امیرمؤمنان(ع) و نیم قرن مبارزه با انحرافات اجتماعی

عضو هیئت علمی گروه معارف دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه مبارزه امیرالمؤمنین(ع) با انحرافات اجتماعی از زمان اسلام آوردن ایشان آغاز شد و تا پایان حیات مبارکشان نیز ادامه داشت، - عضو هیئت علمی گروه معارف دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه مبارزه امیرالمؤمنین(ع) با انحرافات اجتماعی از زمان اسلام آوردن ایشان آغاز شد و تا پایان حیات مبارکشان نیز ادامه داشت، گفت: در رابطه با شخصیت حضرت امیر(ع) همین قدر که بفهمیم علی(ع) را نمی فهمیم، کافی است.

ظهور انحرافات اجتماعی قدمتی به درازای ظهور جوامع بشری دارد.

از جمله موضوعات مهم در صدر اسلام، نحوه مبارزه پیامبر اکرم(ص) و امیرالمؤمنین(ع) با این انحرافات در جامعه است؛ چراکه بازخوانی سیره و روش های برخورد معصومان(ع) با انحرافات وقت جامعه، می توانند مبانی و الگوهای اصلاح جامعه برای امروز ما تبیین کند.

با بررسی تاریخ این دوره به روشنی می‎ توان دریافت که مبارزات حضرت علی(ع) با انحرافات اجتماعی از زمان اسلام آوردن در نوجوانی آغاز شده است.

این مبارزات به ویژه پس از وفات پیامبر اکرم(ص) رنگ وبوی دیگری به خود گرفت؛ چراکه مبارزات ایشان در زمان پیامبر(ص) علیه کفر و الحاد بود و با یاری دیگر مسلمانان انجام می شد، اما مبارزات آن حضرت پس از رحلت پیامبر اکرم(ص)، مبارزه با انحرافاتی بود که در درون جامعه اسلامی ایجاد شده و خطرات بسیار بیشتری برای اسلام ناب محمدی(ص) داشت.

جامعه اسلامی با فاصله گرفتن از مبانی اصیل اسلام و آموزه های نبوی، پس از رحلت پیامبر(ص)، با آسیب های مختلف اجتماعی مواجه شد.

در دوران حکومت کوتاه خلافت امیرمؤمنان(ع)، ایشان با انواع انحرافات اجتماعی در جامعه نظیر برپایی روابط و مناسبات بر اساس معیارهای قبیلگی، شکل گیری نظام طبقاتی، تغییر ارزش های اجتماعی، تفرقه و گسست انسجام اجتماعی مواجه بودند، ولی به عنوان رهبر جامعه اسلامی با الهام از مبانی اصیل اسلام ناب محمدی به مبارزه با این انحرافات پرداخت و در این مسیر تابع اصولی همچون حق مداری، اعتدال و میانه روی، کرامت و مدارا بودند.

در راستای تبیین شیوه مبارزه حضرت علیه انحرافات اجتماعی با حجت الاسلام والمسلمین علی رهبر، عضو هیئت علمی گروه معارف دانشگاه صنعتی اصفهان و مدیر مؤسسه نهج البلاغه استان اصفهان به گفت وگو پرداختیم که متن آن در ادامه از نظر می گذرد؛ حجت الاسلام رهبری در این گفت وگو به تبیین شیوه مبارزه امیرالمؤمنین(ع) با انحرافات اجتماعی مستند به نهج البلاغه پرداخت و اظهار کرد: اولین مبارزه امیرالمؤمنین(ع) با انحرافات اجتماعی در سن 10 سالگی بود.

ایشان گاهی در نهج البلاغه در رابطه با این موضوع بر روی حادثه آغاز ایمان آوردنشان تکیه می کنند.

سه دوره مبارزه امیرمؤمنان(ع) با انحرافات وی با بیان اینکه حضرت امیر(ع) در یکی از خطبه های خود بیان می کنند که من 40 سال است که در وادی مبارزات بوده ام، گفت: این در حالی است که بسیاری از افراد از این مسئله اظهار تعجب کردند که ایشان باید در دوران حضور خود در مکه نیز با انحرافات مبارزه کرده باشند.

