آسیب های سایه نویسی در فضای علمی و سیاسی کشور

در نشست نقد کتاب «سایه نویسی و اخلاق اصالت»، آسیب های سایه نویسی در فضای علمی و سیاسی کشور بررسی شد.

- در نشست نقد کتاب سایه نویسی و اخلاق اصالت ، آسیب های سایه نویسی در فضای علمی و سیاسی کشور بررسی شد.

به گزارش سایت قطره و به نقل ازایسنا بر اساس خبر رسیده، نشست نقد کتاب سایه نویسی و اخلاق اصالت تالیف جان سی.

نپ و آزالیا ام هولبرت با ترجمه احسان شاه قاسمی با حضور محسن جوادی - معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی -، عیسی علیزاده - معاون فرهنگی جهاددانشگاهی -، عادل تقوی - رییس سازمان انتشارات جهاددانشگاه - ، علیرضا دهقان - استاد ارتباطات و اخلاق رسانه دانشگاه تهران - و مترجم کتاب برگزار شد.

احسان شاه قاسمی - مترجم کتاب و عضو هیات علمی گروه ارتباطات دانشگاه تهران - با تشکر از سازمان جهاد دانشگاهی برای چاپ این کتاب در کمتر از 10 ماه گفت: به عنوان پژوهشگری که کل وقت و انرژی ام را بر روی ترجمه منابع رشته ام گذاشته ام در حال حاضر کتاب هایی را در دست ناشران مختلف دارم که شش سال است منتظر چاپ هستند.

ارزش این کار جهاد دانشگاهی وقتی مشخص می شود که دشواری های چاپ و کاغذ را در نظر بگیریم.

او سپس ترجمه این کتاب را گامی در جهت فراهم آوردن مبانی نظری اخلاق پژوهش در علم دانست و اظهار کرد: اگر محیط علمی ما اخلاقی تر شود، بسیاری از مشکلات ما حل خواهد شد.

همیشه گفته ام بسیاری از مشکلات کشور از دانشگاه آغاز می شود.

فصل یک کتاب به معرفی این اندیشه و چارچوب اخلاقی مورد استفاده در فصول بعدی می پردازد.

فصل دوم تاریخچه سایه نویسی را از اولین سایه نویسان شناخته شده تا متخصصان ارتباطات امروزی کنکاش می کند.

فصل های بعدی سایه نویسی را در زمینه های گوناگون، از ارتباطات سیاسی و سازمانی تا نشریات آکادمیک و پزشکی و زمینه های حقوقی، پزشکی، موسیقی، و حتی معماری تحلیل می کند.

همچنین زمینه های دیگری مثل ارتباطات مذهبی و شخصی، که سایه نویسی در آن ها نیز رایج است، بررسی می شود.

شاه قاسمی درباره مولفان کتاب نیز گفت: جان سی.

نپ، یکی از نویسندگان این اثر، بیش از یک دهه مدیریت یک شرکت ارتباطات در آتلانتا را بر عهده داشته و به شرکت های بزرگ، سازمان های حرفه ای، اتحادیه های کارگری، شرکت های پزشکی، و نهادهای آموزشی خدمات ارائه داده است، موضوع این کتاب را از دیدگاه های مختلف بررسی می کند.

نپ در عین رهبری تیمی حرفه ای از مشاوران و نویسندگان، شخصاً با تعداد زیادی از مدیران اجرایی و مسئولان دولتی برای سایه نویسی سخنرانی ها، بیانیه های مطبوعاتی، نامه نگاری به سهامداران، سرمقالات مطبوعاتی و دیگر اشکال ارتباطی همکاری داشته است.

نپ، در ابتدای مسیر شغلی خود و زمانی که به عنوان مدیر مطبوعاتی یکی از نامزدهای کنگره ایالات متحده فعالیت می کرده به خوبی با فضای سخت و پرچالش ارتباطات سیاسی آشنا شده است.

این تجربیات سیاسی بعدها زمینه ساز فعالیت های آکادمیک او در تأسیس و ریاست مراکز اخلاق و رهبری در دو دانشگاه بود.

او افزود: آزالیا ام.

هولبرت زمانی به اخلاق ارتباطات علاقه مند شد که به عنوان مدیر پروژه در یک مرکز اخلاق و رهبری دانشگاهی فعالیت می کرد.

یکی از پروژه های او طرحی برای پیشگیری از صداقت نداشتن آکادمیک از سوی دانشجویان و استادان بود.

او پژوهشی گسترده انجام داد تا گرایش ها و فرآیندهای مسائلی مانند سرقت ادبی، تألیف مقالات علمی به وسیله شخص سوم، و دیگر مسائل مشابه را دریابد.

