عقلانیت اروپا در قبال ونزوئلا؛ جدایی بروکسل از واشنگتن

اجتناب اتحادیه اروپا از به رسمیت شناختن رهبر مخالفان ونزوئلا و برگزیدن راهی متفاوت از موضع دولت واشنگتن در قبال کاراکاس، از تحولاتی تازه در مناسبات اتحادیه اروپا، - ": کمتر از یک هفته از میزبانی اتاق بیضی کاخ سفید از جو بایدن رییس جمهوری جدید آمریکا می گذرد که خبر عقب نشینی رسمی اتحادیه اروپا از به رسمیت شناختن خوان گوایدو رهبر خودخوانده ونزوئلا و به بیان دقیق تر مهره دست نشانده دونالد ترامپ رییس جمهوری وقت آمریکا، روز دوشنبه هفته جاری به تیتر نخست بسیاری از رسانه های جهان تبدیل شد.

اتحادیه اروپا تنها به فاصله چند روز از 23 ژانویه و دومین سالگرد (2019) ادای سوگند خوان گوایدو رییس پیشین مجلس ملی تحت کنترل مخالفان دولت ونزوئلا در سمت رییس جمهوری موقت، با صدور بیانیه ای رسمی، خود را از تقابل نیکلاس مادورو رییس جمهوری چپگرای ونزوئلا و گوایدو و همچنین دخالت در توطئه دیرینه آمریکایی علیه ونزوئلا کنار کشید.

اتحادیه اروپا اخیرا (ششم ژانویه/ 17 دی) با صدور بیانیه ای هر چند نتایج انتخابات پارلمانی ماه گذشته ونزوئلا را زیر سوال برد اما آنچه در این بیانیه توجه کارشناسان و ناظران را جلب کرد، اشاره به نام خوان گوایدو، بدون عنوان رییس جمهوری موقت یا انتقالی ونزوئلا بود.

به نوشته یورونیوز، بسیاری از رسانه های اسپانیایی زبان و اروپایی از جمله لیبراسیون و فایننشال تایمز در آن زمان این تغییر را نشانه پایان به رسمیت شناختن گوایدو به عنوان رییس جمهوری موقت ونزوئلا توصیف کردند.

به پایان رسیدن دوران ریاست چالش برانگیز ترامپ، افول قدرت مخالفان و بروز اختلافات داخلی میان اعضای مخالف دولت ونزوئلا، پیروزی حزب تحت حمایت مادورو در انتخابات مجلس ملی و استحکام کنترل رسمی و قانونی مادورو بر تمامی نهادهای کلیدی این کشور تحت تحریم آمریکای لاتین سبب شد تا پایان تاریخ مصرف رهبر مخالفان برای اعضای اتحادیه فرا رسد.

لوییس ویسِنته لئون مدیر شرکت تحلیلی دیتا آنالیسیس بر پایه نظرسنجی های افکار عمومی در ماه جولای 2020 (مرداد ماه) اعلام کرد، خوان گوایدو رهبر مخالفان در روندی نزولی از میزان برخورداری حمایت 61 درصدی در ماه فوریه 2019 به محبوبیت 25 درصدی رسیده است.

به گفته این کارشناس ونزوئلایی، عدم تحقق وعده های گوایدو عامل اصلی ریزش محبوبیت و اعتماد جامعه به او محسوب می شود.

نشریه ال اسپانیول نوشت: به رسمیت شناختن گوایدو برای زیر سوال بردن وجاهت قانونی و مشروعیت ریاست مادورو از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا امری ضروری بود اما با وجود تجزیه و تحلیل های فراوان برای اعتبار بخشیدن به این اقدام، نه تنها قانونی بودن تصمیم مجلس ملی برای کشورها محرز نبود بلکه واقعیت این است که تفسیر قانون اساسی ونزوئلا با استناد به قوانین سایر کشورها غیر منطقی بوده و وظیفه این امر بر عهده مقام های عالی قضایی خود این کشور است.

موضع اتحادیه اروپا در قبال خوان گوایدو رهبر مخالفان دولت ونزوئلا در حالی تغییر کرده است که این می تواند سیگنالی مثبت و البته دشوار از چشم انداز احتمالی تغییر موضع دشمنان علیه ونزوئلا و تحولات آتی این کشور آمریکای جنوبی باشد.

از طرفی اتحادیه اروپا قطعا به این نتیجه رسیده که تشدید فشارها علیه یک دولت مشروع در ونزوئلا راه به جایی نخواهد برد و حمایت از یک سیاستمدار در جایگاه رییس جمهور بدون برگزاری انتخابات خلاف قوانین بین المللی است.

