مخالفت چین با حضور ایران در «بریکس»

مطابق طرح پیشنهادی اولیه قرار بر این بود که بریکس پلاس، شامل کشورهای پاکستان، بنگلادش، ایران، نیجریه، کره جنوبی، مکزیک، ترکیه، اندونزی، فیلیپین و ویتنام باشند.

- روز نو":حضور ایران در بریکس نیز به مانند عضویت در سازمان شانگهای، در حد گفتمان های شفاهی و شعارهای تبلیغاتی باقی ماند و به حقیقت نپیوست.

بریکس، نام گروهی به رهبری قدرت های اقتصادی نوظهور است که از به هم پیوستن حروف اول نام انگلیسی کشورهای عضو برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی تشکیل شده است هرچند اعضای گروه بریکس همگی به غیراز روسیه در رده کشورهای درحال توسعه یا اقتصادهای در حال ظهور هستند اما عموماً به واسطه اقتصادهایی با رشد پرشتاب و فراگیر و نفوذ تأثیرگذار بر امور جهانی و منطقه ای از دیگر کشورها متمایز می شوند.

پس از شکل گیری گروه بریکس در سال 2009، کشورهای عضو گروه بریکس تصمیم گرفته اند با مطرح کردن ایده بریکس پلاس به عضوگیری بیشتر و گسترش فعالیت های خود تداوم ببخشند.

طرح اولیه بریکس پلاس به منظور عضوگیری بیشتر و الحاق کشورهای قدرتمند درحال توسعه دیگر نیز از سوی کشورهای عضو بریکس مطرح شد و موردتوافق همه اعضا قرار گرفت.

اولین جلسه بریکس پلاس در حالی روز پنج شنبه گذشته برگزار شد که چین به عنوان میزبان، از ایران برای شرکت در این نشست مجازی دعوت نکرد.

این در حالی بود که وزرای خارجه عربستان، امارات، کویت، قزاقستان، تایلند، مصر ، آرژانتین و سنگال در این جلسه حضور داشتند، اتفاقی که ناظران سیاسی آن را نتیجه انفعال دولت و دستگاه دیپلماسی در شناخت دقیق الزامات روابط منطقه ای و حرکت در جهت تحکیم آن می دانند.

این نخستین جلسه بریکس پلاس با کشورهای غیر عضو و برخوردار از پتانسیل عضویت بود که تحت عنوان تقویت نقش کشورهای درحال توسعه، آزادسازی بازارهای نوظهور و توسعه اصلاحات بین المللی، برگزار شد و باوجودآنکه ایران از مدت ها پیش، تمایل خود را برای همکاری و حتی عضویت در این سازمان نشان داده بود، انتظار می رفت که یکی از اعضای شرکت کننده در این جلسه باشد.

مطابق طرح پیشنهادی اولیه قرار بر این بود که بریکس پلاس، شامل کشورهای پاکستان، بنگلادش، ایران، نیجریه، کره جنوبی، مکزیک، ترکیه، اندونزی، فیلیپین و ویتنام باشند.

به طورکلی بریکس، یک باشگاه اقتصادی با گرایش های سیاسی، نظامی و امنیتی است که با پیشرفت در رشد و توسعه اقتصادی، موجب ایجاد یکی از قطب های اصلی ساختار نظام بین الملل شدند و عملاً روی جهان تک قطبی خط قرمز کشیدند.

نام پیمان بریکس که از نام اول کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی گرفته شده، یک پیمان اقتصادی و تجاری است که اقتصاد های نوظهور را در کنار هم قرار داده است.

این کشورها، با رویکردی خاص در صحنه تجارت بین الملل در حال بازیگری و کنش جهانی هستند.

در واقع پس ازآنکه سیاستمداران غربی هشدار دادند که برزیل، روسیه، چین و هند روند رشد سرسام آوری را در پیش گرفته اند، ابتکار چین به وقوع پیوست و بریکس تشکیل شد.

