قالب نهادهای مدنی ایران در عصر پهلوی - بخش دوم و پایانی چرخش رادیکال به سمت سکولاریسم

نبود پیشینه تاریخی پایدار در خصوص شکل دهی به سازمان اجتماعی باثبات در جامعه از یک طرف و بی ثباتی و هرج و مرج در ساختار حاکم و مخالفت شدید با نقش مذهب ـ روحانیان و شکل دهی سکولاریسم در ایران از سوی دیگر از علل و عوامل اصلی عدم شکل گیری روند دموکراسی محور .

-   چرخش رادیکال به سمت سکولاریسم و به حاشیه رانی گفتمان مذهبی در ایران گفتمان مشروطه نتوانست تعارض شرع و عرف و سنت و مدرنیته را پایان بخشیده و سازه واره ای تئوریک از سنت ایرانی و مدرنیته غربی ارائه کند.

این تعارض در موضوع هایی چون اختیارهای فقیهان، مشروعیت نظام سیاسی، نقش مردم، اختیارهای قوه قضاییه و مقننه به طور کامل هویدا بود.

همچنین نظریه های مشروطه بیشتر ویژگی سلبی داشتند و دغدغه اصلی آنان طرد مشروعه خواهان و طرفداران استبداد بوده و توجه چندانی به ویژگی های نظام سیاسی جایگزین نداشتند.

مشروطه در نفی استبداد، اندیشه ای استوار ارائه کرد، ولی در ارائه نظریه جایگزین که مبنای ایجاد دولتی قدرتمند، مبتنی بر رضایت مردم شود، ناتوان بود.

به قول نایینی، دولت مشروطه به کنیز سیاهی می مانست که به زور دستش را شسته اند ولی سیاهی او همچنان باقی مانده است.

به کار بردن این تمثیل از سوی مهم ترین نظریه پرداز مشروطه، نشان از عمق ضعف های موجود در اندیشه مشروطه ایرانی بود؛ ضعف هایی که ک