نقدهای دو انقلابیِ بی دین به یک دین دارِ ضد انقلاب

تولستوی قطاری نبود که لنین بتواند از نشستن در آن چشم پوشی کند و در عین حال مقصد قطار تولستوی به سمتی نبود که لنین بتواند آن را بپذیرد.

  -    عصر ایران؛ شهاب آذرپاد - لئو تولستوی، آن گونه که ما به تأسی از زبان انگلیسی عادت کرده ایم، لف تالستوی، آن گونه که سیاوش فراهانی مترجم آشنا به زبان روس ترجمه کرده است، مهم ترین پل در تاریخ روسیه میان دو قرن نوزدهم و بیستم است.

  در تندباد حوادثی که ملت روسیه را بین سال های 1861 تا 1917 تحت تاثیر قرار داده بود، تولستوی به دلیل رفتارهایش برخلاف بسیاری از ادیبان قرن نوزدهم روسیه، نه فقط در قامت یک نویسنده، بلکه در مقام یک پیامبر زنده، تمام جامعه روشنفکری روسیه را تحت تاثیر خود قرار داد.

 کتاب لف تالستوی: به مثابه آیینه انقلاب روس نشان می دهد محبوبیت تولستوی و موعظه های اخلاقی اش، انقلابی های روس را بر سر دو راهی سختی قرار داده بود: تولستوی چیزی بود به مثابه مذهب، که از یک سو چراغ راه خلق بود و از سوی دیگر مایه رخوت انقلاب.

   او آخرین بازمانده از دو نسل اسطوره های ادبیات قرن 19 روسیه بود: لرمانتف، پوشکین، گوگول نویسنده و بلینسکی منتقد که پیش از فرمان آزادی رعایا در سال 1961، درگذشتند و داستایوفسکی، گنچارف، تورگینف، تولستوی و نکراسف منتقد که سرکردگان ادبیات نیمه دوم قرن نوزدهم روسیه بودند.