پس ازآن نیز با پیوستن آفریقای جنوبی این پیمان گسترده تر شد.

به عقیده ناظران سیاسی، اگر چه این پیمان ماهیتی اقتصادی دارد اما رویکردهایی از اقتصاد سیاسی را نیز در خود نهفته دارد.

دراین بین، هند به دنبال کسب حق وتوی شورای امنیت است.

برزیل می خواهد با عضویت در این پیمان، راه خود را برای عضویت در گروه هشت آسان کند.

چین در پی این است که با متنوع کردن پیمان ها و اتحادیه های مختلف در مناطق مختلف دنیا، سرعت افول هژمونی آمریکا را افزایش دهد.

روس ها به دنبال احیای هژمونی خود هستند و آفریقای جنوبی نیز در پی بزرگ تری در آفریقاست.

همه این کشورها، اهداف مختلفی را پیگیر هستند و شاید نقطه مشترک همه اعضای این پیمان، توافق بر این دیدگاه است که در کنار هم نشستن آن ها، عایدی بیشتری برایشان دارد تا اینکه بخواهند در صحنه تجارت بین الملل به تنهایی عمل کنند.

دراین بین اما عدم دعوت از ایران برای شرکت در اجلاس اخیر بریکس که با نام بریکس پلاس تشکیل شده و جمع دیگری از کشورهای منطقه و جهان را گرد خود آورده است، نظر صاحب نظران سیاسی و اقتصادی را به خود جلب کرده است.

این اتفاق در حالی با حساسیت روبه رو شده است که اولا چین به عنوان میزبان، همواره از ایران به عنوان شریکی مهم در حوزه اقتصاد یاد کرده است و دیگر آنکه غیبت ایران در این جلسه که با حضور کشورهایی از منطقه مانند عربستان، امارات، کویت و مصر همراه بوده است، نمودی از یارکشی های جدید شرق از میان کشورهای خاورمیانه را هویدا کرده است.

در همین زمینه، سارا معصومی، خبرنگار حوزه دیپلماسی و بین الملل در صفحه ی توییتر خود نوشت: ظاهراً ریسک بالای کار اقتصادی با ایران، ابهام در سرانجام مذاکرات و اوضاع نابسامان اقتصادی در داخل، عملاً دوستان ایران ازجمله روسیه و چین را هم از به بازی گرفتن ایران در پیمان های چندجانبه مهم ناامید کرده است.

از سوی دیگر، مهدی خورسند کارشناس مسائل چین و اوراسیا در گفت وگو با خبرگزاری دانشجو، ضمن اشاره به دلایل غیبت ایران در این اجلاس، گفت: ایران، شرایط ویژه ای در صحنه روابط بین الملل دارد.

پس از فروپاشی شوروی، طبق سند سیاست خارجی آمریکا، ایران در اولویت برخورد قرار گرفت و از آن زمان بود که تهران با شدیدترین تحریم های واشنگتن مواجه شد.

درست است که ما از افول قدرت آمریکا در دنیا می گوییم ولی هنوز این کشور جایگاه برتر اقتصادی خود را از طریق سلطه دلار و نهادهای مالی بین المللی بر دیگر کشورها حفظ کرده است.

آمریکایی ها با سوءاستفاده از نهادهایی چون شورای امنیت سازمان ملل و شورای حقوق بشر سازمان ملل، تلاش کرده با امنیتی سازی و غیریت سازی برای ایران، هزینه همکاری با تهران را برای دیگر کشورها بالا ببرند.

او ادامه داده است: از سوی دیگر، عدم تعامل فعال ایران با اعضای بریکس برای عضویت در بریکس پلاس شاید از تهدید و تحریم آمریکا موثرتر باشد.

وقتی نام هایی چون مصر، مکزیک، تایلند، تاجیکستان و گینه را به عنوان اعضای بریکس پلاس می بینیم تنها و تنها یک نتیجه حاصل می شود که تعامل غیرفعال دولت وقت، این فرصت را از ایران گرفته است.

