دانش بنیان ها در تولید ناخالص داخلی می توانند سهم 20 درصدی داشته باشند

روح الله دهقانی فیروزآبادی، معاون تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی و از چهره های دانشگاهی کشور است که شناخت خوبی از وضعیت شرکت های دانش بنیان کشور دارد.

- "، رهبر انقلاب در دیدار کارگران با تأکید بر اهمیت توسعه شرکت های دانش بنیان به معنای واقعی کلمه فرمودند: خصوصیّت شرکتهای دانش بنیان این است که بیکاریِ دانش آموختگان را از بین میبرد.

ما امروز در آمارهای بیکاری که نگاه میکنیم، درصد بیکاری دانش آموختگان دانشگاه های کشور از همه ی قشرهای دیگر بیشتر است.

1401/02/19 روح الله دهقانی فیروزآبادی، معاون تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی و از چهره های دانشگاهی کشور است که شناخت خوبی از وضعیت شرکت های دانش بنیان کشور دارد.

رسانهKHAMENEI.

IR برای بررسی موضوع دانش بنیان ها و نقش این شرکت ها و نحوه تأثیرگذاری آن ها بر اشتغال و اقتصاد به گفت وگو با ایشان پرداخته است.

دهقانی فیروزآبادی امنیت غذایی، سلامت، حمل ونقل، مسکن و آموزش را مهم ترین محورها برای توسعه دانش بنیان ها توصیف می کند.

رهبر انقلاب یکی از کارکردهای شرکت های دانش بنیان را زنده کردن فرصت های شغلی در کشور خواندند.

در حال حاضر، از نظر کمی و کیفی، شرکت های دانش بنیان ما چه وضعی دارند؟ در ده سال گذشته، ادبیات موضوعی تحت عنوان دانش بنیان مطرح شد و برایش زیرساخت و سازمان و نهادهای حمایتی و تفسیر و تعبیر و قانون درست شد.

این ارزش آفرینی بزرگی است.

اولین نقطه در طراحی یک سیستم آفریدن است؛ مثلاً، درست کردن راه حل برای مسئله، اولش خیلی سخت است؛ چون فضا تهی است، اما با خلق کردن می توان روی آن کار کرد و آن را کم یا اضافه کرد.

من این گونه به زیست بوم نگاه می کنم و این اتفاقات را مبارک می بینم.

الآن کلی مفهوم مراکز نوآوری، شتاب دهنده ها، مراکز رشد، پارک های علم و فناوری، پارک علم و فناوری دانشگاه آزاد، شرکت های نوآور، آزمایشگاه ها، سیستم تجهیزات خدمات کارگاهی و .

تعریف شده که این ادبیات را جا انداخته است؛ بنابراین، زیست بوم این جریان راه افتاده و خیلی مبارک است.

به نظرم راه افتادن زیست بوم بزرگ ترین اتفاقی است که در این سال ها افتاده و توانسته خودش را به جایی برساند که در ادبیات رهبر انقلاب مستقیماً به آن اشاره شود.

این نقطه مثبتی است.

نتیجه اش هم این است که ما الآن کلی شرکت داریم.

ما حدود هفت الی هشت هزار شرکت داریم که به عنوان دانش بنیان ثبت شدند و کلی شرکت دیگر داریم که به عنوان دانش بنیان ثبت نشدند، ولی دانش بنیان هستند.

منتها امتیازات این سیستم دانش بنیانی که الآن هست و بیشتر حامی دانش بنیان های نوپا و استارتاپ ها است، آن قدر برایشان جذاب نبوده که به دنبال آن بروند، یا اینکه قوانین معاونت علمی طوری بوده که فعلاً شامل حالشان نمی شود.

از نظر من دانش بنیان یک فرآیند و محصول است.

شما وقتی می خواهی دانش بنیان شوی ، می گویند به ما محصول دانش بنیان بده، مگر می شود محصول دانش بنیان نباشد.

شما محصولی سراغ دارید که دانش بنیان نباشد و وجود داشته باشد؟! حتی صنایع دستی هم دانش بنیان است.

محصول که ملاک دانش بنیان نیست.

الآن هیچ محصولی در بازار نیست که دانش بنیان نباشد.

