«سطح بندی خدمات درمانی» تامین اجتماعی برای مقابله با فشارهای سیاسی چه برنامه ای دارد؟

سازمان تامین اجتماعی به منظور دستیابی به اهداف سند درمان 1404 و توزیع عدالت، به سراغ طرح سطح بندی خدمات درمانی رفته است اما باید دید در این مسیر چه تهدیدهایی پیش رو دارد.

- به گزارش سایت قطره و به نقل ازخبرنگار ایلنا، عدالت در توزیع امکانات درمانی از زمان تصویب قانون الزام سازمان تأمین اجتماعی به اجرای بندهای الف و ب ماده 3 قانون تأمین اجتماعی در سال 1368 مورد تاکید و توجه قرار گرفت.

از آنجا که مهم ترین افق پیش روی نطام درمان کشور سند درمان 1404 است، به تازگی سازمان تامین اجتماعی هم آستین بالا زده است تا از برنامه های کشور عقب نماند.

بر اساس این سند باید به ازای هر 1000 نفر جمعیت، 2.

5 تخت بیمارستانی وجود داشته باشد؛ در حالی که به گفته قاسم جان بابایی، معاون درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جنوب استان کرمان، بعضی از قسمت های استان سیستان و بلوچستان و مناطق اطراف تهران در دسترسی به امکانات درمانی وضعیت خوبی ندارند.

به گفته ی وی به استناد بند 1-8 سیاست های کلی سلامت، ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری و ماده 72 و 74 قانون برنامه ششم توسعه، وزارت بهداشت مکلف شد تا خدمات درمانی را سطح بندی کند.

بر همین اساس، سازمان تامین اجتماعی هم برای سطح بندی امکانات درمانی خود اقدام کرده است.

به گفته امیرعباس منوچهری، معاون درمان این سازمان، 70 شهر و شهرستان اولویت بندی شده اند و181 شهر در سطح کشور وجود دارند که تامین اجتماعی در آن ها مرکز درمانی ملکی ندارد.

وجود مرکز ملکی از این جهت دارای اهمیت است که سازمان ناچار به خرید خدمات از مراکز خصوصی و دولتی نمی شود؛ اما به گفته ی مدیران سازمان در شهرها و مناطقی که ضریب اشغال تخت آن ها پایین است، خرید خدمت به صرفه تر است.

سازمان تامین اجتماعی شهرهایی که زیر 20 هزار نفر جمعیت دارند را از لحاظ سطح بندی خدمات، در ردیف شهرهایی قرار نمی دهد که اولویت تاسیس مراکز ملکی را دارند.

جدا از این مورد توسعه امکانات درمانی در نقاط مختلف کشور، یک اصل است؛ چه در قالب خرید خدمات و چه در قالب سرمایه گذاری مستقیم؛ اما مراجعه به مراکز ملکی برای کارگران به عنوان اصلی ترین قشر مصرف کننده خدمات درمانی تامین اجتماعی به صرفه تر است؛ البته امکانات درمانی تامین اجتماعی در مناطقی از کشور مطلوب نیست و به ادعای تشکل های صنفی کارگران و بازنشستگان، تعداد زیادی از مراکز ملکی دور از مرکز، به روز نشده اند و از لحاظ برخورداری از امکانات روز تشخیصی و تامین نیروی انسانی مجرب در مضیقه هستند.

به نظر می رسد که سازمان تامین اجتماعی به منظور حل چنین مشکلی به دنبال پیگیری اجرای سطح بندی خدمات درمانی است؛ اما باید دید که با وجود انباشت طلبش از دولت که به حدود 340 هزار میلیارد تومان می رسد و همچنین وجود تنها 1640 میلیارد تومان بودجه برای سطح بندی در سال 99، می تواند درهای توسعه را بر روی درمان خود باز کند.

شاخص های ارزیابی سطح بندی شاخص هایی مانند دسترسی بیماران به خدمت بستری برای ارزیابی میزان نیاز گیرندگان خدمت ضروری است اما شاخص های دیگری مانند ضریب محرومیت منطقه و فاصله تا اولین مراکز ملکی بسیار موثر هستند و سازمان تامین اجتماعی هم میزان مطلوبیت وضع 439 شهرستان را بر اساس همین دست شاخص ها بررسی کرده است.

با وجود اینکه سازمان تامین اجتماعی به راحتی می تواند مناطق مختلف را از لحاظ سطوح دسترسی، سطح بندی کند اما کار در اجرا بسیار سخت است.

