منظور آمریکایی ها از «دیپلماسی معنادار» در قبال ایران چیست ؟ | به نتیجه بخشی سفر جوزپ بورل به ایران خوش بین نیستم

محسن پاک آیین، تحلیلگر مسائل بین الملل می گوید که بعد از بحران اوکراین به نظر می رسد آمریکایی ها بیشتر از اینکه اراده ای برای گره گشایی از گفت وگوهای احیای برجام داشته باشند، - به گزارش سایت قطره و به نقل ازهمشهری آنلاین، مذاکرات مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با مقام های کشورمان از گشایش جدید در روند گفت وگوهای احیای برجام حکایت دارد؛ گشایشی که گفته می شود با ابتکار عمل تهران اتفاق افتاده و اکنون نوبت واشنگتن است که درباره اجرای تعهدهای برجامی خود تصمیم گیری کند.

اظهارات جوزف بورل و همچنین وزیر امورخارجه کشورمان پس از گفت وگوهای تهران نشان می دهد دوطرف آماده ازسرگیری گفت وگوها باهدف احیای توافق هسته ای 2015، البته با ابتکار و نقشه راه ارائه شده ازسوی جمهوری اسلامی ایران هستند و با عبور از تنش های هفته های اخیر، اکنون چشم انداز دستیابی به تفاهم بیش از گذشته است.

در این میان اما فضای مثبت به وجود آمده مستلزم رویکرد واقع بینانه واشنگتن در قبال اجرای تعهدات برجامی خویش است، چراکه مقام های جمهوری اسلامی بارها بر این نکته محوری تأکید کرده اند.

آنچه برای ایران اهمیت اساسی دارد، انتفاع اقتصادی از مزایای توافق هسته ای است و تهران رویکرد مذاکره برای مذاکره ، که در ماه های اخیر ازسوی طرف های غربی دنبال شده است را برنمی تابد.

در چنین شرایطی محسن پاک آیین، تحلیلگر مسائل بین الملل و سفیر سابق ایران در ازبکستان و جمهوری آذربایجان معتقد است که اگرچه اروپایی ها بنا به دلایلی به دنبال ازسرگیری مذاکرات هسته ای هستند، اما از اراده مستقلی در مقابل آمریکا برخوردار نیستند و بیشتر در پی این هستند که آب باریکه مذاکرات را حفظ کنند.

او ازسوی دیگر دیپلماسی منطقه ای جمهوری اسلامی را که در دولت سیزدهم جان تازه ای گرفته، عامل مهمی در تحقق راهبرد خنثی سازی تحریم ها می داند؛ رویکردی که دست ایران را در گفت وگوهای هسته ای پرتر از قبل کرده است.

گفت وگوی همشهری با پاک آیین را در ادامه می خوانید.

سفر اخیر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران می تواند به گره گشایی از مذاکرات هسته ای منجر شود؟ معتقدم سفر جوزف بورل به تهران در مجموع نشان دهنده این است که در شرایط کنونی اروپایی ها بیش از پیش به دنبال این هستند که گفت وگوهای هسته ای با جمهوری اسلامی از سر گرفته شود یا حداقل اینگونه نمایش می دهند که در پی بن بست گشایی از مذاکرات هستند.

آنها می خواهند مذاکرات پیگیری شود و اخیرا تلاش های بیشتری را برای حل مشکلاتی که ناشی از سرسختی آمریکاست، به کار گرفته اند.

سفر بورل به تهران و گفت وگوی او با مقام های کشورمان نیز نمودی از این رویکرد است.

در شرایط کنونی اروپایی ها نشان می دهند قصد حل مشکلات موجود در مذاکرات را دارند، اما به اعتقاد من، اینکه سفر بورل به تهران سرآغاز حصول تفاهم در گفت وگوهای هسته ای وین شود، بستگی به اراده سیاسی آمریکا برای لغو تحریم ها و انتفاع اقتصادی جمهوری اسلامی از مزایای اقتصادی برجام دارد.

لغو مؤثر تحریم ها و راستی آزمایی آن، سیاست حتمی نظام است و تنها در این صورت است که مسیر بازگشت آمریکا به توافق هسته ای سال 2015 هموار می شود و ایران نیز به تعهدات هسته ای خود ذیل برجام باز خواهد گشت.

