راز حمله ناگهانی شبانه اردوغان به شمال عراق

موضع گیری روز جمعه رییس جمهور ترکیه مبنی بر حمله ناگهانی شبانه به شمال عراق به شدت ذهن تحلیلگران و ناظران امور منطقه را درباره اهدافی که آنکارا در عراق دنبال می کند، - ": رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه روز گذشته، مقر (پ.

ک.

ک) در عراق را به حمله ناگهانی شبانه تهدید کرد.

اردوغان طی گفت وگوی کوتاه با رسانه ها بعد از نماز جمعه، گفت: ترکیه همواره آماده اجرای عملیات های مشترک با عراق علیه پ.

ک.

ک بوده ولی ما نمی توانیم زمان چنین عملیات هایی را علناََ اعلام کنیم.

من همیشه وعده داده ام، ممکن است یک شب ناگهان حمله کنیم .

مناسبات دو کشور شاهد یک دوره شدید تنش در روابط، در نتیجه عملیات نظامی ترکیه در شمال عراق تحت عنوان چنگال عقاب و پنجه ببر و سپس آرامش عمومی بعد از امضای توافقنامه سنجار در 18 مهرماه 99 بوده است.

ترکیه در سال میلادی گذشته دو عملیات گسترده با نام پنجه عقاب و پنجه ببر را در شمال عراق، با هدف نابودی عناصر پ ک ک آغاز کرد که با اعتراض شدید دولت بغداد و مقامات مسئول عراقی مواجه شد، اما آنکارا بی توجه به این اعتراض ها به نقض حاکمیت عراق، تاکید دارد که به عملیات خود ادامه دهد.

پارلمان عراق با اجماع مخالفت خود را با حضور نظامیان ترکیه در این کشور اعلام کرده است.

وزارت خارجه عراق هم بارها با واکنش شدید اللحنی به دخالتهای اردوغان و تصمیم پارلمان ترکیه درباره تمدید حضور نظامیان این کشور در عراق، نشان داده است.

عملیات نظامی ترکیه در شمال عراق که از اواخر خردادماه گذشته آغاز شده و هنوز پایان نیافته و حضور نظامیان و پایگاه های نظامی ترکیه، بویژه در بعشیقه در شمال موصل، در طول پنج ساله اخیر از مسائل به شدت تنش آفرین در روابط دو کشور بوده است.

شمار پایگاه های نظامی ترکیه در شمال عراق چند تاست؟ شمال عراق مدتی است که عرصه تاخت و تاز نظامیان ترکیه است و این در کنار حملات جنگنده ها و پهپادهای ترکیه ای به مواضعی در شمال عراق است.

ارتش ترکیه بخش هایی از شمال عراق را در اشغال خود دارد و بین 600 تا 700 نیروی ارتش ترکیه در پایگاه بعشیقه در شمال عراق مستقر هستند که در 12 کیلومتری از مرکز شهر موصل مرکز استان نینوا قرار دارد.

ترکیه همچنین پایگاه نظامی بزرگی در بامرنی در 45 کیلومتری شمال دهوک در اقلیم کردستان عراق از سال 1997 و سه پایگاه کوچک در گریلوک در 40 کیلومتری شمال العمادیه و کاتیماسی در 115 کیلومتری شمال دهوک و سرسی در 30 کیلومتری شمال زاخو در مرزهای عراق و ترکیه دارد و اینها پایگاه های ثابتی هستند که نظامیان ترکیه در آن مستقر هستند.

یک مقام بلند پایه ترکیه که نامش مطرح نشد، متعاقب عملیات ماه های اخیر ترکیه در شمال عراق در اوت گذشته عنوان کرد که ترکیه دارای 10 پایگاه نظامی در شمال عراق است.

برخی منابع خبری عراقی تعداد پایگاه های نظامی ترکیه را در شمال عراق بسیار بیش از این رقم برشمرده و از 12 تا 40 پایگاه عنوان کرده اند که هنوز رقم درستی در این خصوص عنوان نشده است.

بینالی ییلدریم نخست وزیر وقت ترکیه در 2018 در اظهاراتی تعداد پایگاه های نظامی ترکیه در شمال عراق را 11 پایگاه عنوان کرده بود.

گرچه درباره تعداد پایگاه های نظامی ترکیه گمانه زنی شده اما تاکنون هیچکس به درستی نتوانسته است در خصوص تعداد واقعی نیروهای نظامی ترکیه در شمال عراق گمانه زنی کند گرچه درباره تعداد پایگاه های نظامی ترکیه گمانه زنی شده اما تاکنون هیچکس به درستی نتوانسته است در خصوص تعداد واقعی نیروهای نظامی ترکیه در شمال عراق گمانه زنی کند.

