ارتقای علمی ایران از رتبه 5 به رتبه اول منطقه

معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم با بیان اینکه آمارهای پیشرفت کشور در علوم مختلف، طی سال های اخیر موجب مباهات است، گفت: مرجعیت علمی را باید در حوزه پژوهش جستجو کنیم.

- غلامحسین رحیمی معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم ضمن تشریح وضعیت علمی کشور طی سال های پس از انقلاب و به ویژه در چند سال اخیر، ارتقای علمی ایران از رتبه 5 به رتبه 1 منطقه، صعود به رتبه 16 از رتبه 58 در حوزه نانو، ارتقا از رتبه 52 به رتبه 17 جهان در علوم بیوشیمی و زیست ملکولی را از جمله پیشرفت های قابل ارائه بیان کرد.

وی با بیان اینکه حوزه آموزش عالی را باید به دو بخش تقسیم کنیم، یکی آنچه که ما به عنوان آموزش عالی می شناسیم و دیگری آنچه که به بخش پژوهش و تحقیق تعلق دارد، گفت: البته حوزه سومی هم داریم که آن هم توسعه فناوری مبتنی بر علم است و اصولاً مقداری متفاوت است.

در حوزه آموزش عالی به دو نکته اشاره می کنم.

رحیمی افزود: تعداد دانشجویان در سال 1360 زیر 180 هزار نفر بود که این میزان در سال های 92 و 93 به حدود 4 میلیون و 800 هزار نفر رسید.

هم اکنون ما برای هر متقاضی حداقل یک صندلی داریم یعنی اگر کسی در هر نقطه از کشور بخواهد وارد آموزش عالی شود حتماً برایش یک صندلی وجود و نکته مهمتر اینکه کشور هر نیازی به دانش آموخته دانشگاهی داشته باشد، سیستم آموزش عالی کشور آن نیاز را پاسخ می دهد یعنی در شرایطی هستیم که موسسات آموزش عالی در گستره عموم شهرستان های کشور وجود دارد و نمی توان شهرستانی را نام برد که در آنجا حداقل یک موسسات آموزش عالی نداشته باشیم؛ در نتیجه اگر جوانان هر شهرستانی بخواهند در شهرستان خود ادامه تحصیل در سطح آموزش عالی دهند، این شرایط برایشان فراهم است.

بی نیازی از تحصیل دانش آموختگان در خارج از کشور و تربیت نیروی انسانی متخصص کشورهای منطقه در ایران معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم  تاکید کرد: حدود 30 سال قبل اگر می خواستیم برای دانشگاه های کشور تامین استاد کنیم حتماً باید دانش آموخته دوره کارشناسی را به خارج از کشور می فرستادیم و در آنجا دکتری می گرفت برمی گشت تا بتوان به عنوان عضو هیأت علمی دانشگاه تدریس می کرد.

اما هم اکنون بی نیاز از این کار هستیم و در سال جاری (1399) تعداد دانشجویانی که برای تحصیل در رشته های خاصی به خارج از کشور اعزام می شوند زیر 100 نفر است.

وی اضافه کرد: از طرفی با احتساب رشته های علوم پزشکی، بیش از 30 هزار دانشجو خارجی داریم که در دوره های تحصیلات تکمیلی دانشگاه های ایران تحصیل می کنند.

البته عمدتاً از کشورهای همسایه هستند.

به عبارت دیگر دانشگاه های ما برای دانشگاه های کشورهای همسایه، نیروی متخصص تربیت می کنند و این توفیق بسیار بزرگی است.

مرجعیت علمی کشور را در حوزه پژوهش جستجو کنیم رحیمی در رابطه به اینکه آیا ایران می تواند به عنوان مرجعیت علمی در دنیا مطرح شود، گفت: ما باید مرجعیت علمی را در حوزه پژوهش جستجو کنیم.