تا چه اندازه به تحقق این موضوع امیدوار هستید؟ من شخصا به این موضوع خوش بین نیستم.

عدم خوش بینی به نتایج سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران بیش از هرچیز ناشی از این موضوع است که آمریکایی ها ثابت کرده اند که اراده ای برای لغو تحریم ها ندارند و بیش از هرچیز، به دنبال وقت کشی هستند.

این وقت کشی آمریکایی ها چه دلایلی دارد؟ بعد از بحران اوکراین به نظر می رسد آنها بیشتر از اینکه اراده ای برای گره گشایی از گفت وگوهای احیای برجام داشته باشند، درصدد بهانه جویی هستند.

به نظر می رسد آمریکایی ها صرفا می خواهند مذاکرات ادامه پیدا کند و جمهوری اسلامی چشم انتظار نتایج حاصل از احیای توافق هسته ای بماند.

درواقع آنها می خواهند اقتصاد ایران معطل برجام بماند؛ این درحالی است که دیپلماسی همسایگی دولت سیزدهم افق های جدیدی را روی اقتصاد و تجارت کشورمان گشوده است؛ موضوعی که نگرانی طرف های غربی و به ویژه آمریکایی ها را به دنبال داشته است.

این نگرانی چه نمودی در سیاست های آمریکا در قبال اوراسیا داشته است؟ در شرایط کنونی اعتقاد دارم آمریکا بیش از هر زمان دیگری به دنبال مهار قدرت های اوراسیایی است؛ بر همین اساس هم هست که می بینیم علاقه دارند جنگ در اوکراین ادامه یابد و شکل فرسایشی به خود بگیرد تا از این رهگذر قدرت روسیه تضعیف شود.

ازسوی دیگر آمریکایی ها می کوشند چین را درگیر جنگ با تایوان کنند تا به تضعیف این کشور بپردازند.

آنها همچنین از طریق اعمال تحریم ها، می خواهند جمهوری اسلامی را نیز در شرایط سختی قرار دهند تا کشورمان امکان توسعه روزافزون و قدرت یابی اقتصادی را نداشته باشد.

این رویکرد با چه هدفی دنبال می شود؟ معتقدم غربی ها و به ویژه آمریکا اکنون نگران این موضوع هستند که ظهور قدرت های جدید در اوراسیا، هژمونی آنها را تحت تأثیر قرار دهد و در آینده نزدیک شاهد انتقال قدرت از غرب به شرق باشیم.

آمریکایی ها به دنبال این هستند که کشورهای این منطقه که ظرفیت های اقتصادی قابل توجهی دارند، درگیر چالش هایی شوند و توانایی بالفعل کردن ظرفیت های خود را نداشته باشند.

عدم خوش بینی شما به سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران نیز از همین موضوع ناشی می شود؟ بله، اگرچه شاید بتوان سفر بورل به تهران و گفت وگوی او با مقام های کشورمان را نشان دهنده حسن نیت اروپا در فعالیت برای ازسرگیری مذاکرات برجامی در وین دانست، اما فکر نمی کنم آنها اراده یا حداقل توانایی متقاعدکردن آمریکا برای لغو تحریم ها را داشته باشند.

با توجه به همین موضوع هم هست که معتقدم نباید اقتصاد کشور را معطل مذاکرات نگه داریم؛ چراکه آمریکایی ها نشان داده اند اراده ای برای تصمیم گیری در این زمینه ندارند.

البته این موضوع به آن معنا نیست که مذاکره نکنیم، بلکه باید گفت وگوهای برجامی را با توجه به راهبردهای تعیین شده با قدرت ادامه دهیم، اما فعالان اقتصادی و مردم باید مطلع باشند که آمریکایی ها اراده ای برای لغو مؤثر تحریم ها و بهره مندی ما از مزایای اقتصادی برجام ندارند؛ به همین دلیل هم هست که بشخصه خیلی به آینده مذاکرات هسته ای امیدوار نیستم.

اروپایی ها دراین میان چه نقشی دارند؟ بررسی تحولات اخیر نشان می دهد اروپایی ها بیش از هرچیز به دنبال مذاکره برای مذاکره هستند.

