وزیر نیرو، بخشی نگری را ضایعه ای بسیار خسارت بار در نظام حکمرانی کشور دانست و گفت: این موضوع مسئله ای بسیار حیاتی بوده که بخش مهمی از مشکلات امروز ما نتیجه حل نشدن آن است.
- " به نقل از پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو (پاون)، "رضا اردکانیان" عصر امروز در همایش ملی فرهنگ سازمانی با رویکرد آینده پژوهی ارزش های اجتماعی در دانشگاه خاتم اظهار داشت: هر گونه درخشش و موفقیتی در آینده ما نیز تابع میزان حل کردن این موضوع است، مسئله ای که به نظام ارزش های کاری و شغلی کارکنان و حتی ارشدترین مدیران سازمان ها در کشور نیز بدل شده است.
وی اظهار داشت: بخشی نگری، نوعی از نظام اداره سازمان ها، روحیه و منش در مدیران و کارکنان سازمان ها، رویکرد غالب بر قوانین و رویه ها، و ساختار حاکم بر مناسبات بین سازمان هاست.
اردکانیان گفت: ترکیبی از عوامل اقتصادی (بالاخص فقدان نظام بازار و قیمت های بازاری، به علاوه اقتصاد دولتی بزرگ)، عوامل سیاسی (فقدان نظام حزبی)، عوامل حقوقی (نقصان در قوانین)، کاستی شاخص های ارزیابی عملکرد مبتنی بر مسئولیت مشترک، فقدان طرح آمایش سرزمین و کمبود دانش درباره عرصه ها و سازکار های میان بخشی، سبب ضعف مفرط در زمینه تعریف سیاست ها، برنامه ها و طرح های میان بخشی شده است.
وی درباره علل توسعه بخشی نگری اظهار کرد: روحیه و منش قدرت طلبی در حیطه شخصی، کوتاه مدت نگری و بخشی نگری در انسان های کشور های توسعه یافته نیز هست، اما ساز و کار هایی در این کشور ها فعال است که افراد را مجبور می کند فعالیت میان بخشی داشته باشند و بر اثر همین الزام، به تدریج روش ها، منش ها و فواید کار میان بخشی را می آموزند و در خود نهادینه می کنند.
وی با بیان اینکه کار میان بخشی و گریز از بخشی نگری در جریان زندگی تحت الزاماتی در این افراد نهادینه می شود، گفت: هنوز جهان به طور کلی تحت تأثیر مقدار زیادی بخشی نگری است، هر چند سطح و عمق این معضل در ایران بسیار زیاد است.
اردکانیان با برشمردن این الزام ها اعم از ساز و کار قیمت و ضرورت بهره وری اقتصادی تاکید کرد: بدون از نظر دور داشتن نقصان های بازار آزاد، باید ظرفیت پیام دهی قیمت به تولیدکنندگان، مصرف کنندگان و سیاستمداران و مدیران ارشد را به رسمیت شناخت.
بسیاری از ناهماهنگی هایی که بر اثر استفاده از قیمت های یارانه ای و غیرواقعی پدید می آیند در اقتصاد های شفاف بازار آزاد، ناممکن می شود.
وی افزود: تولید بسیاری از کالا ها و انجام بسیاری از اقدامات در اقتصاد های تحت نظام بازار آزاد و در جایی که قیمت عمل می کند، ناممکن می شود و بنابراین کارکرد میان بخشی دولت از طریق ساز و کار قیمت محقق می شود.
وزیر نیرو گفت: نقصان های شدید ساز و کار قیمت در اقتصاد ایران، آن دسته هماهنگی ها و الزامات برای کار میان بخشی را که دست پنهان بازار لازم می سازد، مختل و بی اثر می کند.
وی با ارایه تعریفی از آمایش سرزمین درباره ضرورت آن گفت: این سند باید مشخص کند که در چه مناطقی، با چه قابلیت هایی می توان چگونه فعالیت های اقتصادی ای را توسعه داد.
وی خاطرنشان کرد: چنین سندی که محدودیت ها و قابلیت های توسعه در هر منطقه را روشن کند وجود ندارد و بنابراین توسعه فعالیت های اقتصادی و بالاخص طرح های عمرانی به موازنه های قدرت سیاسی گره خورده است و از همین رو پرآب برترین صنایع در خشک ترین مناطق ساخته شده اند و منطق توسعه طرح های عمرانی با جغرافیا، اقلیم و ظرفیت های توسعه ای سرزمین ناسازگار است.
وی در عین حال تصریح کرد: اقتصاد دولتی بزرگ با اختیارات گسترده برای نهاد های حاکمیتی، در کنار فقدان ساز و کار های برآمده از نظام قیمت های بازاری و نبود آمایش سرزمین، نیروی عظیمی ایجاد کرده که مخرب نیز هست.
به گفته وزیر نیرو، ضعف نهاد های مدنی هم قدرت نظارت بر این اقتصاد بزرگ دولتی را نامؤثر کرده است.
