هشتاد و چهارمین شهریور سقوط رضا شاه: پیش بینی جالب دکتر مصدق

همان طور که در «مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی» جلسهٔ 66 (2 اسفند 1305، دورهٔ ششم) آمده است، در مخالفت با طرح احداث راه آهن «شمال-جنوب» که رضا شاه به شدت بر آن اصرار داشت، - این که منظور مصدق از جهنم چه بوده، در مراجعه به متن کامل سخنرانی اش چندان معلوم نمی شود؛ چرا که او بیشتر به هزینه های بالا و بازدهی کم و نامربوط بودن مسیر شمال-جنوب به شهر های بزرگ و مراکز اصلی کشور اشاره کرده است، چنان که حتی در تندترین تعبیر ها هم نمی توان اصطلاح جهنم را برای آنها به کار برد.

این واژه (در تقابل با واژه ی بهشت) ناگهان بر زبان او جاری می شود و پانزده سال بعد دقیقاً تعبیر می شود: متفقین (شوروی، آمریکا و انگلستان) به طمع همین مسیر حیاتی و برای کمک رسانی به شوروی علیه آلمان هیتلری، به ایران تجاوز می کنند، ایران را اشغال می کنند و رضا شاه را برکنار و تبعید می کنند.

برای رضا شاه که خود بانی و مصرّ احداث این مسیر بود، جهنم مگر جز این تعبیر دیگری هم می توانست داشته باشد؟هر چند تجاوز متفقین به ایران، و اشغال ایران در شهریور 1320 دلایلی، چون نقش نفت ایران در جنگ، نزدیکی دولت رضا شاه به آلمانی ها، و حضور و نفوذ فعال آلمانی ها (تکنسین ها، بازرگانان و مأموران اطلاعاتی) در ایران هم داشت، اما اگر نقشه ی عظیم کمک رسانی به شوروی از طریق ایران نبود، قطعاً یا ایران مو