پرونده ادلب چگونه بسته می شود؟

بعد از حملات نظامی متعددی که به کار توافق های آتش بس پایان دادند، بخش های گسترده ای از استان ادلب و اطراف آن در شمال غرب سوریه به عنوان برجسته ترین و آخرین مقر گروه های تندرو و نیز گروه های مخالف نظام سوریه باقی مانده اند.

- : خبرگزاری فرانسه در گزارشی آورده است، این منطقه در حال حاضر تحت کنترل هیئت تحریر شام (جبهه النصره سابق) است و بخش های گسترده ای از آن تحت نفوذ ترکیه قرار دارد و شاهد بزرگترین موج های انتقال و کوچ افراد در جهان به این منطقه بوده است.

استان ادلب از اهمیت استراتژیکی برخوردار است؛ چراکه از یک سو در مجاورت با ترکیه قرار دارد؛ ترکیه ای که بعد از ورود به خط نزاع در سوریه از باب حمایت از مخالفان؛ از نفوذ گسترده ای در داخل سوریه برخوردار شده است.

از سوی دیگر در مجاورت استان لاذقیه، مقر طایفه علوی قرار دارد که خود بشار اسد، رییس جمهوری سوریه از این طایفه است.

شهر ادلب، مرکز استان در نزدیکی جاده بین المللی حلب- دمشق قرار دارد که سال ها نظام سوریه تلاش کرد و در نهایت آن را کاملاً تحت کنترل خود درآورد.

از زمان آغاز اعتراضات در سوریه در مارس 2011 ادلب سریعاً به دامنه اعتراضات پیوست.

در سال 2015 ائتلاف گروه های مخالف از جمله جبهه النصره- پیش از آنکه به ارتباط خود با القاعده پایان دهد- این استان را تحت کنترل خود درآوردند.

اما از سال 2019 این استان و مناطق مجاور آن با استان های حماه، حلب و لاذقیه تحت کنترل هیئت تحریر الشام هستند.

نیروهای نظام نیز در جنوب این منطقه به صورت تدریجی با عملیات های نظامی پیشروی داشته که آخرین عملیات ها در اواخر دسامبر 2019 بود که در نتیجه آن مناطق تحت کنترل هیئت تحریر الشام به کمتر از نیمی از استان ادلب کاهش یافت.

فابریس بالانش، کارشناس در امور جغرافیایی سوریه در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه می گوید: هیئت تحریر الشام و گروه ها در حال حاضر 3000 کیلومتر مربع را تحت تصرف خود دارند در حالی که در سال 2017 ، 9000 کیلومتر مربع را تحت کنترل داشتند.

از زمان حمله اخیر در استان ادلب توافق آتش بسی با نظارت روسیه و ترکیه برقرار است.

هیئت تحریر الشام در آن مناطق کنترل داشته و از طریق نهادهای مدنی و دستگاه های امنیتی و قضایی ویژه خود رسیدگی به امور حدود سه میلیون فرد که بیشترشان از آوارگان هستند، بر عهده دارد.

این هیئت از انتقال کالاها از طریق گذرگاه ها با تمامی مناطق تحت کنترل نظام سوریه و ترکیه درآمدهایی را به دست می آورد.

تعداد نیروهای هیئت تحریر الشام حدود 10 هزار تن است و طبق گزارش جدید سازمان ملل، این هیئت توزیع سوخت را در انحصار خود درآورده و ارزش سودهای آن به حدود ماهانه یک میلیون دلار می رسد.

هیئت تحریر الشام همچنین کنترل توزیع کمک های انسانی را در دست داشته و بخشی از آن را برای حمایت از شبکه های مشتریان خود مصادره می کند.

در این منطقه همچنین گروه های تندرو هم پیمان با هیئت تحریر الشام یا گروه های ضد این گروه و همچنین گروه های اسلام گرا یا گروه های با نفوذ کمتر که مورد حمایت آنکارا هستند و رابطه شان با هیئت تحریر الشام دچار تنش نسبی شده است، مستقر هستند.

ادلب در درگیری ها نیروهایی را جذب کرد که تابعیت های متعددی از فرانسه، انگلیس و کشورهای قفقاز داشتند.

از بین گروه های تندرو؛ گروه حراس الدین مرتبط با القاعده است که حدود 2500 نیرو طبق گفته سازمان ملل دارد.

در میان آنها نیروهای سوری و نیز خارجی حضور دارند که پیشتر برخی از آنها در عراق و افغانستان جنگیده بودند.

