صمد، ارس و ماهی سیاه کوچولو

با معیارهای امروز، آموزه های صمد بهرنگی به کار آموزش و پرورش نمی آید چون بچه ها را با کینه و نفرت به دنیای بیرون پرورش می دهد.

حال آن که در آموزش و پرورش مدرن، - مهارت آموزی و تقویت اعتماد به نفس، محور فعالیت های آموزش و پرورش است.

نگاه او در ماهی سیاه کوچولو اما مدرن است.

چرا که درباره تکاپو و قانع نبودن است و پایانِ باز آن هم مجال تفسیر باقی گذاشته است.

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- نهم شهریور 1347 معلم ساده روستاهای آذربایجان که با کتاب ماهی سیاه کوچولو به شهرت رسیده بود در رود ارس غرق شد در حالی که تنها 29 سال داشت و چون به گرایش های سوسیالیستی شهره بود یا چنین تصور می شد، به نماد عدالت خواهی و مبارزه طبقاتی بدل شد.

مرگ او را هم به ساواک نسبت دادند تا صمد بهرنگی از آموزگاری ساده به اسطوره شهید مبارزات طبقاتی در تاریخ معاصر ایران تبدیل شود.

با نگاه امروزی نمی توان معلمی را به خاطر القای مفاهیم ایدئولوژیک و خشم و کینه به کودکان و نوجوانان، ستود و مرگ او هم قتل و توطئه نبوده تا شهید خوانده شود.

حتی چریک و مسلح هم نبوده چنان که چریک ها او را به عنوان نیرویی الهام بخش معرفی می کردند اما همه اینها نشان می دهند جامعه چنان از بی عدالتی شدید در رنج بوده که صمد بهرنگی در آن اسطوره می شود.