وی با بیان اینکه مسئولیت مشترک که یکی از سرمنشأ های توسعه عمل میان بخشی است باید در ساختار حقوقی کشور رد پای آشکار داشته باشد، گفت: وضعیت در حال حاضر به گونه ای است که برای مثال، وزیر نیرو بابت کمبود و کسری مخازن آب زیرزمینی مؤاخذه می شود و وزیر کشاورزی به علت کم بودن تولید برخی محصولات پرآب بر مورد سؤال قرار می گیرد.
این دو با هم در تناقض هستند.
نمی شود وزیر آب پاسخ گوی کسری مخازن باشد و در همان حال وزیر کشاورزی پاسخ گوی کاهش کشت محصولاتی باشد که یکی از علل کسری مخازن آب زیرزمینی هستند؛ این دو با هم تناقض دارند.
وی ادامه داد: اگر هر مدیر بر اساس شاخص هایی متناقض با شاخص های ارزیابی سایر مدیران قضاوت شود، هر کسی می کوشد در حیطه مدیریتی خود موفق باشد و نتیجه، بخشی نگری است.
اردکانیان گفت: اگر وزرای آب و کشاورزی بر اساس شاخص های توأمان و ترکیبی مبتنی بر اثر متقابل امنیت غذایی و پایداری محیط زیستی و منابع آب ارزیابی و قضاوت شوند، انگیزه بسیار بیشتری برای فعالیت میان بخشی شکل می گیرد.
وی درباره تبعات فقدان نظام حزبی گفت: ضعف احزاب و برنیامدن مدیران ارشد از بدنه حزبی، سبب می شود که هر مدیر ارشد نظیر وزرا - برنامه ای جداگانه برای خود داشته باشد و این برنامه حزب نیست که در سطح دولت یا مجلس دنبال می شود.
احزاب برای هر یک از وزارتخانه ها یا سازمان ها برنامه دارند و انتظار می رود حزب برای افزایش سرمایه اجتماعی، ارتقای بخت انتخاب مجدد در انتخابات و صیانت از هویت و پایگاه اجتماعی اش، برنامه مدونی داشته باشد که مانع بخشی نگری وزرا شود.
به گفته اردکانیان، فقدان احزاب سبب می شود عملاً این هماهنگی میان بخشی ضروری برای اداره کارآمد کشور صورت نگیرد.
وی یکی از بزرگ ترین مشکلات کشور را ضعیف بودن پیوند های میان مراکز پژوهشی و دستگاه اداری و اجرایی عنوان کرد و افزود: این مشکل در کشور های توسعه یافته از طریق وجود تعداد زیادی اندیشکده (تینک تنک) که مسائل نظام حکمرانی را در سطح دانشگاه ها و مراکز علمی طرح می کنند و نظریه های علمی و نتایج پژوهشی را به عرصه دولت می کشانند، کم وبیش رفع می شود.
در ایران برای استفاده از چنین ظرفیت هایی توانمند نشده ایم و از همین رو عرصه های میان بخشی در ساز و کار های علمی، طرح و بررسی نشده و به عرصه حکمرانی راه نمی یابند.
وی خاطرنشان کرد: همه این عوامل سبب می شوند سازمان هایی به شدت بخشی نگر شکل بگیرند که به تدریج در دل خود بروکرات ها و مدیران خوکرده به عادات بد بخشی نگری را پرورش می دهند.
وی افزود: بخشی نگری به تدریج سازمان ها را نسبت به یکدیگر بدبین ساخته و از گسترش اعتماد و سرمایه اجتماعی بین سازمانی جلوگیری می کند.
این گونه می شود که در فرهنگ سازمانی ایران، مدیران به عوض همکار به رقبا و گاه خصم سازمانی یکدیگر بدل می شوند.
وی گفت: ما همواره به زبان های مختلف از خلاء تفکر، برنامه ریزی، سازماندهی و ارزیابی عملکرد مبتنی بر میان بخشی نگری نالیده ایم، اما به اندازه کفایت درباره ساز و کار های پیدایش این وضعیت و عوامل تداوم بخش آن دانش تولید نکرده ایم و حتی می توان گفت: این موضوع به عنوان مسئله ای حساس و تعیین کننده در سرنوشت توسعه کشور طرح نشده است.
اردکانیان تاکید کرد: تا زمانی که هر عرصه ای مجزا از بقیه و بخشی نگرانه مدیریت شود، راه پایداری به سوی توسعه نخواهیم داشت.
کلید واژه ها: سازمان ها - سازمان - بخشی نگری - پایگاه اطلاع رسانی - نظام - کارکنان - فرهنگ سازمانی - مدیران - اطلاع رسانی - آینده پژوهی - آینده - ضایعه - موضوع - خسارت - بازار - امروز - وزارت نیرو - نظام بازار - همایش ملی - نیرو - ارزش - کشور - اجتماعی - اقتصادی - دانشگاه - مناسبات - حکمرانی - سازمانی - ساختار - قوانین