سؤال این است که فرآیندهای تو چقدر دانش بنیان است.

چقدر دانش فناوری، تکنولوژی، روندهای جدید و نخبگان در مسیر فرآیند تو تأثیر دارند.

دانش بنیانی مثل استانداردهای ایزویی است که به فرآیندهای یک شرکت می دهند، نه به محصول یک شرکت.

ما در کشور دانش بنیان زیاد داریم و خیلی هایشان واقعی هم هستند.

کلی شرکت دیگر هم داریم که اسمشان دانش بنیان نیست، ولی دانش بنیان اند.

حالا اگر از نقطه نقد به آن نگاه کنیم، وقتی یک زیرساخت و فضایی باز می شود، معافیت گمرکی و حمایت مالی می آید.

من یک محصول خارجی دارم که های تک هم هست و از آن طرف می آورم و مونتاژ می کنم و روی آن تحلیل و مطالعه می کنم، ولی محصول از فرآیند دانش بنیان من استخراج نشده است.

ما شرکت هایی داریم که محصول دانش بنیان دارند، ولی فرآیندهای واقعی دانش بنیان را ندارند؛ مثلاً، شرکتی صد نفر پرسنل و چهار نفر محقق و توسعه گر دارد که یک سری نمودار و گراف و عکس تولید می کنند و محصول هم خیلی های تک مونتاژ و تولید می شود و به فروش می رسد، ولی این دانش بنیان نیست.

یا من یک خط تولید موبایل در کشور ایجاد کنم و هر سال هم موبایل هایش را جدید می کنم، ولی دانش و فناوری اش از آن خارج است و من فقط اجرا می کنم، ولو اینکه دفتر تحقیق و توسعه هم داشته باشم و به شما بگویم که من ناظر معمولی هستم.

خب، این دانش بنیان نیست، بلکه مونتاژ است.

این فضایی که ما الآن داریم پر از پتانسیل، پر از جوان های پرانرژی، پر از استادهایی که می توانند واقعاً کمک کنند، پر از صاحبان تجربه های صنعتی، پر از شرکت های رسمی و غیررسمی دانش بنیان و پر از شرکت های غیر دانش بنیان است.

همه دانش بنیان های رسمی و غیررسمی از نظر کیفی جی.

دی.

پی شان از نظر من دو سه درصد و از نظر آمار معاونت علمی نیم درصد است.

این دو سه درصد در مقایسه با کشورهای نیمه توسعه یافته که الآن کنار ما هستند و بیست تا بیست وپنج درصد از جی.

دی.

پی شان را اقتصاد دانش بنیان تشکیل می دهد، خیلی کم و یک دهم است.

عموماً اقتصاد کشورهای توسعه یافته اقتصاد حاکمیتی و دولتی نیست، اقتصاد خصوصی است؛ یعنی حاکمیت حکومت می کند و بخش خصوصی مالکیت می کند و اقتصاد را توسعه می دهد و جلو می برد.

در بخش خصوصی هم رقابت کاملاً موضوع جدی در قیمت، کیفیت، تنوع محصول و .

است.

اگر من بخواهم در عرصه رقابت بمانم، مجبورم روی خط آخرین دستاوردهای دانشی و فناوری ها حرکت کنم؛ حتی مجبورم دانش و فناوری را توسعه دهم و به فناوری خودم دست پیدا کنم که رقیب نداشته باشد.

با این اتفاق اقتصاد خودبه خود شکل می گیرد؛ چون قسمت عمده اقتصاد ما حاکمیتی و دولتی است و انگیزه های بخش خصوصی را ندارد؛ چون منافع خودش درگیر نیست و دغدغه هایش مثل زمانی که دارد پول خودش را خرج و مدیریت می کند، نیست.

نتیجه اش این می شود که حاکمیتی و دولتی باقی می ماند.

ما الآن کلی شرکت داریم که سهمشان حداکثر دو درصد است که سهممان در کل خیلی کم است، ولی واقعاً توان و پتانسیل این را داریم که ظرف پنج سال حداقل به بیست درصد برسیم؛ اما اینکه اجازه دهیم چقدر از این پتانسیل به کار تبدیل شود، جای بحث دارد.