پیشتر هم عرض شد که ما متأسفانه تلاش نکردیم بین نگاه به شرق و نگاه به غرب توازن معناداری ایجاد کنیم و این عدم توازن و نگاه به غرب، فرصت های زیادی را از ما ربوده است.

ایران در حالی به این اجلاس دعوت نشد که به عقیده ناظران سیاسی، با توجه به دارا بودن منابع سرشار معدنی و فسیلی و همچنین موقعیت منحصربه فرد ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی خود در غرب آسیا، پتانسیل بالاتری نسبت به برخی کشورهای دعوت شده برای حضور در این اجلاس داشت.

مهدی خورسند کارشناس مسائل چین و اوراسیا در ادامه گفت وگو با خبرگزاری دانشجو در این مورد می گوید: ایران چهارراه شرق به غرب و شمال به جنوب عالم است.

ایران در منطقه پرآشوب غرب آسیا کالای ارزشمندی به نام امنیت را تاکنون به صورت رایگان تولید کرده و در اختیار دنیا قرار داده است و کشورهای دنیا می دانند که ایران آخرین پایگاه مقابله با افراط گرایی در این منطقه است.

اقتصاد ایران در سال های گذشته آسیب های زیادی از محل تحریم های اقتصادی آمریکا دیده که البته بخش عظیمی از این آسیب ها ناشی از اتکای دولتمردان ایرانی به غرب و توافق با دنیای غرب بوده و هرگز به دنبال بدیل و داشتن تنوع هم پیمان نبودند.

اقتصاد ایران ظرفیت بسیار زیادی برای مولد بودن و بازار 85میلیون نفری را دارا است که برای هر اقتصادی جذاب محسوب می شود و از این منظر ایران می تواند نقش مهمی در سیاست های اقتصادی منطقه و جهان ایفا کرده و حضورش در چنین اجلاسی ضروری به نظر می رسد.

پیش ازاین، اصغر ابراهیمی اصل، معاون اسبق وزارت نفت در مورد اهمیت حضور ایران در سازمان هایی چون شانگهای و بریکس گفته بود: ایران به صورت سرجمع در حوزه نفت و گاز رتبه اول دنیاست و با عضویت در این اتحادیه ها می تواند یک تضمین امنیت انرژی برای بلوک هایی که از حجم تجارت بالایی برخوردار هستند، باشد و دنیا را از تک بعدی خارج کند؛ ضمن اینکه می تواند منجر به برچیده شدن زمینه های جنگ، ظلم، تبعیض و اعمال تحریم ها شود.

پیوستن رسمی ما به اجلاس شانگهای و در قدم بعدی اتحادیه بریکس می تواند موازنه تک بعدی جهان در قرن 21 را تغییر دهد.

از طرفی، با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک ایران و ظرفیت های تمدنی، تاریخی، اقتصادی، نیروی انسانی تحصیل کرده و امنیت پایدار در منطقه علی رغم ناامنی های ایجادشده از سوی آمریکا، این کشورها نیز تمایل همکاری با ما دارند و عضویت رسمی ایران در این اجلاس و البته در قدم بعدی اتحادیه بریکس، می تواند یک بازی برد-برد تلقی شود؛ بنابراین عضویت رسمی ایران در اجلاس شانگهای می تواند پله ای برای پرتاب ما باشد تا برای عضویت در اتحادیه های آسیایی و غیره، ظرفیت های خود را نمایش دهیم و با کشورهایی غیر از چین نیز همکاری های بلندمدت و مناسب داشته باشیم.

به هرروی شی جینپینگ رییس جمهوری چین در این جلسه، بدون اشاره به موقعیت و نقش مهم ایران، گفت: کشورهای عضو بریکس که شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقا جنوبی هستند باید به ثبات روابط بین المللی کمک کنند.

