گرایش به معنویت در روانشناسی معاصر جدی شده است

گرایش به معنویت در روانشناسی معاصر جدی است و فقط منحصر به کشور ما نیست، بلکه در کشورهای غربی، یک نوع بازگشت به معنویت را دارند.

- موضوع انسان در قرن بیستم به عنوان موجودی زیستی، روانی و اجتماعی بود، اما در قرن بیست ویک می گویند بعد معنوی اضافه شده و انسان فقط چنین موجود مادی نیست، بلکه موجودی زیستی، روانی، اجتماعی و معنوی است.

به گزارش سایت قطره و به نقل ازایکنا، مراسم نکوداشت منزلت علمی و عملی آیت الله مصباح یزدی، امروز، 24 آبان ماه به همت مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا و با سخنرانی جمعی از اندیشمندان برگزار شد.

در ادامه متن سخنان مهرداد کلانتری استاد دانشگاه اصفهان، را می خوانید؛ سال 1361 بود که به قم رفتم و در دفتر همکاری های حوزه و دانشگاه با آیت الله مصباح دیدار داشتم و آن زمان روانشناس جوانی بودم و تازه ارشد خودم را گرفته بودم.

فضای روانشناسی قبل از انقلاب را دیده بودم و جزو دانشجویان مذهبی بودم و دوست داشتم حال که انقلاب شده، روانشناسی ما نیز اسلامی شود.

متوجه شدم این دفتر تشکیل شده و ایشان در این زمینه کار می کنند.

خدمت ایشان عرض کردم به عنوان یک دانشجوی روانشناسی به روانشناسی اسلامی علاقه دارم.

به من فرمودند جلسات متعددی را با اساتید دارند تا مکتب های روانشناسی را نقد کنند و بنیانی را برای ایجاد روانشناسی اسلامی فراهم کنند.

رویکرد ایشان، منحصر به فرد و آزاداندیشانه است.

شبیه همان رویکرد شهید مطهری که در دانشگاه تهران داشتند و وقتی می خواستند مارکسیسم را نقد کنند، از اساتید آنها دعوت می کردند و سپس ایشان وارد بحث می شدند که این بهترین روش نقد و مصداق آزاداندیشی است.

ایشان هم می گفتند استادان برجسته بیایند و هرکدام مکتبی را انتخاب کنند تا مطرح شود و ایشان نقد می کردند و مکتب های روانشناسی، در دو جلد منتشر شد.

اشتراک و افتراق انسان کامل در اسلام و روانشناسی در سال 1372 اولین همایش اسلام و روانشناسی برگزار شد و ایشان در مورد انسان کامل در اسلام سخنرانی کردند.

آنجا شنونده بودم و تحت تاثیر سخنان ایشان قرار گرفتم و فهمیدم که انسان کامل در اسلام، با مکاتب روانشناسی، هم وجوه اشتراک دارد و هم وجوه افتراق، اما با انصاف و آزاداندیشی به همه این موارد توجه می شد.

انسان کامل در اسلام، فراتر از انسان کامل در مکاتب روانشناسی است و با خود می گفتم، روانشناسی اسلامی می تواند در سطحی بالاتر از مکاتب روانشناسی باشد.

یکی از ایرادها این است که می گویند روانشناسی اسلامی نباید باشد، اما ما معتقدیم روانشناسی اسلامی وقتی محقق شود، حداقل در برخی از موارد می تواند کاراتر و کارآمدتر از مکاتب فعلی روانشناسی باشد.

البته ایشان به نقاط قوت نیز توجه داشتند، نه اینکه فقط نگاه منفی به مکاتب غربی داشته باشند، بلکه استدلال عقلانی می کردند.

بعدها فهمیدم ایشان تعداد زیادی از طلاب را به خارج فرستادند تا افراد مسلط به علوم انسانی با روانشناسی معاصر نیز آشنا شوند.

این مِتُد بسیار دقیق و حساب شده بود و اگر امروز می گوییم روانشناسی در حوزه بسیار پیشرفت کرده و با دهه های قبل، قابل مقایسه نیست، نتیجه زحمات ایشان است و ایشان به این رسیدند که طلاب را در دانشگاه های معتبر خارجی به تحصیل بفرستند تا دکتری روانشناسی بگیرند و بتوانند یک پیوند اصولی ایجاد کنند که بسیار ارزشمند است.

استاد مصباح به دنبال کشف مبانی فلسفی مکتب های روانشناسی بود نظر استاد مصباح این بود که کار اساسی انجام شود و بنیان های فلسفی مکتب های روانشناسی تحلیل شوند و بفهمیم پشت هر مکتب روانشناسی یک دیدگاه فلسفی خاصی نهفته است و تا اینها را استخراج نکنیم و در کنار فلسفه اسلامی قرار ندهیم، نمی توانیم به روانشناسی اسلامی برسیم.