حدود 3000 تا 4500 نیروی تندرو نیز وابسته به حزب اسلامی ترکستانی بوده که بیشتر آنها از اقلیت اویغور در چین هستند.

اما گروه های دیگر بیشترشان از نیروهای موسوم به "ارتش ملی" هستند که آنکارا از گروه های حامی خود در شمال سوریه تشکیل داده است.

بعد از هر حمله ای که توسط نظام سوریه انجام می شد یک توافق آتش بسی با نظارت روسیه با ترکیه منعقد می شد که برای دوره مشخصی ادامه داشت تا اینکه بازی شطرنج در سوریه مجددا به جریان می افتاد.

ترکیه هزاران تن از نیروهای خود را در ادلب مستقر کرده است.

طی حمله اخیر که قبل از توافق آتش بس کنونی انجام شد نیروهای نظام سوریه بعد از آنکه گروه های تندرو را از برخی مناطق بیرون کردند، دیدند که در رویارویی با نیروهای ترکیه ای قرار گرفته اند که این درگیری ها به کشته شدن نیروهایی از دو طرف انجامید.

یک دیپلمات غربی در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه می گوید که طی توافق آتش بسی که به عقیده بسیاری همچون توافق های پیش از آن لغو می شد، ترکیه به صورت گسترده ای از طریق استقرار حدود 15 هزار سرباز خود را در ادلب درگیر کرد.

وی می گوید، ترکیه که میزبان حدود چهار میلیون آواره سوری است و از موج جدید آوارگان سوریه به ترکیه می ترسد در کمین هر حمله جدید خواهد نشست و این بدین معناست که محاسبات سیاسی اهمیت بیشتری پیدا کردند و در مقابل احتمال فعالیت نظامی کاهش پیدا کرده است.

این دیپلمات معتقد نیست که آینده ادلب همچون حال حاضر آن به عنوان یک منطقه محاصره شده با سرنوشت نامعلوم که گروه های تندرو آن را تحت تصرف دارند، باقی بماند.

او می گوید که این سناریوی احتمالی تر نیست، چراکه عوامل متعددی وجود دارند که وضعیت کنونی در ادلب را تهدید می کنند که از جمله آنها حضور میلیون ها آواره و نیز مسائل انسانی و تهدید ایجاد شده توسط برخی از گروه های تروریستی علیه ترکیه و غرب است.

در همین حال، دارین خلیفه، پژوهشگر گروه بین المللی بحران به خبرگزاری فرانسه می گوید که موج جدید آوارگان می تواند چالش های سیاسی، اقتصادی و انسانی جدیدی را برای ترکیه به بار بیاورد؛ ترکیه ای که تلاش می کند از یک سو توازن را در منافع خود در دور کردن نظام سوریه از مناطق باقیمانده در ادلب حفظ کرده و از سوی دیگر روابط خود با روسیه را حفظ و از هرگونه رویارویی خطرناک جلوگیری کند.

بعد از اینکه نیروهای نظام سوریه جاده بین المللی دمشق حلب را تحت کنترل خود درآوردند تحلیلگران می گویند که ممکن است نیروهای نظام سوریه در حمله آتی تلاش کنند آنچه را خارج از کنترل نیروهای نظام از جاده استراتژیک ام 4 میان شهر حلب و لاذقیه باقی مانده است، تحت کنترل درآورند.

در صورتی که حمله جدیدی انجام شود، ترکیه در ازایش چیزی را خواهد خواست که به گفته بالانش ممکن است اجازه به ترکیه برای کنترل بر مناطق جدید کردنشین باشد.

ترکیه در سه عملیات نظامی که علیه نیروهای کرد داشت، مناطق مرزی گسترده ای را تحت کنترل خود درآورد.

بالانش می گوید ممکن است کار ادلب اینگونه تمام شود که منطقه ای تحت حفاظت ترکیه باشد و گروه های تندرو همچون هیئت تحریر الشام آن را تحت کنترل داشته باشند و اداره امور آوارگان در ادلب را برعهده بگیرند که در این حالت بسیار شبیه به نوار غزه ای جدید می شود.

کلید واژه ها: سوریه - استان - استان ادلب - گسترده - ادلب - رییس جمهوری سوریه - برخوردار - ترکیه - خبرگزاری فرانسه - قرار - رییس جمهوری - استراتژیکی - منطقه - طایفه - نفوذ - گروه - نظام - بزرگترین - خبرگزاری - شمال غرب - انتقال - جمهوری - فرانسه - النصره - آتش بس - آورده - اهمیت - پایان - حملات - حمایت