با استفاده از این پژوهش، هولبرت راه کارهایی طراحی و اجرا کرد که با استفاده از آن ها درک دانشجویان و استادان از مشکلات اخلاقی نبود صداقت آکادمیک را افزایش دهد.

رابطه متناقص سایه نویسی و اخلاق اصالت در ادامه نشست محسن جوادی - استاد فلسفه اخلاق دانشگاه قم و معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی - اظهار کرد: متن کتاب روان ترجمه شده و از این جهت کار جدی و خوبی انجام شده است.

موضوع کتاب سایه نویسی است و رابطه آن با اخلاق اصالت یک رابطه متناقض است.

سایه نویسی دو مشکل اخلاقی ایجاد می کند؛ فرد درباره خودش تصور نادرستی پیدا می کند و فکر می کند این کار مال خودش است.

مشکل دیگری که به وجود می آید، دیگرفریبی است.

بحث های مختلفی در این باره میان فرگه و راسل و کسان دیگری در این باره بوده است.

این که شما کتابی را که مال شما نیست به نام خودتان بزنید با این که اتومبیل فرد دیگری را به نام خودتان معرفی می کنید، خیلی فرق دارد.

برخی می گویند سایه نویسی مشکلی نیست چون برای مثال وقتی وزیر صحبت می کند، مردم می دانند که این سخنرانی مال او نیست.

اما این مسئله را در تمام عرصه ها نمی توانیم بگوییم.

بحث اصالت در این جا این است که هر فرد می خواهد بگوید من منم و من با بقیه یکی نیستم.

او افزود: کتاب در مرحله بعدی در حوزه های مختلف مسئله سایه نویسی را بررسی می کند و مثال های زیادی از حوزه های مختلف دانشگاهی، سیاسی، پزشکی، حقوقی و غیره را عرضه می کند.

نویسنده ها یک نظریه اخلاقی ترکیبی را عرضه می کنند که در آن نتیجه سایه نویسی مهم نیست بلکه آن اتفاقی مهم است که باعث سایه نویسی می شود.

در این جا شش وجه به عنوان وجوه اخلاقی در نظر گرفته می شود که بر اساس آن می توان درباره اخلاقی بودن یا نبودن یک سایه نویسی خاص بحث کرد.

شش مولفه عبارت است از این که آیا متنی سایه نویسی هست یا نه، آیا جایگزینی وجود دارد؟، سایه نویسی منافع چه کسانی را به خطر می اندازد؟، در فرآیند سایه نویسی چقدر اخلاق را زیر پا می گذاریم؟، آیا سایه نویسی انسان را دچار خودفریبی می کند یا نه؟.

جوادی خاطرنشان کرد: نظریه ای که پشت کتاب هست، یک نظریه ترکیبی است و چون خود این افراد در این حوزه فعال بوده اند، به جای نگاه کلی از بالا، یک نگاه عملی تر به سایه نویسی دارد.

این نظریه ها جدیدا طرفدار پیدا کرده اند.

او در ادامه بیان کرد: یکی از نکات خوبی که در این کتاب عرضه شده، این است که چالشی وجود دارد میان آن چه نهادها از ما می خواهند و آن چه اخلاق از ما می خواهد.

در هر حال فکر می کنم این کتاب یک کتاب خواندنی است که دانشجویان و استادانی از رشته ها و حوزه های مختلف می توانند از آن بهره بگیرند.

دکتر جوادی در پایان از زحمات دست اندرکاران نشر این کتاب در سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی تشکر کرد.

ناتوانی نمایندگان مجلس و مجریان تلویزیون از تلفظ درست یک واژه سپس علیرضا دهقان - استاد ارتباطات و اخلاق رسانه دانشگاه تهران - گفت: سایه نویسی موضوع بسیار مهمی است و من خودم دنبال فرصتی بودم که درباره این مسائل صحبت کنم.

ذهن من از سایه نویسی بیشتر معطوف به کارهای آکادمیک است اما حسن این کتاب این است که ما را به سرزمینی بسیار فراتر و گسترده تر از کسانی می برد که در جلو دانشگاه نوشته ای را به خودشان آویزان کرده اند و پیشنهاد نگارش مقاله و کتاب می کنند.

چنین چیزی در کم جایی در دنیا می تواند وجود داشته باشد.

اما همان طور که گفتم، این کتاب ما را متوجه می کند که این مسئله بسیار گسترده تر از این چیزهاست و به تقلب و جعل و مقاله بازی و کتاب بازی در دانشگاه ختم نمی شود.

من می خواهم تاکید کنم که این موارد را در سیاست و فرهنگ کشور خودمان به خوبی می بینیم.