چرا سازمان موفق نبود؟ جدا از اینکه سازمان تامین اجتماعی امسال چه میزان بودجه برای سطح بندی اختصاص داده است، کسری منابع لازم برای سرمایه گذاری در حوزه درمان پایه موجب شد که سازمان پوشش هزینه های درمان بازنشستگان را برون سپاری کند و به شرکت آتیه سازان حافظ بسپارد؛ موضوعی که سبب نارضایتی بازنشستگان شده است.

اگر سازمان به لحاظ مالی قادر به سرمایه گذاری وسیع در زیرساخت های مربوط به درمان خود بود، امروز پوشش هزینه های درمان را به غیر واگذار نمی کرد تا بازنشستگان و سازمان هر ماه مبلغی را از باب بیمه تکمیلی کنار بگذارند.

در نتیجه سازمان نتوانست نیروی انسانی کافی را در مراکز درمانی شهرستان ها مستقر کند یا تجهیزات تشخیصی و طبی به روز را در اختیار تمام مراکز درمانی خود بگذارد؛ حتی برخی از اماکن ملکی سازمان به سبب تاسیس در شهرهایی که ضریب اشغال تخت آنها پایین است، بازدهی اقتصادی لازم را ندارند.

طرح هایی مانند خودگرانی بیمارستان های سازمان تامین اجتماعی هم برای جبران آثار اقتصادی همین بازدهی پایین، طراحی شدند؛ طرحی که از نظر کارشناسان حوزه درمان نوعی خصوصی سازی تلقی می شود.

در همین حال، در سال های گذشته، بارها دولت ها به دنبال بهره برداری از امکانات درمانی تامین اجتماعی بودند؛ بدون اینکه بخواهند تعلق منابع درمان سازمان به بیمه شدگان که باید صرف توسعه ی درمان شوند را درک کنند.

در نتیجه کارشناسان درمان بارها بر ضرورت منفک ماندن ساختار درمان دولتی از تامین اجتماعی تاکید کردند و استقلال مراکز ملکی تامین اجتماعی در شرایطی که دولت 1 ریال از بودجه عمومی برای درمان بیمه شدگان اختصاص نمی دهد، را ضروری دانستند.

در نتیجه توسعه امکانات درمانی در سازمان بدون اتکا به بودجه عمومی اجتناب ناپذیر است؛ اما بدعهدی دولت در پرداخت بدهی سازمان، که عامل اخلال در سرمایه گذاری در حوزه درمان شده است، را توجیه نمی کند؛ البته با همین ظرفیت هم تامین اجتماعی 77 بیمارستان و 308 درمانگاه در سطح کشور دارد.

هدف نهایی سطح بندی اینگونه که معاون درمان تامین اجتماعی اعلام کرده، عدالت در دسترسی به خدمات درمانی، اساسِ سطح بندی خدمات درمانی است.

به همین دلیل به گفته ی وی، سازمان پس از حدود 20 سال از زمان تصویب قانون الزام در مجلس، به بحث دسترسی عادلانه و سطح بندی خدمات درمانی ورود می کند.

به همین دلیل سازمان برای دست یابی به افق 1404، سه محور سرپایی، بستری و تجهیزات hi-tech مورد توجه قرار داده است؛ البته سازمان بدون حل معضل کمبود نیروی متخصص موفقیتی نخواهد داشت.

ظاهرا سازمان قصد دارد در طرح تربیت های مربوط به سطح بندی، تکلیف این مورد را هم روشن کند.

به هر شکل توسعه درمان از طریق کلنگ زنی های جدید و رسیدگی به کمبودهای سخت افزاری و نیروی انسانی اساس سطح بندی است اما کلنگ زنی همیشه هم در دورن سازمان طرفدار نداشت.

در دوران حضور مرحوم سیدتقی نوربخش در راس سازمان تامین اجتماعی، مدیریت درمان سازمان به دنبال افتتاح مراکز درمانی جدید بود؛ کلنگ زنی های که تنها یک علت مشخص داشت؛ فشارهای سیاسی از درون مجلس.

از قرار معلوم نمایندگان به سازمان تامین اجتماعی فشار وارد می کردند تا در شهرهایشان مرکز درمانی بسازد؛ حتی نوربخش و معاون وی عبدالرحمان تاج الدین، در راه افتتاح یک بیمارستان در استان گلستان جان خود را از دست دادند.

پس از درگذشت نوربخش هم اطرفیان وی از گروکشی و فشارهای سیاسی که نمایندگان مجلس به وی وارد می کردند، گلایه داشتند.

فشارهای سیاسی نمایندگان مجلس حسن صادقی (رییس کمیته بیمه و درمان خانه کارگر) معتقد است که رها شدن از فشارهای سیاسی که در گذشته وجود داشتند، مهم ترین دلیل برای حرکت کردن سازمان به سمت سطح بندی است.

