مولانا و دعوت و اختیار

 اگرچه این آرای متناقض (در فیه مافیه و مثنوی) هر دو متعلق به مولوی اند، ولی به نظر می رسد که رای اصلی مولانا همان است که در دفتر پنجم مثنوی آمده است و آنچه در فیه مافیه درباره فقدان اهمیت سخن در پذیرش آرای دیگران می گوید، -  اگرچه این آرای متناقض (در فیه مافیه و مثنوی) هر دو متعلق به مولوی اند، ولی به نظر می رسد که رای اصلی مولانا همان است که در دفتر پنجم مثنوی آمده است و آنچه در فیه مافیه درباره فقدان اهمیت سخن در پذیرش آرای دیگران می گوید، ربط عمیقی به مبانی فکری مولانا ندارد.

عصر ایران؛ شیرو ستمدیده - در نوبت پیشین نوشتیم که مولانا در مقاله اول فیه مافیه سخن را سایه حقیقت می داند و می گوید آدمی را با آدمی آن جزو مناسب جذب می کند نه سخن.

و آن جزو مناسب، هر چه باشد، از جنس سخن و دلیل و استدلال نیست و اگر نبی و ولی هزار سخن و استدلال هم از آستین برون آرند، چو در مخاطب از آن نبی یا آن ولی جزوی نباشد مناسب، سود ندارد.

 در حقیقت جان کلام مولانا در این جا این است که پذیرش آرای دیگران، ربطی به دلایلی که آن ها اقامه می کنند ندارد.

اگر کسی با تکیه بر اندیشه اش محکم ترین و منطقی ترین استدلال را هم اقامه کند، باز حرفش در صورتی مسموع و مقبول مخاطب خواهد بود که در مخاطب و سخنگو، جزو مناسبی باشد تا  آن ها را مثل آهن و آهن ربا به یکدیگر پیوند ده