یک منبع امنیتی عراقی روز یکشنبه 21 دیماه سال جاری، از تحرکات جدید نظامیان ترکیه در اقلیم کردستان عراق و احداث پایگاه نظامی جدید در نزدیکی جاده سحیله در استان دهوک در شمال عراق خبر داد و گفت: هدف از احداث این پایگاه نظامی توسعه نفوذ ترکیه در منطقه واقع در نزدیکی مرز سوریه با عراق و نیز نزدیکی آن به استان نینوا و منطقه سنجار است.

پایگاه جدید صدها نظامی را با تجهیزات کامل شامل می شود.

این پایگاه در جاده مواصلاتی با دیگر پایگاه ها در استان دهوک و در نوار مرزی با ترکیه احداث شده است.

هاوکار الجاف عضو اتحادیه میهنی کردستان عراق به تشریح جزییات بیشتری درباره حضور نیروهای ارتش ترکیه در شمال عراق از جمله تعداد پایگاه ها و مراکز نظامی که نیروهای ترکیه ای دارند، پرداخت و افزود: ارتش ترکیه حدود 50 پایگاه و مرکز نظامی در حدفاصل استان های دهوک و اربیل و پایگاه دیگری در ناحیه بعشیقه در استان نینوا دارد.

بزرگترین پایگاه نظامی ترکیه در عراق حدود 1500 نیرو دارد و در ناحیه کانی مآسی در استان دهوک واقع شده است و پایگاه های دیگر در زاخو، العمادیه، شیلادزی و سوران در استان اربیل و مراکز نظامی دیگری در طول نوار مرزی و در دامنه های کوه کورک دارد.

این عضواتحادیه میهنی کردستان عراق بیان کرد: ارتش ترکیه در شمال عراق به مثابه ارتشی است که تانک و خودروهای زرهی و سامانه دیده بانی و هواپیماهای تجسسی و بالگرد و پایگاه هوایی و سامانه ارتباطاتی در همه مناطق تحت کنترلش، در اختیار دارد.

ارتش ترکیه که در مناطق اقلیم کردستان عراق حضور دارد هر گاه لازم می بیند دست به حملات نظامی می زند زیرا نیازی به بلند شدن هواپیماهای جنگی از آسمان ترکیه ندارد و پایگاه هوایی دارد که می تواند هواپیماهای جنگی را از آنجا به سوی اهدافی که سامانه دیده بانی و اطلاعاتی آن مشخص کرده است، به پرواز درآورد.

ترکیه در خصوص حضور این نیروها دلایل مختلفی عنوان می کند.

آیا ترکیه به بخشی از خاک شمال عراق چشم دوخته است؟ یکی از اتهام های بزرگ علیه ترکیه که بر روابط دو کشور سایه انداخته، طمع ورزی ترکیه به بخشی از خاک شمال عراق است.

این قضیه در پی استقرار بخشی از نظامیان ترکیه در پادگان بعشیقه بدون گرفتن مجوز قانونی از دولت عراق در اواخر 2015 به طرز برجسته تری بروز کرده است.

در حالی که عراق در کوران جنگ و پیشروی های روز افزون علیه گروه تروریستی داعش در شمال عراق بود، یکباره ترکیه بدون موافقت دولت وقت عراق اعلام کرد که در جنگ با داعش شرکت می کند و در این چارچوب، بخشی از نیروهای خود را در بعشیقه در شمال موصل مستقر کرد.

حضور این نیروها در آن برهه اینگونه تفسیر شد که ترکیه به دنبال پیشبرد برنامه های توسعه طلبانه خود بعد از پایان پرونده داعش در عراق است اما ترکیه بهانه حضور خود را به حفاظت از اهل سنت و اقلیت ترکمن عراق مرتبط کرد.

این طرح که بسیاری از صاحب نظران عراقی و کُرد عراق درباره آن سخن گفته اند حاکی است که ترکیه در چارچوب معاهده تاریخی لوزان 1923، خود را برای الحاق بخشی از سرزمین های جدا شده از ترکیه در سال 2023 که تاریخ پایان اعتبار این معاهده است، آماده کرده است.

استان نینوا با مرکزیت موصل یکی از اهداف مورد نظر ترکیه تعریف شده است، اما صاحب نظران عراقی معتقدند که ایالت موصل در آن زمان استان نینوا و بخش های زیادی از کردستان عراق (اربیل و دهوک) را نیز در برمی گرفت، بر همین اساس نسبت به سیاست های توسعه سرزمینی آنکارا در شمال عراق نگرانی وجود دارد.