در پاسخ به ایشان باید گفت که بله! مبارزه ایشان در دوران آغازین در قالب تقابل با کفر و شرک بود.

از بدو ورود ایشان به مدینه شکل نظامی پیدا کرده و در قالب تقابل با نفاق روی داد.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه پرده سوم مبارزه امیرالمؤمنین(ع)، مبارزه با انحراف از خلافت رسول خدا(ص) بود، گفت: ایشان در این باب با مردم بحث می کردند و حتی به همراه حضرت زهرا(س) و فرزندان خود به درب منازل می رفتند و به مردم گوشزد می کردند که مگر شما در واقعه غدیر نبودید و حضور نداشتید و با من بیعت نکردید؟ بعضی هم پاسخ می دادند که علی جان شما دیر آمدید! ما دیگر رأی خود را به خلیفه داده ایم!.

25 سال مشاوره برای حفظ اسلام وی بیان کرد: خطبه حضرت زهرا(س) که ایراد شد، بسیاری از اذهان متوجه امیرالمؤمنین(ع) شد، اما ایشان دلسوزی خود را داشتند.

بنده عظمت امیرالمؤمنین(ع) را در چند مقطع بیشتر از مقاطع دیگر حس کردم.

ایشان 25 سال برای اصل اسلام و رسالت رسول خدا(ص) حاضر شدند تا فداکاری کرده و کوتاه بیایند و حتی به خلفای زمان خود مشاوره دهند.

مدیر مؤسسه نهج البلاغه استان اصفهان اظهار کرد: وجود مبارک حضرت امیر(ع) مانند تنها خلبان ماهر و کاربلدی بود که او را کنار زده اند و فردی دیگر را که آشنایی چندانی نیز با خلبانی ندارد، جایگزین او کرده اند، اما ایشان با این حال برای محافظت از جان مسافران به خلبان جایگزین مشاوره داده و او را راهنمایی می کند.

به یاد دارم که برخی از وهابیان در مکه اعتراف کرده و به من گفتند که وجود مبارک امیرالمؤمنین(ع) فرزندان خود را در برابر درب خانه عثمان قرار داد تا خلیفه ترور نشود و خلیفه کشی به یک قانون و رویه تبدیل نشود.

مظلومیت حضرت امیر(ع) تا این حد بود که با وجود این حرکت، معاویه در شام ایشان را عامل قتل عثمان معرفی می کند.

وی افزود: ایشان در طول 25 سال خانه نشینی، همواره خلفا را در نقاط حساس مشاوره می دادند تا کشتی اسلام دچار سانحه نشود.

اسلام در آن زمان در شرایط بسیار حساسی قرار داشت؛ چراکه امپراتوری روم شرقی مترصد درگیری با مسلمانان بود.

زمانی که خلافت به امیرالمؤمنین(ع) رسید، مبارزه ایشان با انحرافات جامعه مسلمین وارد مرحله تازه ای شد.

حضرت امیر(ع) در چند مقطع از نهج البلاغه از جمله در خطبه سوم به مبارزه خود با ناکثین، قاسطین و مارقین اشاره می کنند.

خود اهل سنت نقل می کنند که رسول خدا(ص) به علی بن ابی طالب(ع) فرمودند که شما با ناکثین و قاسطین و مارقین مبارزه خواهید کرد.

نزاع با جمود، نفاق و برتری طلبی حجت الاسلام رهبر در ادامه سخنان خود افزود: وجه دیگر مبارزه امیرالمؤمنین(ع) با انحرافات، مربوط به نزاع ایشان با جمود، جهل، نفاق و برتری طلبی بود.

ایشان در خطبه سوم نهج البلاغه می فرمایند که چنین افرادی مگر این آیه را نخوانده اند که ما سرای آخرت را برای کسانی قرار می دهیم که در زمین برتری جویی نمی کنند.

البته خود امیرالمؤمنین(ع) در این خطبه پاسخ می دهند که این افراد حتماً این آیه را خوانده و حتی آن را از حفظ هستند، اما دنیا آن ها را گرفتار خود کرده و برای آن ها شیرین است؛ یعنی ایشان می دانند که برتری طلبی در دنیا جزء ایرادات است و اشکال دارد، اما فریب خورده و به امر دنیا و شیرین آن مشغول شدند.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان بیان کرد: یکی از مبارزات مهم و مؤثر حضرت امیر(ع) با انحرافات، مبارزه ایشان با خوارج بود.