اتحادیه اروپا در حالی اعلام کرده دیگر خوان گوایدو را به عنوان رییس جمهوری ونزوئلا به رسمیت نمی شناسد که این می تواند نشانه ای از استقلال تصمیم گیری این اتحادیه در برابر واشنگتن باشد؛ نشانه ای مهم از استقلال طلبی جدید اروپا در اتخاذ سیاست هایش در قبال کشورهای جهان.

همچنین در خوشبینانه ترین حالت این تغییر موضع اتحادیه اروپا نشان می دهد که اروپا در نهایت عقلانیت را در مسیر سیاستهایش در قبال کاراکاس در پیش گرفته است.

در اواخر دوران ترامپ، میان بیشتر مقام های امریکایی نسبت به عملکرد گوایدو ناامیدی های زیادی ایجاد شد به طوریکه بسیاری از کارشناسان بر این باور بودند که آمریکا دیگر مانند سابق قصدی برای حمایت از گوایدو و اقداماتش ندارد و عملا طرح دولت ترامپ برای حمایت از گوایدو در راستای براندازی دولت نیکلاس مادورو رییس جمهوری قانونی ونزوئلا شکست خورده است.

دولت ترامپ زمانی که گوایدو را به عنوان رییس جمهوری ونزوئلا به رسمیت شناخت عملا اتحادیه اروپا را برای اتخاذ چنین تصمیمی تحت فشار گذاشت.

آمریکا پس از انتخابات ریاست جمهوری 2018 ونزوئلا، با حمایت از خوان گوایدو رهبر حزب مخالفان این کشور نفت خیز حوزه آمریکای لاتین و ایجاد اختلاف و مداخله در امور داخلی این کشور، همواره در پی سرنگونی دولت مادورو بود.

به همین دلیل دولت دولت مادورو تلاش کرد تا تثبیت ثبات سیاسی و پس از آن حل چالش های اقتصادی جدی در این کشور را به طور جدی در دستور کار خود قرار دهد.

دولت کاراکاس که همزمان در دو جبهه فشارهای آمریکا و فعالیت های مخالفان در داخل مبارزه کرده، همواره طی این سال ها بر مقاومت و ایستادگی در برابر زورگویی های آمریکا و همچنین استقلال ونزوئلا تاکید داشته که به نظر می رسد نتایج مطلوبی در این مسیر به دست آورده است.

دولت مادورو در سال های اخیر به رغم مواجهه با فشارهای سنگین واشنگتن توانست با سازوکارهای مختلف از جمله تقویت روابط با هم پیمانان راهبردی اش در برابر مشکلات ایستادگی کند.

وقتی پازل اخبار دو سال اخیر تحولات آمریکا و ونزوئلا را کنار هم می چینیم، در می یابیم که تغییر موضع اتحادیه اروپا در مورد خوان گوایدو می تواند نتیجه ایستادگی مادورو و دولت ونزوئلا در برابر سیاست های خصمانه دولت ترامپ و واقع بینانه نبودن رویکرد کاخ سفید در قبال وضعیت ونزوئلا باشد.

گوستاوو بورخِس (Gustavo Borges) رییس اندیشکده و مرکز تحقیقاتی و مطالعاتی ساموئل رابینسون ونزوئلا معتقد است، مسئله به رسمیت شناختن گوایدو از سوی اکثریت اعضای اتحادیه اروپا از همان دو سال پیش نیز اتفاق نظری وجود نداشت.

در سال 2019 کشورهایی همچون ایتالیا و یونان مخالف به رسمیت شناختن این اقدام خودسرانه خلاف قانون اساسی بودند، به همین دلیل اینکه اکنون بگوییم اتحادیه اروپا اکنون از به رسمیت شناختن گوایدو عقب نشینی کرده عبارتی نادرست است.

به گفته این تحلیلگر ونزوئلایی، پروژه جعلی که گوایدو نماینده آن است به ویژه در ماه های اخیر توسط نیکلاس مادورو و مردم ونزوئلا با شکست مواجه شد.

اتحادیه اروپا وابستگی زیادی به سیاست خارجی آمریکا داشته و به این ترتیب تجدید نظر اروپا از استراتژی خود در تطابق با تغییر رییس جمهوری آمریکا امری بدیهی است.

وی همچنین گفت: اروپایی ها تصور می کنند که بایدن به اندازه ترامپ بی کفایت نخواهد بود.

حال باید دید اتحادیه اروپا تا چه حد از توانایی تصمیم گیری خارج از چارچوب سیاسی ایالات متحده را برخوردار خواهد بود.

بورخس در ادامه در تحلیل تاثیر این تصمیم اتحادیه اروپا بر روابط با آمریکا خاطر نشان کرد: احتمال ایجاد گسست میان اتحادیه و آمریکا وجود نخواهد داشت، زیرا منافع هر دو طرف از اعلام جنگ با ونزوئلا مشترک است.

