مسجد جامع دماوند؛ شبستانی باشکوه یادگار سلجوقیایرنا- مسجد جامع دماوند، یکی از آثار تاریخی و ارزشمند این دیار است که در بخش شرقی این شهر واقع شده و جزو نخستین مساجد ایران به سبک شبستانی بوده که با وجود گذشت زمان و مرمت های بسیار همچنان باشکوه است. - مسجد در هر نقطه از جهان خانه امن الهی، عظیم ترین پایگاه فرهنگی، معنوی و محلی برای نیاز و سجود به درگاه قادر متعال بوده و در ایران اسلامی از دیرباز تاکنون به این مکان ارزشمند توجه ویژه ای شده است. در میان تمامی مساجد برخی به دلیل سابقه و قدمت تاریخی، بیش از پیش مورد توجه هستند که می توان علاوه بر استفاده فرهنگی و معنوی، از آن به عنوان یک اثر تاریخی، فرهنگی و اصیل ایرانی یاد کرد. مسجد جامع عتیق دماوند از جمله این مساجد است که بین محله قاضی و فرامه (چریک) در نقطه مرتفع بر روی تپه ای در مرکز شهر دماوند، مشرف به شهر واقع شده و مسجد جامع فعلی بر روی مسجد قدیمی بنا شده است؛ مسجدی که مردم محلی در وصف آن می سرایند: مسجدی که عرش پیوند است؛ مسجد جامع دماوند است. طبق شواهد و اسناد تاریخی، به نظر می رسد که مسجد جامع دماوند در دوران حکومت سلجوقیان ساخته شده باشد ولی در این میان هستند برخی از کارشناسان و باستان شناسانی که نظری غیر از این داشته و بر این باورند که قدمت واقعی مسجد جامع، بیش از اینها است و احتمال می رود که در سال های قبل تر از سلجوقیان ساخته شده است. بر اساس روایتی که سینه به سینه نقل شده و تا به امروز هم در بین مردم مطرح است، در مکان مسجد جامع، قبل از ظهور اسلام آتشکده بزرگی برپا بود که پس از فتح منطقه توسط لشگریان اسلام، آتشکده تبدیل به مسجد بزرگی شد که البته در بسیاری از مناطق ایران اماکن عبادی قبل از اسلام به مسجد تبدیل شده اند. طبق گفته آندره گُدار، معمار و باستان شناس فرانسوی، مسجد جامع عتیق دماوند از جمله مساجد اولیه ایران است که به سبک اعراب در ایران بنا شده و اکنون آثاری از آن باقی نیست و تنها اثری که از قدیم در این مسجد باقی مانده به حدود قرن پنجم هجری باز می گردد. تعمیرات و تغییرات در مسجد جامع دماوند شهر دماوند بارها بر اثر زلزله خسارت دیده است. بدون شک مسجد جامع از آسیب زلزله مصون نمانده و طی سال های متمادی تعمیرات و تغییرات زیادی را در خود دیده است. طبق گفته ناصر پازوکی طرودی نویسنده کتاب آثار تاریخی دماوند، تعمیر این مسجد مربوط به سال 821 ه. ق است که حاکی از الحاق بنایی به مسجد سلجوقی بوده و همچنین در سال های 927، 1024، 1030 و 1081 هجری قمری نیز مورد تعمیر قرار گرفته است که نشان می دهد مسجد جامع در زمان سلاطین صفویه بارها تعمیر شده است. نقشه مسجدجامع دماوند به صورت مستطیل شکل و دارای طرح شبستانی و شامل یک تالار و شبستان ستوندار، اتاق ها، مناره و شبستان زیرزمینی است. مناره مسجد از معدود آثار باقیمانده بنای قدیمی و متعلق به دوره سلجوقی است که همچون گذشته در ضلع شمال شرقی مسجد فعلی، هنوز پابرجا است. مناره از لحاظ ساختمانی، به طور مستقل در گوشه شمال شرقی دیوار مسجد ساخته شده و یک ضلع منار، متصل به دیوار مسجد بوده که در واقع به صورت نیمه مستقل دیده می شود و فاقد تزیینات و کتیبه است. هنگام ساختن مسجد جدید، قسمت بالای مناره مورد تعمیر قرار گرفت و کتیبه ای به آن اضافه شد. بدین ترتیب مناره دوره سلجوقی با کتیبه ای جدید، به خط کوفی سفید روی زمینه کاشی آبی رنگ، تزیین شد. در این کتیبه آیه 56 از سوره احزاب آمده است. صحن مسجد صحن مسجد به صورت مستطیل شکل بوده و وسط آن یک حوض جهت وضو و شستشو و نیز یک چاه عمیق وجود