بنا بر این بود که باید دید کدام مکتب ها با اسلام تعارض دارند.

مکتب رفتارگرایی به بهانه علمی بودن، تصویری پوزیتیویستی از انسان ارائه می دهد و می گوید موضوع رفتار، قابل مشاهده و اندازه گیری است و لا غیر و البته به ویلیام جیمز نیز توجه می شد که تصویری مثبت از دین و روانشنانسی ارائه می دهد و یونگ نیز چنین نظری دارد.

از سال 1392 همکاری خود را با کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی آغاز کردم و به نظرم رسید این منسجم ترین کاری است که در زمینه روانشناسی اسلامی و بر اساس رهنمودهای آیت الله مصباح انجام شده است.

در قالب مقالات علمی، پروژه های علمی و کرسی های نظریه پردازی این اقدام صورت می گرفت.

اگر کنگره را از ابتدا تا انتها که سال گذشته برگزار شد بررسی کنیم، این تفاوت های اساسی روشن است که روانشناسی اسلامی در مراکز حوزوی پیشرفت عجیبی داشته و در سه بُعد نظری، پژوهشی و کاربردی پیش می رود.

برخی از نکات در زمینه رابطه دین و روان است و اگر اینها رابطه تنگاتنگ دارند، باید دید کدام دین مراد است.

تحقیقات متعدد نشان داد که اعتقاد به مبدا و معاد، تأثیرات مهمی در حالات روانی انسان دارد.

منظور برخی از روانشناسان از دین، همان بود که از مسیحیت مطرح بود که در طول هفته، آزاد باشید و فقط روزهای یکشنبه در کلیسا حاضر شوید.

یونگ با صراحت اعلام کرد که چنین دینی در غرب بسیار ضعیف است و پاسخگوی انسان معاصر به دین و معنویت نیست.

او به عنوان یک روانشناس منصف، برای کشف دین به جوامع مختلف سفر می کند.

بسیار جالب است که یونگ در سال های آخر عمرش روی سر درِ منزلش نوشته بود خدا حاضر است، چه بخواهیم و یا نخواهیم ، و در آن سال های پایانی، بی بی سی از ایشان می پرسد، به خدا اعتقاد دارید؟ می گوید وظیفه من اثبات خدا نیست، اما خدا را با وجود خودم حس می کنم و خدا در زندگی من حضور دارد.

مسئله دیگر، بحث اسلام و روانشناسی است که روی این زمینه نیز باید دقت زیادی شود که منظور از دین اسلام به عنوان آخرین دین الهی مشخص شود و از طرف دیگر، روانشناسی علم یکدستی نیست و برخی از مکتب ها مانند روانکاوی با رفتارگرایی کاملاً تفاوت دارند.

گرایش به معنویت در روانشناسی معاصر جدی شده است روانکاوی رویکردی ذهنی دارد و به عین توجه ندارد و در مقابل، رفتارگرایی قرار می گیرد و می گویند تا جایی می توانید عینی باشید، اما حقیقت در کجا قرار دارد.

امور ذهنی، آنطور که روانکاوان می گویند یا امور عینی آنطور که رفارگرایان می گویند؟ کدام صحیح است؟ سپس رویکرد شناختی رفتاری، هر دو را ترکیب می کند.

حالا رابطه اسلام و روانشناسی به تعریف این رابطه معطوف می شود.

یونگ و آدلر و .

دیدگاهی موافق با دین دارند و لازم است تاکید شود که گرایش به معنویت در روانشناسی معاصر جدی است و فقط منحصر به کشور ما نیست، بلکه در کشورهای غربی، یک نوع بازگشت به معنویت را دارند.

موضوع انسان در قرن بیستم به عنوان موجودی زیستی، روانی و اجتماعی بود، اما در قرن بیست ویک می گویند بعد معنوی اضافه شده و انسان فقط چنین موجود مادی نیست، بلکه موجودی زیستی، روانی، اجتماعی و معنوی است.

لذا باید دقت شود که در مورد مسائل روانشناسی در اسلام به جنبه های نظری توجه کنیم و باید مبانی نظری را تبیین و تدوین کنیم.

علامه مصباح در این زمینه، به جنبه های پژوهشی نیز توجه کرد و باید بگویم روانشناسی اسلامی در مراکز حوزوی در سایه رهنمودهای آیت الله مصباح در حال پیشرفت است.

انتهای پیام
کلید واژه ها: روانشناس - روانشناسی - آیت الله مصباح - معنوی - مرکز پژوهش های علوم انسانی - معنویت - علوم انسانی اسلامی - آیت الله - انسان - دانشگاه - اجتماعی - حوزه و دانشگاه - مراسم نکوداشت - استاد دانشگاه - موجودی - قبل از انقلاب - علوم انسانی - روانی - گرایش - مصباح - دانشجویان - کشور - بیست - الله - آبان ماه - نکوداشت - کلانتری - سخنرانی - بازگشت - برگزار