وی پیش از شرح دیدگاه خود در مورد سطح بندی، ابتدا به اتفاق های گذشته، اشاره می کند: مثلا رفته اند در زابل بنا به مصالح سیاسی بیمارستان ساخته اند؛ در حالی که در آنجا به بیمارستان نیاز نداریم و بهترین کار خرید خدمات است.

به جای اینکه بیمارستان بسازند، از بیمارستان های دولتی خرید خدمت می کردند اما بر اساس یک تصمیم سیاسی، بیمارستان ساخته اند؛ بیمارستانی که هم هزینه دارد و هم بازدهی ندارد؛ البته موضوع اجرای سطح بندی در گذشته هم مطرح شده بود؛ منتها به دلیل موضوعاتی که پیش آمد، متوقف شد.

نمایندگان رانت قدرت سیاسی را به سازمان تحمیل می کردند.

این ما بودیم که در دوران آقای نوربخش به شدت در مقابل این موضوع ایستادیم.

فرض مثال رفتند در مهاباد بیمارستان بسازند؛ درحالیکه تعداد بیمه شدگان این شهرستان به اندازه ای نبود، که به این کار نیاز باشد؛ البته بعدا فهمیدند زمینی که برای تاسیس بیمارستان انتخاب کردند، معارض دارد.

وی افزود: مهاباد یک بیمارستان 250 تخت خوابی با ضریب اشغال 40 درصد داشت؛ چه دلیلی داشت که سازمان تامین اجتماعی در آنجا بیمارستان بسازد؟ خرید خدمات می کنیم نه اینکه زیر فشار سیاسی تصمیمی بگیریم.

به نظر می رسد که طرح سطح بندی خدمات درمانی برای مقابله با کار سیاسی زنده شده باشد؛ چراکه سطح بندی تکلیف را مشخص می کند؛ دیگر سازمان می داند که در کدام شهر خرید خدمات انجام دهد و در کدام شهر بیمارستان بسازد و بی دلیل و بر اساس فشارهای سیاسی نمایندگان تصمیم گیری نکند اما متاسفانه در گذشته مدیریت سازمان به این فشارها تن می داد.

رییس کمیته بیمه و درمان خانه کارگر، افزود: از گذشته بر اینکه سازمان باید طرح های بیمارستانی بر زمین مانده را تکمیل کند، تاکید داشتیم.

در نتیجه انتظار داریم که سازمان، در اجرای سطح بندی خدمات درمانی بر طرح های که کلید زده شده اما نیاز به نوسازی و ارتقاء دارند، تمرکز کند.

در همین حال اعتقاد داریم که کار اساسی در حوزه درمان تامین اجتماعی، تنها زمانی ممکن می شود، که درمان را از قالب معاونت خارج و زیر پوشش هلدینگ درمان ببریم.

آن زمان هلدینگ می تواند وارد کار بیمه های مکمل شود و درآمدزایی کند؛ البته در گذشته این پیشنهاد را ارائه کرده بودیم؛ چراکه می خواستیم شاهد ارتقای سطح هتلینگ بیمارستانی و ارتقای سطح بیمارستان هایی باشیم که از لحاظ ساختار اقتصادی درمان به روز نشده اند.

در حال حاضر هلدینگ میلاد سلامت را داریم که با توجه به محدودیت ها و دوگانگی که به وجود آمده، ناکارآمد شده است.

تهدیدهای پیش روی سطح بندی اگر ساختار اقتصادی درمان تامین اجتماعی برای اجرای سطح بندی متحول شود، سازمان با یک دو تیر دو نشان زده است؛ یعنی هم توانسته درمان خود را ارتقاء دهد و هم به اهداف عالی سند درمان 1404 دست می یابد.

با این حال کمبود منابع، فرسایش نیروی انسانی و امکانات بیمارستان ها بر اثر سرویس دهی به بیماران کرونایی، فشارهای سیاسی و تغییر دولت در سال آینده و متعاقب آن تغییر مدیریت سازمان تامین اجتماعی و احتمالا تغییر سیاست های معاونت درمان دسترسی به این اهداف را دشوار و درمان تامین اجتماعی را از چاله به چاه می اندازد.

گزارش: پیام عابدی
کلید واژه ها: درمان - سازمان تامین اجتماعی - تامین اجتماعی - اجتماعی - تأمین اجتماعی - خدمات درمانی - استان سیستان و بلوچستان - سازمان تأمین اجتماعی - درمانی - سازمان - درمان و آموزش پزشکی - سیستان و بلوچستان - زمان - تامین - سطح بندی - تخت بیمارستانی - برنامه - تصویب قانون - آموزش پزشکی - معاون درمان - بیمارستانی - عدالت - توزیع - استان - خدمات - قانون - کشور - بلوچستان - بندی - مهم ترین