد باید کنترل شود، البته نه اینکه در خلوت او و اتاق خوابش! به صورت کلی عرض می کنم، مسئول باید کنترل شود که عوامل بیگانه با او ارتباط برقرار نکنند.

این فرد با مردم فرق دارد.

ما حق نداریم برای مردم شنود و کنترل بگذاریم.

در این خصوص امام(ره) و رهبر معظم انقلاب عبارات زیادی دارند.

هر دو تاکیدات زیادی دارند.

ما نباید به این وسیله حکومت داری را برای خود سهل کنیم.

کنترل کردن سیاستگذاران و مسئولان برای حفاظت و صیانت از توده های مردمی است.

اگر نماینده مجلس ما دچار سقوط شود این سقوط متوجه توده های مردم می شود.

بنابراین وظیفه داریم برای صیانت از منافع مردم از نماینده مجلس مراقبت داشته باشیم.

نباید این چنین باشد که اجازه بدهید نماینده مجلس کاملا منحرف شود و بعد در دوره بعد صلاحیت او را رد کنید.

مثالی هم ذکر می کنید؟ در موضوعات متعددی امام(ره) نسبت به کنترل مسئولان تاکید داشتند.

به عنوان مثال در اینکه امام(ره) مرتب می گویند بیوت آقایان باید مراقبت شود و به وزارت اطلاعات دستور می دهند بیت آقای منتظری را کنترل کنید؛ یعنی معتقد به این مساله است.

یعنی صرفا امام(ره) بود که می توانست دستور کنترل بیت آقای منتظری و حتی شنود آن را صادر کنند چراکه اینجا محل طمع دشمن است.

دشمن اگر می خواهد نظام را نابود کند و اجازه ندهد عدالت در این جامعه محقق شود تا توده های جامعه متنفع شوند از این مسیر وارد می شود.

دشمن جاهای تصمیم ساز، مهم و استراتژیک نظام را هدف قرار می دهد.

طبیعی است که باید کنترل کنیم.

برخی مواقع به عکس عمل می کنیم.

درباره توده های مردم سختگیری می کنیم اما جاهایی که باید آنجا سختگیری صورت گیرد، انجام نمی شود.

همانند بند 6 پیام 8 ماده ای امام(ره) که می گوید در زندگی مردم سرک نکشید.

در حالی که نظرشان در باره مسئولان متفاوت است چراکه دشمن برای ضربه زدن به سلامت کشور و جلوگیری از بسط عدالت در این نقاط سرمایه گذاری می کند.

البته در این زمینه حفظ شأن مدیر و مسئول هم مهم است که شما از یک طرف شأن مدیر را حفظ کنید و در عین حال او را کنترل هم بکنید مهم است.

چون مدیر شأنی دارد و اگر شأن او درنظر گرفته نشود او انگیزه ای برای کار نخواهد داشت.

به مدیر باید بفهمانید که این مراقبت در خدمت تو است.

یعنی سیستم مراقبتی ما از شأن شما مراقبت می کند، از منزلت شما مراقبت می کند.

شما هدف دشمن قرار دارید.

چرا الان بسیاری از مسئولان سیاسی ما حفاظت فیزیکی را می پذیرند؟ چون ترور فیزیکی در این کشور انجام شده است، اما هنوز نتوانستیم ترور شخصیتی، معنوی و شأنیتی را در مسئولان سیاسی خود جا بیندازیم.

من اگر مسئول شدم باید بپذیرم برخی می خواهند داماد من را در انحرافی بیندازند که شأن من تخریب شود.

آیا شخصیت وزیری که داماد او جزء باند فساد شده است، تخریب نشده است؟ از این رو به نظر من اگر بتوانیم در اجرای عدالت مسائل اساسی که تعیین کننده هستند را خوب بشناسیم، مثلا ببینیم بسیاری از نیروهای فرهنگی برجسته را کاملا در جامعه از بین می برند و در عوض کسانی را در عرصه فرهنگ رشد می دهند که شایسته الگو بودن نیستند، آنگاه موفق خواهیم شد عدالت را محقق کنیم.

اینها مسائل اساسی است که در همه زمینه ها خوشبختانه از امام(ره) سرمشق داریم.

در عمر با برکت 10ساله امام(ره) در دوران پیروزی انقلاب از ایشان دریافت های بسیار ارزنده ای داریم که می توانیم روی این دریافت ها مطالعه و کار کنیم و اگر برای اجرای عدالت می خواهیم سخن بگوییم یک پشتوانه فکری در این زمینه داشته باشیم.

یک پشتوانه مدون داشته باشیم که می تواند تاثیرگذار باشد.

منبع: فرهیختگان
کلید واژه ها: عدالت - عدالتخواهی - انقلاب - خبرگزاری - بالایی - سالگرد - عبور - مصادیق - جامعه - گزارش - موضوع - ایران - رسانه - امروز - گروه - دیگر - تحقق - امام - ایرادات - مقابله - مشکلات - اشتراک - بلندی - چهارم - مقاطع - مسیر - میان