داشته و کف صحن را سنگ فرش کرده بودند. از طریق سه ورودی مسجد یکی از سمت شمال غربی و دیگری از سمت جنوبی و یکی هم از سمت شمال غربی به سحن مسجد راه داشته است. اهالی محل می گویند که شمال غربی متعلق به آقایان و ورودی جنوبی متعلق به خانم ها بوده است. بنای فعلی مسجد با 2 شبستان در امتداد شمالی - جنوبی با ورودی بزرگی مزین به کاشی هفت رنگ و گنبدی نیلگون خودنمایی می کند. قدیمی ترین بخش این مسجد شبستان کوچک زمستانه آن در طبقه زیرین مسجد (در جبهه شمال) و مناره رفیع آن است که همچنان اصالت اولیه خود را حفظ کرده است. شبستان زمستانی، در این فصل از سال که هوای دماوند بسیار سرد است مورد استفاده قرار می گرفت و ریش سفیدی از این محله مدعی است که این شبستان با تونلی به محله فرامه (چریک) می رسید. این مسجد با ستون های آجری و سنگی به سبک بناهای ساسانی بنا شده است. شبستان شمالی دارای چهار ستون بتنی مرتفع است که در قسمت سقف بهم بسته شده و گنبد مسجد را ایجاد کرده است. قسمت جنوبی شبستان نیز دارای ایوان بزرگی است که تمامی سطوح آن با کاشی هفت رنگ و نقوش گل پوشانده شده و محراب مسجد در مرکز آن قرار دارد. در جهت شرقی و غربی 2 شبستان فضاهایی ایجاد شده است که ارتباط 2 شبستان را فراهم می کند و بخش شرقی شامل فضای وسیع تری است که در حال حاضر به عنوان محل استقرار خانم ها استفاده می شود. محراب ها، کتیبه ها و تزیینات محراب اصلی در جنوب غربی شبستان، درمنتهی الیه دیوار مسجد، واقع شده است. سایر محرابها را به تقلید از این محراب ساخته و ظاهرا در زمان فتحعلی شاه قاجار، مورد تعمیر و مرمت قرار گرفته است و تغییراتی در آن به وجود آمد. محراب مسجد دماوند با محراب مدرسه حیدریه قزوین و محراب مسجد گلپایگان شباهت دارد. بدین ترتیب تمامی شواهد و آثار حاکی از این است که مسجد جامع دماوند، متعلق به دوره سلجوقی است. به اعتقاد کارشناسان به جهت خرابی که شاید بر اثر زلزله های متعدد رخ داده باشد، به تزیینات مسجد لطمه ی زیادی وارد شده بود. از مهره های ضربدری گچی در بیشتر نقاط به خصوص در بدنه و کمر پایه ستون ها و زیر تاق قوس ها استفاده شده بود و 2 ستون مدوری که در نزدیکی محراب اصلی بودند، در بدنه آن ها تزیینات گل و بوته وجود داشته است. تزیینات دیگر مسجد مهرهای ضربدری گچی میان بندهای عمودی آجرها و نام امام علی (ع) به صورت چلیپا و نیز مهر گچی مربع شکلی که به چهار مربع کوچکتر تقسیم شده بود و داخل هرچهار مربع، نقش ستاره تزیینی، وجود داشت که توسط یک هشت ضلعی احاطه می شد. در دوره صفویه و قاجاریه هنگام تعمیر مسجد، بعضی قسمت ها را با کاشی تزیین کرده بودند و بالای محراب ها و نیز بالای بعضی ستون ها، کتیبه های وجود داشت که به جز چند کتیبه که در مسجد فعلی دیده می شوند، از بقیه کتیبه ها اطلاعی در دست نیست. همچنین بالای محراب ها و بعضی ستون ها، کتیبه هایی وجود داشته که هم اینک تعداد معدودی از آنها در مسجد فعلی دیده می شوند. نمای قدیمی از مسجد عتیق دماوند مرمت شبستان زمستانه نیازمند اعتبار رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان دماوند با اشاره به اینکه این شهرستان بیش از 160 اثر تاریخی دارد که 73 اثر به ثبت ملی رسیده اند، اظهار داشت: اماکن گردشگری و تاریخی شهرستان دماوند بیشمارند که از جمله آنها می توان به برج تاریخی شبلی، دریاچه های تار و هویر، غار رودافشان، آبشارها و دره های زیبا و همچنین روستاهای بکر منطقه اشاره کرد که هر کدام جاذبه و ویژگی های منحصر به فرد خود را داراست. شهرام شریفی با اشاره به مسجد جامع شهر دماوند