جای تاسف است که گه گاه می بینیم نمایندگان مجلس و مسئولان بلندپایه و حتی مجریان تلویزیون از تلفظ درست یک واژه ناتوانند و این واقعا ناراحت کننده است.

دهقان با آوردن مثال هایی از وضعیت سایه نویسی در ایران، افزود: کتاب در موقع بسیار مناسبی منتشر شده است که ما در وضعیت بسیار بدی از حفظ اخلاق آکادمیک و فراتر از آن هستیم.

گسترش این پدیده در جامعه معاصر می تواند پدیده ای زیانبارتر شود.

افراد ضعیف با کمک سایه نویسی اعتبار پیدا می کنند و در دستگاه های اجرایی نفوذ می کنند و ناتوانی آن ها که منجر به تصمیم گیری های نادرست می شود به کشور آسیب می رساند.

نتیجه دوم این است که از بی اخلاقی قبح زدایی می کند و کم کم افراد ضعیف وارد دانشگاه می شوند و آدم های قوی را بیرون می کنند و نتیجه آن هم متاسفانه زوال عمومی عقل همگانی خواهد بود.

بحث بعدی که مهم است، نشر است.

آیا ناشران درجه بندی شده اند؟ آیا کسی که کتاب چاپ می کند آن را داوری کرده یا صرفا چون کسی ناشر است حق دارد هر چه را دوست دارد منتشر کند؟ وزارت ارشاد می تواند با طراحی یک برنامه، ناشران را از نظر اخلاقی و حرفه ای رده بندی کند.

این استاد دانشگاه در ادامه بیان کرد: سایه نویسی می تواند یک شغل لازم و سازمان یافته و حتی مشروع باشد.

اما از آن سو، سایه نویسی یک عمل غیراخلاقی و غیرقانونی است.

سایه نویسی در دو سر این پیوستار حرکت می کند که معمولا در سویه غیراخلاقی عمل می کند اما ادعا دارد در سوی اخلاقی پیوستار عمل می کند.

یکی از محاسن این کتاب این است که معیارهایی را هم به ما عرضه کرده است.

یکی از معیارهای خوب برای قضاوت، معیار جایگزین پذیری است: اگر کسی که برای او سایه نویسی کرده اند، خودش می تواند این متن را بنویسد؟ پاسخ بله یا نه به این پرسش می تواند بر قضاوت اخلاقی ما درباره سایه نویسی اثر بگذارد.

به رسمیت نشناختن سایه نویسی امر شبهه ناکی است عادل تقوی - رییس سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی- هم در این نشست تاکید کرد: سایه نویسی گرچه در ساختار سیاسی پذیرفته شده است اما تا زمانی که سایه نویسان در سازمان ها جایگاه رسمی ندارند، این کار یک کار شبهه ناک است.

پذیرفته نیست که کسی در حوزه ای تخصص نداشته باشد اما سخنرانی های او را به صورت حرفه ای برای او بنویسند.

این باعث می شود فردی نالایق بر موقعیتی مهم مسلط باشد و اشکالات او آشکار نشود، و این به آن مجموعه و کل کشور آسیب می رساند.

دغدغه مالی توجیهی برای سایه نویسی نیست سپس عیسی علیزاده - معاون فرهنگی جهاددانشگاهی - بحثی را درباره اصالت مطرح کرد و پرسید: آیا می توان کتابی نوشت که همه بخش های آن ها را خود فرد نوشته باشد؟ این ناممکن است.

اما مسئله سایه نویسی این است که این شیوه کار، کار فکری افراد دیگر را استثمار می کند.

سایه نویسی از این جهت با نگارش و تالیف متفاوت است که سایه نویسی نگارش را از حالت اصیل آن خارج می کند.

یک مورد را مثال می زنم.

فرض کنید من سخنرانی ام را از اینترنت کپی کنم، این موضوع با این که سخنرانی ام را کس دیگری بنویسد تفاوتی نداشته باشد.

نکته بعدی این است که خود سایه نویس هم مرتکب بی اخلاقی می شود و دغدغه های مالی توجیهی برای سایه نویسی نیست.

کلید واژه ها: دانشگاه - فضای علمی - دانشگاه تهران - کتاب - سایه - وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی - معاون فرهنگی - نقد کتاب - اخلاق - سازمان جهاد دانشگاهی - فرهنگ و ارشاد اسلامی - وزیر فرهنگ و ارشاد - علمی - ارتباطات - فرهنگ - سیاسی - جهاد دانشگاهی - فرهنگی - عضو هیات علمی - جهاددانشگاهی - نشست - آسیب - فرهنگ و ارشاد - جهاد - سازمان - کشور - علیرضا دهقان - ارشاد اسلامی - رییس سازمان - معاون