کلیشه در خدمت ایدئولوژی ایمان عبدلی در روزنامه توسعه ایرانی نوشت: درباره «آقازاده» نوشتن کار دشواری ست، نه از آن جهت که با سریالی چندلایه و یا غیرقابل کشف مواجهیم، - یعنی وقتی اسم یک نهاد خاص پشت کار است به قضاوت ها خواه و ناخواه جهت می دهد.
این پیش زمینه ساخته می شود که آقازاده قرار است تا اندازه ای و در جهتی خاص افشاگری کند.
البته این گمان در میان منتقدین و آن قشر حرفه ای تر ایجاد می شود و همان طور که نوشتم در ابتدا یک گمان است اما به مرور و با بازخوردهای مخاطبان، گمان تبدیل به یک فکت می شود؛ بله این سریالی توصیف گر و بی طرف درباره مفاسد پرتعداد این سال ها نیست، این مادر اثر علی حاتمی نیست که میزانسن در خدمت مضمون باشد اینجا میزانسن در خدمت و خیانت کلیشه ها است که باید خانه حوض دار را آسمانی و معنوی نشان دهد.
یعنی سازندگان از حس گذشته گرایی پرطرفدار این روزهای جامعه در خدمت القای مفاهیم موردنظرشان کمک گرفته اند؛ کلیشه در خدمت ایدئولوژی! همین نگاه بسط داده شده در خدمت تمام خرده روایت ها.
مثلا نیما بحری اگر به روز است، اگر مهمانی می گیرد و اگر خودروی مدل بالا سوار می شود، خب قطعا فاسد است! تابلوی هنری می خرد، گالری می رود در حراج هنری شرکت می کند، فاسد است.
این شکل از فیلمسازی البته در بلندمدت، رفتار معلم پرورشی را به یاد می آورد که زنگ پرورشی را تبدیل به زنگ تزریق عقاید کرده بود.
معلم پرورشی شاید خوش پوش و جذاب باشد، شاید خودش را رفیق نشان بدهد اما به مرور و در بلندمدت دستش رو می شود.
در این میان ناخودآگاه افرادی از میان جمع تحت تاثیر قرار می گیرند و گمان می کنند آن که سرمایه دارد، لزوما دزد است.
اگر کسی با خودروی مدل بالا از کنارش رد شد باید عصبانی شود، باید خودش را تلخ کند، باید زندگی کردن را، دیگری پذیرفتن را فراموش کند.
خانه ای که پلکان دارد، محله ای که گذر و بازارچه دارد، حتما شرافت دارد! مدرنیته اَخ است، پیشرفت نخواهید، در گذشته بمانید، اصلا اگر به مهمانی رفتید که رقص نور داشت، حتما چند فاسد در آن جا جمع شده اند.
مهمانی خوب در حیاط است، دور حوضش میوه چیده اند که شخصا دلم برای چنین میزانسنی غنج می زند، اما ذهنم نه.
حالا با این همه نیرنگ، اگر پای منافعی هم وسط باشد که هیهات! آیا فساد اقتصادی در این سال ها به یک وزیر و وکیل محدود مانده؟ آیا این نوعی از تخلیه انرژی نیست؟ البته این را هم باید نوشت که این بهترین کار بهرنگ توفیقی ست.
یعنی از لحاظ فرم، واقعا خوش ساخت و خوش ریتم است.
آقازاده نبض دارد، از نفس نمی افتد، قصه به موقع فراز و فرود دارد و تعادل قابل قبولی میان فاز درام و فاز معمایی کار برقرار است.
موسیقی، گرافیک و البته خود قصه واجد ارزش هایی ست که استقبال قابل توجهی برای سریال به ارمغان آورده اما این ها همه کمتر از ادعای سازندگان است.
اگر گفت و گوهای این چند وقت اخیر حامد عنقا که به نوعی مغز متفکر کار است و حتی بازیگران که البته در یک سیکل تبلیغاتی از ابعاد افشاگرایانه فیلم می گفتند را مرور کرده باشید، میان آن چه که هست و آن چه که ادعا شده فاصله زیادی می بینید.
به هر حال اگر 50 سال پیش به تهران آمدن نماد آلوده شدن و از معصومیت دور شدن بود پذیرفته نیست که تنه اصلی روایت یک سریال در این دوران همچنان بر چنین مفهومی بنا شده باشد.
تهران و تهرانی بودن، شهرستانی بودن، معصومیت، این ها همه مفاهیمی ست که در گذر این نیم قرن دچار تحولات شگرفی شده، این نگاه منکوب می کند، این نگاه قطعا پیشرو نیست، فکر نمی سازد و حرکت نمی آورد.
راضیه سودای تهرانی شدن داشته، خب چه ایرادی دارد؟ چرا حق بیشتری از زندگی خواستن، دائما با برچسب ولع و طمع طرد می شود؟ آقای هالو در زمانه خودش پیشرو بود اما نه در این سال ها.
این حد از کلیشه سازی و اصرار به آن به نوعی تخدیر مخاطب است.
آدرس غلط دادن است.
همه حق دارند چیزهای بیشتر و بهتری بخواهند؛ اما مسیر درست، روش صحیح، احترام به حقوق دیگران، آن چه که خلاصه اش راستی است چیز دیگری ست.
سهل انگاری ست اگر گمان کنید آدم ها به همین راحتی به فساد می افتند و یا به همین راحتی مسیرها اشتباهی می شود.
بله، تب مصرف و تجمل در جامعه ایران متناسب با امکانات بالفعلش نیست اما ریشه یابی و آسیب شناسی وظیفه چنین محصولی ست که ادعای روشنگری برمی دارد.
توپ را در زمین مردم انداختن که اسمش ریشه یابی نیست.
شاید درمان مشخص نباشد اما درد که مشخص است رفقا.
کلید واژه ها: خدمت - روزنامه توسعه ایرانی - ایدئولوژی - آقازاده - گمان - علی حاتمی - پرطرفدار - افشاگری - روزنامه - مفاهیم - ایرانی - بی طرف - توسعه - جامعه - معنوی - حاتمی - ایمان - خیانت - گرایی - گذشته - قضاوت - عبدلی - مضمون - قرار - نشان - نهاد - حرفه - همان - مرور - مادر