به عنوان یک مکان تاریخی، فرهنگی و مذهبی افزود: این مکان با شماره 230 در سال 1314 به ثبت ملی رسیده است. این مقام مسئول ادامه داد: بنای مسجد مربوط به دوره سلجوقی و مناره مسجد یکی از یادگارهای معماری دوره سلجوقی است که همچنان استوار و پابرجا است. وی اضافه کرد: تحقیقات پیشین گویای این موضوع است که بنای مسجد بر روی خرابه های آتشکده ای زرتشتی بنا شده بود لیکن طبق پژوهش تازه ای که دکتر مسعود نصرتی در این خصوص انجام داد، نتایج جالب توجهی حاصل شده که پس از تکمیل توسط نامبرده، در رسانه ها منعکس می شود. شریفی خاطرنشان کرد: آخرین مرمت اساسی مسجد جامع شهر دماوند توسط استاد و معمار معروف حسن لرزاده انجام شد و پس از آن تغییر چندانی در بنا رخ نداده و در چند مورد مرمت محدود صورت گرفته است. رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان دماوند ادامه داد: طی سنوات گذشته شبستان مسجد جامع که یکی از قسمت های اصیل و قدیمی مسجد است، مورد مرمت قرار گرفت ولی به جهت نبود اعتبار کافی تاکنون این فرایند نیمه کاره مانده است. وی بیان داشت: امیدواریم مسئولان استان و شهرداری دماوند در خصوص تامین اعتبار برای اتمام طرح مرمت شبستان زمستانه مسجد و بهره برداری از آن به عنوان موزه قرآن و نسخ خطی مسجد جامع، اراده موثری داشته باشند. این مقام مسئول گفت: در اقلام تبلیغی اداره میراث دماوند که هر ساله منتشر می شود، مسجد جامع به عنوان یکی از مهم ترین اماکن تاریخی، مذهبی شهرستان به بازدیدکنندگان و گردشگران معرفی می شود.
|
آخرین اخبار سرویس:کنسرت تئاتر «مرگ گرم» در تئاتر شهربرگزاری نخستین جایزه ترانه تهرانانتشار هشت داستان با هفت ناخدامهرداد اوستا؛ پدر ادبیات پایداریتقیانی پور: نمایشنامه «کلنل» را سریال می کنم/ استقبال مخاطبان از آثار اقتباسیتجربیات درمانی اسکیزوفرنی با خویشتن از هم گسیختهاولین آسایشگاه جذامیان مستند شد«مرگ گرم» به بهار آینده موکول شدحمایت از تولید فیلم کوتاه در زمینه (پرتره از مشاهیر) در مهابادپخش سریال کمدی جدید با بازی علیرضا خمسه و اکبر عبدیبزرگ ترین موزه معاصر کشور تا پایان سال در تبریز افتتاح می شودجوایز گلدن گلوب زیر بار سنگین انتقاداتسریال «چوب خط» به روی آنتن شبکه 3 می رودچوب خط خنده دار امیر مهدی ژوله را ببینیدجوایز گلدن گلوب زیر بار سنگین انتقاداتگفت وگو با قاسم رفیعا درباره اثر تازه اش که روایت هایی از عرفان و عشق و اندوه استتنور داغ تئاتر در روزهای آخر زمستان/استقبال تئاتری ها از بازگشاییشهر غول ها در جنگل آمازون!داستانی عاشقانه در دوره حیات امام کاظم(ع)طرح زمستانه کتاب در استان یزد آغاز شدشادمهر راستین: سینمای ایران برای باورپذیری نیازمند پژوهش استمستند برف می نامد بهترین فیلم جشنواره بیگ اسکای آمریکا شدجرج کلونی و جولیا رابرتس به «بلیت بهشت» رسیدنددیده شدن دی کاپریو در قبایل سرخ پوستی +عکسبازیگر معروف از اینستاگرام رفتجولیا پانلی بازیگر ایتالیایی نقش لوسیا در گیسو کیست؟+ بیوگرافیاعلام جزییات اولین جشنواره بین المللی نی انبان«گوشت خوار» در جشنواره فیلم کوتاه بوسانروایت تاریخ خونین ژاپن در سریال جدید نتفلیکسکنسرت تئاتر «مرگ گرم» در تئاتر شهرمعرفی 118 اثر منتخب بخش فیلم جشنواره «هنر زنده است»طرح زمستانه خرید کتاب در خراسان رضوی آغاز شد«شکلات تلخ» به مهارت آموزی و تاثیر آن بر کودکان کار می پردازداحتمال اکران فیلم سینمایی «بی سر» در پاییز 1400ساختن فیلمِ بد، جرم است؟