حدود 25 سال قبل سوال بزرگ ما این بود که آیا زمانی که از آموزش عالی عبور می کنیم، می توانیم در دانشگاه های داخل تحقیقاتی کنیم که نتایح آن قابل عرضه در مجامع علمی معتبر و بین المللی باشد؟ پاسخ این سوال این است که در سال 2020 ما بیش از 66 هزار سند علمی را در پایگاه های بین المللی به ثبت رساندیم و از این بابت رتبه 15 را در دنیا داریم.

وی افزود: طی سال های اخیر وزارت علوم و کلاً نهادهای علمی به دنبال این نبودند که در کمیت بیفزایند چرا که پنج شش سال قبل انتقادی که به ایران می شد این بود که اصولاً این مقالات عمدتاً جنبه کمی دارد و در جنبه کیفی تهی است.

خوشبختانه طی 4 سال گذشته جزو پنج کشوری بودیم که بیشترین نرخ رشد کیفی مقالات را داشتیم و هم اکنون نیز در معتبرترین پایگاه بین المللی دنیا رتبه کیفی مقالات پژوهشگران ایرانی رتبه 15 است.

وی ادامه داد: از نظر مقالات پر استناد هم که نکته بسیار مهمی است، رتبه ایران در سطح بین المللی، 12 است و در بعضی از شاخه ها حتی به 10 و زیر 10 هم می رسد.

و این معنایش آن است که در برخی زمینه ها ما دیگر ما دوشادوش دانشمندان و پژوهشگران برجسته دنیا پیش می رویم و اینجاست که مسیر مرجعیت علمی از آن می گذرد.

نرخ شتاب پیشرفت علمی ایران در منطقه بسیار بالاست معاون پژوهش و فناوری وزارت عتف اظهار داشت: ما در بین کشورهای منطقه، مقام اول را از نظر توسعه علمی و فناوری داریم و از این منظر پیشرو هستیم و این موضوع در چند دهه اخیر نیز با برنامه هایی که داشتیم اثبات شده است.

شاخص های ما در حوزه توسعه فناورانه و توسعه نهاد های فناور بسیار قابل توجه بوده است.

البته زیست بوم فناوری به خود عمل محدود نمی شود.

وی گفت: ما کشوری را در جنوب ایران داریم که اخیراً هم تبلیغ کرد که این کشور ماهواره به مریخ پرتاب می کند.

حال باید پرسید که این ماهواره کجا ساخته شده است؟ دوم اینکه پرتاب گر آن کجا ساخته شده است و از کجا پرتاب می شود؟ سوم اینکه ایستگاه های زمینی دریافت اطلاعات و کنترل کننده ماهواره کجاست و توسط چه شرکتی و یا چه کشوری ساخته شده است؟ و چهارم اینکه کل این برنامه مدیریت کلانش بر عهده کیست؟ ما ماهواره های کوچک را که زیر صد کیلوگرم وزن دارند در مدار قرار می دهیم اما همه چیز آن بومی است یعنی ریشه در دانش فناوری خودمان دارد.

ماهواره را به معنای واقعی خود طراحی می کنیم؛ تحلیل ریاضی علمی می کنیم بعد آن را نمونه سازی می کنیم، تست می کنیم و بعد از آن نمونه صنعتی استخراج می کنیم که در آن استانداردها را اعمال می کنیم و در نهایت به نمونه ای تبدیل می کنیم که قابل پرتاب و بهره گیری است.

پس پشت مباحث علمی این ماهواره صدها دانشمند مجرب و همینطور جوانان متخصص وجود دارد.

رحیمی شعرباف اذعان می کند: می توانیم با یک کشور قرارداد ببندیم که یک ماهواره پانصد کیلویی برایمان بسازند و از آن بهره برداری کنیم؛ اشکالی هم ندارد اما در این صورت فقط بهره بردار آن خواهیم بود؛ و این به معنای دست یافتن به دانش و فناوری بومی نیست.

می خواهم بگویم خوشبختانه دانشی که در ایران ریشه دوانده است و فناوری که در حوزه های مختلف به تدریج ریشه می دواند کاملاً ایرانی است.