آیا اتکا به دانش بنیان ها، پایگاه های تولید علم را در جامعه که قرار بود دانشگاه ها باشند از حیز انتفاع خارج نمی کند؟ ما از المان علم و فناوری و نوآوری مثل دانشگاه، دانشکده ها، پژوهشکده ها، قطب های علمی، ناحیه های علمی، مراکز نوآوری، مراکز فناوری، مراکز رشد، پارک های علم و فناوری، سلاح های نوآوری، دهکده نوآوری و پردیس پر هستیم! در دنیا هم این جوری است؟ نه! در دنیا این طوری نیست.

ما الآن در علم و فناوری مان فضایی پر از المان، پر از دفتر کارخانه، سرا و مرکز نوآوری و ساختمان داریم، ولی آن جوری که باید کار نمی کنند.

این اکوسیستم هنوز موتور تولیدکننده شرکت دانش بنیان نشده است؛ چون هر کس سر جای خودش نیست و مفاهیم و مأموریت ها با هم قاطی شده اند.

مرکز رشد کاری را می کند که پارک علمی فناوری باید بکند.

پارک علمی فناوری هم کاری را می کند که شتاب دهنده باید انجام دهد.

ما در دنیا در زنجیره تبدیل فکر به ثروت، چند المان و جزء داریم که در این وسط، سه حلقه علم، فناوری و نوآوری خیلی مهم هستند.

علم چیست؟ اقتصاد، روان شناسی، مکانیک، برق، عمران و ریاضیات همه علم هستند که بسترشان در دانشگاه است.

در دانشگاه علم را آموزش می دهیم و پژوهش علمی هم می کنیم.

در پژوهشکده ها و مراکز تحقیقات علمی در دانشگاه ها کار پژوهشی می کنیم.

خروجی اش چه می شود؟ یک سری مقاله.

فناوری با علم فرق دارد؛ چون ترکیب چند دانش است.

خروجی فناوری مقاله نیست، اختراع است.

فناوری یک پردازنده است که آموزش و پژوهش دارد.

گام بعدی نوآوری و خلاقیت است.

نوآوری چیست؟ ترکیب هوشمندانه یک سری فناوری را نوآوری می گویند.

محصول نوآوری هم کالاست و محل آن در دنیا هم مراکز نوآوری است.

مرکز نوآوری با مرکز فناوری و با مرکز علمی با همدیگر فرق دارند.

کار دانشگاه هم فقط توسعه علم است و خروجی اش مقالات علمی است که به درد مراکز فناوری می خورد.

ترکیب چند مقاله یک تکنولوژی می شود.

یک مرکز فناوری نتایج صد تا مقاله را جمع می کند و از آن محصول می سازد.

مرکز نوآوری چندین فناوری تاپ را پیدا می کند و با هم یک محصول می شود.

وظیفه دانشگاه و مراکز علمی چیست؟ تبدیل اندیشه و فکر به علم است.

من در مرکز علمی ایده ای به ذهنم رسیده و آن ایده را به علم و مقاله تبدیل می کنم.

علم و پژوهش علم یک مقاله است.

دانشگاه تبدیل کننده ایده به علم است و دانش پایه شرکت دانش بنیان است.

شرکتی هم که دانش را به فناوری تبدیل می کند، دانش بنیان است.

کار شرکت دانش بنیان این است که مقالات و دانش ها را بگیرد و به فناوری تبدیل کند.

الآن شرکت های دانش بنیان ما همین طور هستند؛ یعنی دانش روز را می گیرد و به فناوری روز تبدیل می کند.

حلقه بعدی تبدیل فناوری به نوآوری است.

مفهومی که من می خواهم به سیستم اضافه کنم و سال هاست دارم در موردش حرف می زنم، شرکت هایی است که فناوری بنیان اند؛ یعنی فناوری ها را جمع می کنند و به نوآوری تبدیل می کنند.

کار مرکز نوآوری این است که ببیند چه چیزی می تواند از تکنولوژی های موجود در بیاورد.

بنابراین، دانشگاه مرکز اصلی تولیدکننده علم است و حلقه دورش شرکت های دانش بنیان هستند.

وظیفه دانشگاه تربیت نیروی انسانی و تولید علم است.