درگذشت هنرمند کویتی بر اثر تزریق واکسن فایزرانتشار اولین تصویر از بازیگر «انگاشته» در نقش بوریس جانسونمجید مجیدی: حلقه مفقوده جهان امروز فطرت انسانی استدیربار با دختر اینگمار برگمان آمدزمان دقیق پخش سریال گیسو کی است؟+ داستان و بازیگرانآغاز سریال کمدی جدید با بازی امیرمهدی ژوله از نیمه دوم اسفندجورج کلونی به دنبال «بلیت بهشت»توضیحاتی درخصوص ریزش قسمتی از خانه تاریخی اشعری در دزفولجوایز گلدن گلوب زیر بار سنگین انتقاداتپل مک کارتنی کتاب خاطراتش را منتشر می کندسامان صفاری بازیگر سریال «روزهای آبی» شدسیدمهدی حسینی قاری قرآن و مسئول گروه تواشیح معراج درگذشتتجلیل از 50 پیشکسوت بدنسازی استان اصفهانچهره رنگ پریده یکتا ناصر سر صحنه فیلم یوسف حاتمی کیامجموعه ای از داستان های گمنام ترین نویسنده خلاق آمریکایی قرن بیستم در بازار کتاباسامی برگزیدگان هفتمین جشنواره علامه حلی چهارمحال و بختیاریکاهش انتشار 2 هزار عنوان کتاب کودک و نوجوان در بهمن 99/ غلبه ترجمه ها نگران کننده استافتتاحیه غیررسمی جشن «فیلم تصویر سال» به یاد عباس کیارستمیگفتگو با قاسم رفیعا، درباره اثر تازه اش که روایت هایی از عرفان و عشق و اندوه استقطعه «روزی نو» با شعری از شمس لنگرودی به زودی منتشر می شودسکانس هایی از فیلم مرگ پلنگفیلم جدید سوپرمن در دست ساختکدام فیلم ها شانس بیشتری برای جوایز اسکار 2021 دارند؟چوب خط؛ سریال کمدی جدید شبکه سهویژگی عرفانی سینمای مجیدی منحصر به فرد استسومین قطعه پروژه »همساز« منتشر شد/ به یاد استاد آواز ایرانپیام تسلیت مدیرکل هنرهای نمایشی برای درگذشت محمدرضا الوندمعرفی آثار منتخب بخش فیلم جشنواره «هنر زنده است»کارگاه آموزشی «فنون شاعری» برگزار می شودبرگزاری جشنواره مجازندران 6 در آستانه نوروز 1400تصاویر | جشنواره آدم برفی در آستارافیلم/ پاسخ به شش سؤال درباره جریمه های کروناییتا صبح شب یلدا شنیدنی شدجشنواره بهاره فانوس در چین (+عکس)چوب خط؛ سریال کمدی - اجتماعی جدید شبکه سهاستمرار اجرای نمایش عروسکی زمینه ساز رشد این هنر استپخش سریال «چوب خط» از نیمه دوم اسفندماه در شبکه سه سیماطرح زمستانه خرید کتاب در خراسان رضوی آغاز شدمعرفی آثار منتخب بخش فیلم جشنواره «هنر زنده است»«کابوس ها» به دیوار چهارم رسید«گوشت خوار» در جشنواره فیلم کوتاه بوساننوزدهمین آزمون سراسری قرآن و عترت بهار 1400 برگزار می شودحضور بازیگران جدید در سریال «روزهای آبی»| زمان پخش: بهار 1400به بهانه جدایی اجباری بنیان گذاران ماهنامه سینمایی «فیلم» از خانه رسانه ای شان«گوشت خوار» در جشنواره فیلم کوتاه بوساناسامی آثار منتخب بخش فیلم جشنواره «هنر زنده است» اعلام شدمستند برف می نامد در جشنواره بیگ اسکای امریکانخستین جایزه «ترانه تهران» برگزار می شودشادمهر راستین: سینمای ایران برای باورپذیری نیازمند پژوهش استشهاب حسینی از اینستاگرام خداحافظی کردهنرمندان در زمانه جنگ با لوگوس رسیدنداولین جشنواره «خاطرات ستاره دار» در یزد برگزار می شودسریال کمدی و پربازیگر «چوب خط» از اواسط اسفند روی آنتن می رود +اسامی بازیگرانآلبوم تا صبح شب یلدا با شعرخوانی سایه شنیدنی شداسکورسیزی برای ساخت فیلمش از سرخپوست ها مشاوره گرفت!«گوشت خوار» در جشنواره فیلم کوتاه بوسانسامان صفاری بازیگر سریال «روزهای آبی» شدتیپ و چهره مافیایی مرجانه گلچین/عکسمعرفی آثار منتخب بخش فیلم جشنواره «هنر زنده است»هشدار سینماگران نسبت به انحصار در نمایش خانگی و اینترنتچهارمین حضور جهانی «مجبوریم»(فیلم) عواقب خطرناک اجاره کارت بانکیطرح زمستانه کتاب فارس با مشارکت 44 کتابفروشی آغاز شدنگاهی به اما و اگر های اکران نوروزی 1400 در سینما هاخداحافظی «شهاب حسینی» از اینستاگرام |