کودتای 28 مرداد: همگرایی دیپلماسی پنهان آمریکا و بریتانیا و گسست های داخلی در امنیت ملی ایران

کودتای 28 مرداد، فراتر از یک رویداد در گذشته، به عنوان یک سند تاریخی و راهبردی، حاوی درس هایی ماندگار برای ایران است.

این واقعه نشان داد که امنیت ملی یک مفهوم جامع است که در گرو هوشیاری اطلاعاتی، - مقدمه تاریخ معاصر ایران، سرشار از نقاط عطف و لحظات تعیین کننده ای است که هریک، درسی بنیادین برای معماری امنیت ملی به دست می دهد.

در این میان، کودتای 28 مرداد 1332 (19 اوت 1953)، نه یک رویداد سیاسی صرف، بلکه به مثابه یک مطالعه موردی پیچیده در حوزه امنیت ملی و جنگ های پنهان، قابل بازخوانی است.

جنبش ملی شدن صنعت نفت، تجلی اراده ملی برای کسب استقلال و تعیین سرنوشت بود؛ اراده ای که در بستر یک عملیات مخفی و پیچیده، موسوم به عملیات آژاکس، با چالش جدی مواجه شد.

این رخداد، نه تنها مسیر تاریخ ایران را تغییر داد، بلکه به عنوان یک آسیب پذیری ساختاری در حافظه راهبردی کشور ثبت گردید.

برای تحلیلگران امروز، این پرسش محوری مطرح است: چگونه همگرایی منافع خارجی و گسست های داخلی، به سرنوشت نهضت ملی منجر شد و چه درس هایی برای امنیت ملی امروز ایران به جا گذاشت؟ ریشه های بحران در کانون منافع اقتصادی و ژئوپلیتیک تحلیلگران برجسته ای چون یرواند آبراهامیان و استفن کینزر با اتکا به اسناد معتبر ، پرده از پیچیدگی های عملیات آژاکس برداشته اند.