به همین دلیل هم است که در تحلیل ها نیز آمده است که گاهی اوقات که اسراییل و آمریکا تهدید می کنند که چند سایت ایران را خواهند زد؛ خودشان هم معتقدند که چون تکنولوژی بومی شده است، تهدید و یا مورد هدف قرار دادن فایده ای ندارد.

توسعه فناوری های متکی به علم، وارد جریان زندگی مردم شده است این استاد دانشگاه تصریح کرد: ما در سال 1382 برای اولین بار بصورت مشخص و رسمی، مراکز رشد و پارک های علم و فناوری و همچنین مراکز کارآفرین و نوآور را تاسیس کردیم و وارد برنامه سوم توسعه کشور شدیم و از آن سال به بعد تا به حال که تقریباً حدود 17 سال گذشته است، 199 مرکز رشد رسمی داریم که در سراسر کشور در حال فعالیت هستند.

وی ادامه داد: وزارت علوم تاکید دارد که هر شهرستانی در کشور حتماً باید یک مرکز رشدیافته داشته باشد.

هم اکنون 45 پارک علم و فناوری در سطح کشور داریم که میزبان حدود 10 هزار واحد فناور هستند و حدود 1700 شرکت دانش بنیان است در این پارک ها فعالیت می کنند.

توجه کنید که در کل کشور 5700 شرکت دانش بنیان داریم.

علاوه بر این در پارک ها و مراکز رشد، مراکز نوآوری و خلاقیت را داریم.

رحیمی اظهار داشت: نکته خیلی مهمی است که چگونه یک جوان دانش آموخته که یک ایده کسب و کار ارائه دهد و آن ایده کسب و کار مطرح شده، مورد ارزیابی قرار می گیرد و طی فرآیندی منظم و برنامه ریزی شده به ایده هایی که امکان تبدیل شدن به یک کسب و کار رسمی دارند کمک می شود تا به یک کسب و کار رسمی و بعد از آن به یک شرکت شرکت دانش بنیان تبدیل شوند.

این موضوع طی چند سال اخیر شتاب گرفته است و ان شاءالله همان توفیقی که در حوزه پژوهشی پیدا کردیم و درخششی که در سطح بین المللی به دست آوردیم را در حوزه فناوری های متکی به علم نیز تا چهار پنج سال آینده به دست خواهیم آورد و این موضوع یک جریان ملی شده و وارد زندگی مردم خواهد شد.

فناوری دو رویه دارد یک رویه دانش فنی است و یک رویه بازار و نیاز و تقاضا که موجب توسعه سطح زندگی مردم است.

معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم، با اشاره به منویات مقام معظم رهبری مبنی بر دست یافتن به مرجعیت علمی در منطقه و جهان به عنوان یک مزیت علمی، گفت: اولین دانشگاهی که در دنیا تاسیس شد، دانشگاه جندی شاپور بود و این موضوع را یونسکو هم اخیراً تایید کرد.

یعنی 1600 سال قبل ایران به نحو گسترده و دیرپا به مرجعیت علمی دست پیدا کرده بود.

ایران از قرن تقریباً سوم تا هفتم هشتم هجری یعنی حدود پنج قرن ما دانشمندانی داشته است که کارهایشان برای کل پژوهشگران دنیا مرجع بود.

بعد از آن دیگر متاسفانه ما هیچوقت در این سطح نبودیم.

کلید واژه ها: معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم - رتبه - آموزش عالی - پژوهش و فناوری - معاون پژوهش - پژوهش - حوزه - وزارت علوم - فناوری - علمی - علوم - ارتقا - آموزش - غلامحسین رحیمی - پیشرفت - ارتقای - عالی - بیان - توسعه فناوری - پیشرفت کشور - مرجعیت علمی - رحیمی - منطقه - ایران - معاون - وزارت - حوزه پژوهش - کشور - رتبه اول - بیوشیمی