وظیفه شرکت دانش بنیان، جمع کردن نیروی انسانی و مقالات برای تولید شرکت، کمک نوآور و تولید فناوری است.

فناوربنیان چگونه است؟ مثلاً، من شرکت فناوربنیانم و پنجاه شریک دانش بنیان دارم.

دانشگاه فرد می گیرد و فرد بیرون می دهد، دانش بنیان فرد می گیرد و شرکت می شود و فناوربنیان شرکت ها را می گیرد و مرکز نوآوری می شود.

مسائل کشور در این نظام قابل حل است و مسائل باید برای دانشگاه تعریف شود.

دانشگاه و دانش بنیان کار دارد.

وقتی من می گویم که دانش بنیان باید محصول داشته باشد و به مردم بفروشد، این را با تجارت و تأمین مالی قاطی می کنند.

بحث دانش بنیان علم، محاسبه، حساب کتاب، آزمایشگاه و نمونه سازی است، ولی بحث فناوربنیان، تأمین سرمایه، مطالعه بازار، تبلیغات، تولید محصول مردم دار است.

اصلاً جنس فعالیت های صنعت فناوربنیان با شرکت دانش بنیان فرق دارد.

زنجیره دانش و فناوری به عنوان یک زنجیره کاملاً تخصصی چه ارتباطی با ایجاد اشتغال و رشد اقتصاد برای توده مردمی دارد که قرار است اشتغال و اقتصاد آن ها را ارتقا دهیم؟ اصلاً تناقض ندارد؛ مثلاً، شما می خواهید مقدار تولید و اقتصاد را ثابت نگه دارید و بگویید که من می خواهم جی.

دی.

پی کشور همین قدر باشد و می خواهم دانش بنیان بیست درصد شود.

در این شرایط اگر جی.

دی.

پی را ثابت نگه داشتی و بخواهی دانش بنیان بیست درصد آن شود، اشتغال را کم خواهید کرد و جی.

دی.

پی بالا می رود.

پس چگونه با آن زنجیره ای که شکل می گیرد اشتغال و تولید افزایش پیدا میکند؟ ببینید! یک وقتی من در سال هزار میلیارد تومان درآمد دارم که می خواهم بیست درصد از این درآمدم دانش بنیان شود.

اگر این کار را انجام دهم حتماً اشتغالم کم می شود، اما وقتی می خواهم بیست درصدم را دانش بنیان کنم سقفم ثابت نیست و بالا می رود.

این تناقض از اینجا شکل می گیرد که ما فکر می کنیم اگر دانش بنیان کنیم، سقف تغییر نمی کند، ولی سقف تغییر می کند.

ویژگی دانش بنیان این است که در جی.

دی.

پی جهش ایجاد می کند.

من الآن شرکت هایی را سراغ دارم که محصول تولید می کنند و پنجاه میلیون تومان را هفتصد میلیون تومان می فروشند.

کدام کسب وکار سنتی چنین سودی دارد؟ زنجیره اقتصاد وقتی رشد می کند که همه سیستم با همدیگر رشد کنند.

اتوماسیون کارش این است که ثروت را از جمع می گیرد و به یک نفر می دهد.

حالا ما به آن کار نداریم.

ما داریم در مورد اقتصاد دانش بنیان حرف می زنیم که موضوعش فراتر از اتوماسیون است.

وقتی زنجیره کامل است، همه سر جای خودشان می نشینند.

وقتی می خواهیم اقتصاد کشور را دانش بنیان کنیم، باید زیرساخت های آموزشی و مهارتی کشور را حتی برای مردم ارتقاء دهیم.

وقتی نیاز شغلی درست شد، کلی آموزشگاه، سیستم آموزشی، زیست بوم آموزش عمومی راه می افتد و مردم را برای شغل های جدید آماده می کند و سطح سواد و آگاهی ملی ارتقا پیدا می کند.

اولویت های توسعه شرکت های دانش بنیان در کدام حوزه ها ضروری تر است؟ ما در این سال ها کم توجهی کردیم.

ما دانش بنیان را برای مردم این شکلی تفسیر کردیم که عده ای دانشگاهی، دانشمند، هسته ای، اتمی و موشکی دورهم جمع شدند و دارند ماهواره می سازند و هیچ ربطی به درآمد ندارد.