حضرت امیر(ع) پس از پیروزی بر این خشک مغزان، در نهج البلاغه می فرمایند که من چشم فتنه را کور کردم.

البته وجود مقدس حضرت امیر(ع) چشم فتنه را فقط در برابر خوارج کور نکردند، بلکه در کل مبارزات خود در طول عمر مبارکشان همچون جنگ های بدر، احد، احزاب، خیبر ذات السلاسل و .

چشم فتنه را کور کردند.

وی در ادامه تصریح کرد: حضرت امیرالمؤمنین(ع) در روزهای پایانی عمر مبارکشان به فرزندان و یاران خود توصیه کردند که پس از من دیگر با خوارج نجنگید؛ چراکه برخی از این بیچاره ‎ها به دنبال حق هستند و به باطل می رسند و من نیز زمانی که باید این فتنه را جراحی می کردم، این کار را انجام دادم.

مبارزه با انحرافات در اندیشه توحیدی مدیر مؤسسه نهج البلاغه استان اصفهان اظهار کرد: جنبه دیگر مبارزات امیرالمؤمنین(ع) با انحرافات، مبارزه ایشان با انحرافات مرتبط با توحید بود.

در نهج البلاغه آمده است که فردی جمله ای را راجع به ذات اقدس الهی گفت که حضرت امیر(ع) با شنیدن آن متغیر شده و صورتشان سرخ شد.

سپس، برای مبارزه با این انحراف، تمامی مردم را در مسجد جامعه جمع کرده و خطبه توحیدی بسیار مهم و اثرگذاری ایراد کردند که بزرگان ما همچون آیت الله حسن زاده آملی در رابطه با این بیانات امیرالمؤمنین(ع) فرموده بودند که قسمت هایی از نهج البلاغه وجود دارد که ما از درک آن عاجزیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به پیام امام خمینی(ره) به کنگره نهج البلاغه در سال 1360 بیان کرد: امام راحل(ره) در پیام خود این سؤال را مطرح کردند که باید بررسی کنیم که آیا اصلاً می توانیم علی بن ابی طالب(ع) را درک کنیم؟.

بهتر است که ما خود را فریب ندهیم که می توانیم شخصیت بزرگوار امیرالمؤمنین(ع) را به خوبی درک کنیم.

بدانیم که علی(ع) را نمی شناسیم وی گفت: البته در هر صورت همین قدر که بفهمیم علی(ع) را نمی فهمیم، کافی است؛ چراکه برخی فکر می کنند امیرمؤمنان(ع) را درک می کنند و هنر ایشان فقط نان جو خوردن و غش کردن از خوف خدا و کندن درب خیبر بوده است.

در حالی که فقط عمق نهج البلاغه چنان ژرف و عمیق است که گاهی یک مسیحی به نام جرج جرداق بیش از 200 بار آن را خوانده است.

ابن ابی الحدید بیان می کند که من خطبه تفسیر أَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ امیرالمؤمنین(ع) در نهج البلاغه را بیش از 50 بار خواندم و هر بار تأثیر بیشتری در من گذاشت.

مدیر مؤسسه نهج البلاغه استان اصفهان در پایان سخنان خود در این زمینه اظهار کرد: هیچ مانعی بر سر راه تکامل بشری نبود مگر اینکه وجود مبارک و مقدس حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع) به شیوه ای درست با آن مقابله کرده و آن را برطرفت نکرده باشد.

انتهای پیام
کلید واژه ها: دانشگاه صنعتی اصفهان - اجتماعی - دانشگاه صنعتی - مبارزه - صنعتی اصفهان - هیئت علمی - جامعه - اسلام - دانشگاه - اصفهان - معارف - پایان - صنعتی - ادامه - ایشان - گروه - حیات - زمان - آغاز - بیان - ظهور - علمی - هیئت - بازخوانی - پیامبر - برخورد - اصلاح - تبیین - رابطه - شخصیت