به گزارش سایت قطره و به نقل ازخبرگزاری تاس، شی جینپینگ، رییس جمهوری چین همچنین تأکید کرد: گروه بریکس به عنوان یک جامعه بین المللی مثبت و سازنده باید اقداماتی واقعی را در راستای ترویج صلح و توسعه انجام دهد.

همچنین باید برای دسترسی به دموکراسی، آزادی و عدالت تلاش هایی را در پیش بگیرد و در لحظات دشوار و سخت به ثبات روابط بین المللی کمک کند.

از سوی دیگر، بر اساس برخی گمانه زنی ها، کارشناسان چین از کشورهای بریکس، یعنی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی خواسته اند تا با سلطه جهانی دلار، مقابله کنند و ارز یوان چین را به عنوان جایگزینی برای دلار انتخاب کنند.

به گفته کارشناسان، کشورهای بریکس می توانند با تقویت روابط تجاری و محدود کردن اتکای خود به سیستم مالی وابسته به دلار آمریکا، به این مهم دست یابند.

در این نشست، کائو یوانژنگ، رییس تحقیقات بین المللی بی.

او.

سی مدعی شد که ایالات متحده تنها به نیازهای داخلی خود اهمیت پس از شکل گیری گروه بریکس در سال 2009، کشورهای عضو گروه بریکس تصمیم گرفته اند با مطرح کردن ایده بریکس پلاس به عضوگیری بیشتر و گسترش فعالیت های خود تداوم ببخشند.

طرح اولیه بریکس پلاس به منظور عضوگیری بیشتر و الحاق کشورهای قدرتمند درحال توسعه دیگر نیز از سوی کشورهای عضو بریکس مطرح شد و موردتوافق همه اعضا قرار گرفت.

بر اساس این طرح، کشورهای پاکستان، بنگلادش، ایران، نیجریه، کره جنوبی، مکزیک، ترکیه، اندونزی، فیلیپین و ویتنام به منظور عضویت در گروه بریکس در نظر گرفته شدند.

اغلب این کشورها از قاره آسیا هستند و کشورهای مکزیک، ترکیه و نیجریه نیز در قاره های آمریکای شمالی، اروپا و آفریقا قرار دارند.

بر این اساس، کشورهایی که برای عضویت در گروه بریکس در نظر گرفته شده اند نیز مانند کشورهای عضو این گروه جمعیت زیادی دارند.

در صورت عضویت این کشورها گروه بریکس ازنظر جمعیتی بخش قابل توجهی از جمعیت جهان را تحت پوشش خواهد گرفت.

علاوه بر این کشورهای در نظر گرفته شده در تلاش هستند تا با دیگر کشورهای درحال توسعه و مستقل روابط تجاری خود را گسترش دهند.

عضویت این کشورها که اغلب از بین کشورهای آسیایی هستند به گروه بریکس، می تواند تسلط این گروه را به حوزه کشورهای آسیایی افزایش دهد و از این طریق نفوذ آمریکا در این منطقه را با چالشی جدی مواجه کند.

کشورهای جدیدی که به منظور عضویت در بریکس در نظر گرفته شده اند، همگی حضور پررنگی در پروژه جاده ابریشم جدید چین دارند.

هدف پروژه جاده ابریشم جدید چین توسعه زیرساختی کشورهای آسیایی، آفریقایی و اروپایی و تقویت روابط تجاری آن ها با کشور چین است و بخش قابل توجهی از پروژه های آن در کشورهای آسیایی در نظر گرفته شده است.

کلید واژه ها: بریکس - کشورها - کشورهای عضو - گروه - ایران - آفریقای جنوبی - روسیه - جنوبی - باقی ماند - پلاس - حضور - ظهور - تبلیغاتی - پیشنهادی - انگلیسی - اقتصادی - فیلیپین - سازمان - گفتمان - فراگیر - ویتنام - توسعه - جهانی - تصمیم - منطقه - حقیقت - تشکیل - واسطه - عضویت - شفاهی