مریم سالم اثبات علیت در خارج از دیدگاه ارسطو و ابن سینا

آنچه در خارج است و مفهوم آن از سنخ معقولات اولی علت است، نه علیت.

بنابراین علیت در زمره هیچ یک از مقولات جوهری و عرضی قرار نمی‏ گیرد، پس در خارج موجود نیست.

- چکیده در فلسفه ارسطو هیچگاه به رابطه علی پرداخته نمی ‏شود و همیشه علت است که مد نظر می‏ باشد و او را به سمت اثبات و تبیین نحوه وجود خارجی آن سوق می ‏دهد؛ آنچه در خارج است و مفهوم آن از سنخ معقولات اولی علت است، نه علیت.

بنابراین علیت در زمره هیچ یک از مقولات جوهری و عرضی قرار نمی‏ گیرد، پس در خارج موجود نیست.

ارسطو بر همین اساس می‏ کوشد در فلسفه خویش وجود علل در خارج را ثابت کند.

از نگاه ابن‏ سینا علیت رابطه‏ ای موجود در خارج است که میان علت و معلول برقرار می‏ شود، اما نه به گونه ‏ای که حس، قادر به درک آن باشد.

از نظر او مفهوم علیت از سنخ مفاهیم یا معقولات ثانی فلسفی است که در خارج وجود دارد، اما نه به وجود جدا و مستقل از مصادیقش.

بنابراین هرگز با ابزار حس نمی ‏توان علیت را دریافت اما با تحلیل روابط خارجی موجودات با یکدیگر می ‏توان این رابطه را کشف کرد.

به این ترتیب محسوس نبودن آن نمی ‏تواند دلیلی بر موجود نبودن آن باشد.

کلیدواژه ها: علیت؛ علل اربعه؛ اصول اولیه؛ معقول اولی؛ معقول ثانی؛ ابن‏سینا؛ ارسطو نویسنده: مریم سالم: هیئت علمی/ دانشگاه شهید بهشتی دو