در این چارچوب حضور نظامی ترکیه در اربیل و دهوک و استان نینوا (بعشیقه) با اهداف توسعه طلبی سرزمینی تعبیر شده، امری که کل مناسبات دو کشور را در سال های اخیر تحت الشعاع قرار داده است.

طرح اردوغان برای عراق در سال 2021 روزنامه فرانسوی لوفیگارو در گزارشی به طرح های رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه در سال 2021 اشاره کرد و از این سال به مثابه سال توسعه منطقه ای اردوغان یاد کرده و آورده است: رجب طیب اردوغان به طرح های توسعه طلبانه خود ادامه خواهد داد و سال 2021 به مثابه سال توسعه اقلیمی برای رییس جمهوری خواهد بود که دخالتهای نظامی کشورش در سال 2020 در سوریه، لیبی و قفقاز وی را به وجد آورده است و به دنبال گشودن جبهه جدیدی در خاورمیانه است.

اردوغان به عراق چشم دارد و مانعی هم در برابر خود نمی بیند.

ترکیه به حملات عادی به مناطق کردنشین در شمال عراق اکتفا نخواهد کرد.

در سال گذشته میلادی حملات نظامی ترکیه به شدت افزایش یافت.

احتمال اینکه ترکیه عملیات بزرگی در ماههای آینده انجام دهد و اراضی عراق را اشغال کند و پایگاه های نظامی دائمی به بهانه پاکسازی منطقه مرزی میان ترکیه و عراق از پ ک ک بزند، می رود احتمال اینکه ترکیه عملیات بزرگی در ماههای آینده انجام دهد و اراضی عراق را اشغال کند و پایگاه های نظامی دائمی به بهانه پاکسازی منطقه مرزی میان ترکیه و عراق از پ ک ک بزند، می رود.

مقامات آنکارا، انگیزه های پنهان تاریخی خود در طمع به شمال عراق را نیز پنهان نمی کند.

آنکارا مدعی است که انگلیس اراضی ترکیه را بر اساس پیمان سایکس-پیکو تقسیم و به عراق ملحق کرده است.

اما با توجه به اصرار و سماجت مقامات ترکیه برای باقی نگه داشتن نیروهایشان در داخل اراضی عراق و دخالت آشکار در امور داخلی این کشور و تمدید نامشروع حضور این نیروها، عراق باید در راستای بازنگری توافقات منعقد شده میان دو کشور، لغو توافقنامه امنیتی سال 1984 که به نیروهای ترکیه اجازه ورود به عمق بیست کیلومتری عراق برای تعقیب پ ک ک را می دهد و در سال 1995 تمدید شده است، حرکت کند.

نکته دیگر سو استفاده آنکارا از تحولات عراق امنیتی عراق است؛ زمانی که داعش به عراق وارد شد از این بهانه برای دست زدن به یورش هایی در عراق نهایت استفاده را برد و این تحرکات در حال حاضر هم ادامه دارد.

واضح و مبرهن است که ترکیه مایل است که از همه برگه های خود در منطقه استفاده کند تا در روند تحولات منطقه دست بالا را داشته باشد.

ترکیه به بهانه های واهی از جمله قدرت نگرفتن کُردها و سرازیر نشدن آوارگان به ترکیه در زمان اشغال برخی از شمال عراق به دست داعش، دست به تحرکات نظامی زد.

بخشی از نگرانی های ترکیه از برپایی منطقه کردنشین از سلیمانیه تا اسکندرون و اربیل و نوار کردی در سوریه در جنوب این کشور با سوریه است و بخشی نیز به تمایلات ارث خواهی و اینکه موصل متعلق به ترکیه است مربوط می شود.

نیروهای ترکیه به موجب توافق دو طرف در عراق حضور ندارند و نقض کننده حاکمیت عراق هستند.

به نظر می رسد که ترکیه از سیاست صفر مشکلات با همسایگان همچنان فاصله دارد و بر مواضع خصمانه ضد سوریه و عراق و دیگر همسایگان و تحریک آنها اصرار دارد.

منطقه خاورمیانه به اندازه کافی با بحران های متعدد روبرو است و دیگر تحمل بحران های جدید را ندارد.

کلید واژه ها: رییس جمهور ترکیه - شمال عراق - ترکیه - عراق - ناگهان - عملیات - اردوغان - ناگهانی - رییس جمهور - حمله - شبانه - رجب طیب اردوغان - عملیات گسترده - پنجه - شمال - عملیات نظامی - جمهور - گذشته - سال میلادی - توافقنامه - پنجه عقاب - کنیم - رییس - جمعه - عقاب - رسانه ها - مناسبات - میلادی - مهرماه - گسترده