آنها می خواهند مذاکرات را ادامه دهند، اما توانایی این را ندارند که آمریکا را برای لغو مؤثر تحریم ها متقاعد کنند.

معتقدم آنها اکنون بیش از هر چیز در پی این هستند که آب باریکه ای برای حل مشکل وجود داشته باشد، اما توانایی کافی برای نقش آفرینی مؤثر در این عرصه را ندارند.

می توان میان دیپلماسی همسایگی جمهوری اسلامی که در ماه های اخیر به صورت ویژه ای پیگیری شده است، با مذاکرات، ارتباط وثیقی پیدا کرد؟ اگرچه این دو حوزه با یکدیگر بی ارتباط نیستند، اما معتقدم دیپلماسی همسایگی ما را باید مستقل از موضوع مذاکرات هسته ای مورد بررسی قرار داد.

دولت سیزدهم فعالیت های خود را در 2 حوزه لغو تحریم ها و خنثی سازی تحریم ها متمرکز کرده است.

با توجه به این موضوع، دیپلماسی همسایگی و به ویژه گسترش همکاری ها با کشورهای اوراسیا، نشان دهنده برنامه ریزی مؤثر جمهوری اسلامی برای خنثی کردن تحریم هاست.

پیمان بریکس ، پیمان شانگهای و اتحادیه اوراسیا بسترهایی هستند که می توانیم شرکای اقتصادی قدرتمندی برای خود بیابیم.

گسترش همکاری ها در این حوزه که در دستور کار دولت قرار گرفته است، می تواند راه های جدیدی برای گشایش های اقتصادی بیشتر پیش روی ما قرار دهد.

بر این اساس می توانیم درآمدهای خود را به کشور انتقال دهیم و گام های بزرگی در مسیر خنثی سازی تحریم ها برداریم.

با توجه به این موضوع، اروپایی ها ممکن است از این راهبرد جمهوری اسلامی راضی نباشند؛ چراکه وابستگی ما را به مذاکرات کمتر می کند.

اینکه رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران اخیرا اعلام کرده است این کشور به دیپلماسی معنادار در قبال ایران متعهد است، چه معنایی دارد؟ معتقدم اینگونه اظهارنظرها ازسوی مقام های آمریکایی بیشتر لفاظی و بازی با کلمات است.

چنین مواضعی اگر نتیجه نداشته باشد، لفاظی است.

هنر دیپلماسی رفع اختلاف ها و دستیابی به نتیجه مثبت است، اما اینگونه لفاظی ها را نمی توان دیپلماسی دانست.

مقام های آمریکایی در دولت بایدن ادبیات جدیدی را در مواجهه با ایران به کار گرفته اند که بیشتر بازی با کلمات است تا اینکه نتیجه ملموسی به همراه داشته باشد و نباید به آنها اعتنا کرد.

چرا آمریکایی ها در مقابل انتفاع اقتصادی ایران از مزایای برجام مقاومت می کنند؟ آنها علاقه ای ندارند که ایران به قدرت برتر اقتصادی در غرب آسیا تبدیل شود.

آمریکایی ها ماهیتا دوست ما نیستند و همواره در مسیر خصومت ورزی گام برداشته اند.

اکنون که با در اولویت قرارگرفتن دیپلماسی همسایگی شرایطی به وجود آمده که جمهوری اسلامی در حوزه اقتصادی پیشرفت کند و درآمدهای بیشتری داشته باشد، آنها می کوشند سیاست مهار ایران را که در گذشته هم ازسوی این کشور پیگیری می شد، دنبال کنند.

کلید واژه ها: مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا - تحلیلگر مسائل بین الملل - احیای برجام - آمریکایی ها - جمهوری اسلامی ایران - آمریکایی - ایران - برجام - احیای - مسائل بین الملل - کشورمان - وزیر امورخارجه - اتحادیه اروپا - بحران اوکراین - جمهوری اسلامی - توافق هسته ای - ابتکار - سیاست خارجی - تهران - گشایش - تصمیم گیری - ابتکار عمل - توافق هسته - جوزپ بورل - جوزف بورل - بین الملل - گره گشایی - گیری - بورل - نقشه راه