بنابراین حتی از دولت بایدن نیز نمی توان انتظار تغییر موضع داشت.

آن ها احتمالا تاکتیک رویکرد را تغییر خواهند داد اما بدون شک، استراتژی یکسان و تغییر ناپذیر خواهد بود و آن تلاش برای تغییر تحمیلی دولت مادورو برای تسلط بر نقطه ای استراتژیک در آمریکای لاتین و تقویت رویارویی با چین و روسیه.

حال آنکه تحولات 20 سال اخیر نشان داده که دستیابی به این هدف ، آسان نخواهد بود.

دیِگو سِکِرا (Diego Sequera) نویسنده، تحلیلگر و محقق اندیشکده میسیون بِردد نیز با اشاره به اظهارات آنتونی بلینکن نامزد موردنظر جو بایدن به عنوان وزیر خارجه دولت جدید بایدن در تداوم حمایت دولت آمریکا از گوایدو گفت: بلینکن تنها چند روز پس از آغاز سال 2021 در حالی مدعی پشتیبانی واشنگتن از رهبر مخالفان شد که در خوشبینانه ترین حالت می توان این امر را تلاش وی برای تصاحب منصب وزارت خارجه و جلب نظر موافق اعضای سنا دانست.

با این حال تصور اینکه رویکرد کاخ سفید در قبال ونزوئلا تغییر کند نیز امری دشوار است.

بلینکن طی جلسه استماع کمیته روابط خارجی سنا به منظور تایید وی گفت: دولت بایدن به منظور فشار بیشتر بر دولت مادورو، برنامه موثرتری از تحریم ها علیه ونزوئلا را اعمال خواهد کرد.

این در حالی است که پیشتر منابع نزدیک به تیم جو بایدن اعلام کردند که وی ضمن نادیده گرفتن تماس های خوان گوایدو، برای مذاکره با نیکلاس مادورو رییس جمهوری ونزوئلا آماده می شود.

فرجام سخن رویکرد غیر قابل دفاع اتحادیه اروپا همزمان با توطئه های آمریکا علیه مردم ونزوئلا سبب شده تا کارشناسان ونزوئلایی حتی به این حرکت خلاف جریان آمریکایی اتحادیه اروپا در توقف به رسمیت شناختن گوایدو نیز به دیده تردید بنگرند.

به گفته تحلیلگر اندیشکده میسیون بردد، اتحادیه اروپا از ماهیت و اراده ای مستقل برخوردار نیست.

بنابراین نتیجه این تصمیم گیری نه در آینده ای دور بلکه به زودی روشن خواهد شد.

اینکه اتحادیه اروپا در هر زمانی خود را با رویکرد آمریکا همرا ه کند نیز تعجب برانگیز نخواهد بود.

از طرفی تصمیم جدید اتحادیه اروپا هر چند حکایت از اختلاف نظر علنی میان این اتحادیه و آمریکا دارد اما با این حال بر اساس رویکرد متفاوت دولت بایدن با دولت ترامپ و اعلام آمادگی دولت مادورو در چارچوب احترام به حاکمیت این کشور، تحولات تازه در سیاست های کاخ سفید در قبال ونزوئلا و احتمال گفت وگوهای جدید میان کاراکاس_ واشنگتن با هدف حل وفصل اختلافات نیز دور از ذهن نخواهد بود.

اکنون که اتحادیه اروپا راهش را از آمریکا در مسئله ونزوئلا جدا کرده، زمان آن فرا رسیده که دولت جدید آمریکا نیز در رویکرد قبلی کاخ سفید در مورد تشدید فشارها علیه ونزوئلا تجدیدنظر کند و به جای مانع تراشی، واقعیت های ونزوئلا را به درستی ببیند.

چشم بستن بر تضعیف موضع مخالفان و ریزش حامیان این جبهه در میان خود ونزوئلایی ها، تلاش دولت برای دستیابی به ثبات سیاسی، چالش های اقتصادی جدی و پیامدهای تحریم های خصمانه آمریکا علیه نه فقط دولت بلکه ملت بولیواری مسئله ای مگر مقاومت در برابر پذیرش حقیقت نیست.

کلید واژه ها: اتحادیه اروپا - رییس جمهوری - ونزوئلا - اتحادیه - اروپا - جمهوری - خوان گوایدو - رییس - رهبر مخالفان ونزوئلا - گوایدو - رسمی - واشنگتن - مخالفان - رسانه های جهان - نیکلاس مادورو - آمریکا - خوان - دولت ونزوئلا - دونالد ترامپ - مخالفان دولت - رسمیت - عقب نشینی - رهبر - بیان - هفته - دولت - کاخ سفید - جو بایدن - میزبانی - مناسبات