تصور مردم از دانش بنیان کسب وکار شیکی است که دانشمندان کشور دور همدیگر نشسته اند.

من معتقدم اقتصاد دانش بنیان یک سری ریل دارد؛ مثلاً، می گوییم ریل صنایع هوایی که در آن یک سری عرصه هست.

چرا در کشور عرصه هوافضا موفق است؟! چون موتور کشنده اش دستگاه های نظامی است و مسئله هم برایش جدی بوده و واقعاً موفق عمل کرده است؛ لذا، در این راستا شرکت های دانش بنیان های خیلی خوبی درست شدند.

عرصه امنیت هم عرصه ی خوبی است و نسبتاً توسعه پیداکرده و شرکت هایش واقعاً کار می کنند و محصول دارند؛ چون طرف مقابل برای تأمین امنیت مردم جدی بوده و نگاهش هم به خارج نبوده است.

عرصه ی خودرو خالی بوده است.

عرصه ی سلامت به نسبت باز است و در این سال ها روی آن به خوبی کار شده است.

ما الآن کلی شرکت دانش بنیان واقعی داریم که دارند فناوری سلامت تولید می کنند.

باید عرصه های بیشتری تعریف کرد.

وضع ما در کشاورزی خوب نیست.

من استاد هوافضای دانشگاه شریفم، ولی سه سال است که به سمت کشاورزی تغییر رشته دادم.

اولین اشاره امسال رهبر انقلاب در زمینه دانش بنیان هم کشاورزی بود.

کشاورزی ما خیلی خیلی خیلی تهی است.

سی الی چهل درصد زمین های کشورمان خالی است و نمی توانیم کشت برنج کنیم؛ چون شالی کار نداریم.

همه شالیکارها پیرمرد و پیرزن هستند و در آن ها جوان نمی بینی.

اگر فردا این ها نباشند، ما به مشکل جدی برخورد می کنیم.

به نظر من، اولویت دانش بنیان در کشور، زنجیره امنیت غذایی است.

بحث بعدی سلامت است که هنوز جای کار دارد.

بحث بعدی حمل ونقل است.

بحث آخر هم صنعت ساخت و ساختمان است.

الآن روش و تکنولوژی های جدید زیادی برای تولید خانه آمده است، ولی ما همچنان با روش بیست سال پیش ساختمان می سازیم.

این پنج مورد (غذا، کشاورزی، امنیت سلامت و بهداشت، امنیت حمل ونقل و امنیت اسکان و مسکن و آموزش) با زندگی مردم ارتباط مستقیم دارد و مردم حسش می کنند.

اشاره ای به ناقص بودن معیارهای سنجش و مترکردن شرکت های دانش بنیان داشتید که با این معیارها نمی توان واقعیت موجود را درست مورد سنجش قرار دهیم.

برای اینکه بتوانیم به یک سنجش قریب به واقعیت نزدیک شویم باید چه کرد؟ چرا ما در دنیا معاونت علمی یا حمایت کننده از دانش بنیان ها نداریم؟ چون سیستم واقعی دارد این را می چرخاند.

یک سری سیستم ها نهادهای مالی دارند که به همه می دهد و اصلاً کاری ندارند که دانش بنیان است یا دانش بنیان نیست.

چرا ما مجبوریم این قابلیت را داشته باشیم؟ چون ما حاکمیتی هستیم و می خواهیم همه چیز را درست کنیم و قائم به ماست.

دانش بنیان کردن اقتصاد کشور با فرآیندها درست می شود.

اقتصاد یک سیستم پویا و موجود زنده است که خودش همه اتفاقات را رقم می زند.

انتهای پیام/4129/
کلید واژه ها: دانش بنیان - شرکت های دانش بنیان - دانش - فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد - دانشگاه آزاد اسلامی - شرکت های دانش - دانشگاه - بنیان - شرکت ها - دانش بنیان ها - دانشگاه آزاد - کشور - شرکت - بیکاری - تولید ناخالص داخلی - دانشگاه های کشور - روح الله - نوآوری - اسلامی - فناوری - دهقانی - رهبر انقلاب - شناخت - وضعیت - معاون - آزاد - چهره - درصد - الله - کارگران