ماجرای ساز در ایران

- سایت خبری تحلیلی اندیشه ها: شکل و شمایل جهان تغییر کرده است.

کرونا چونان گردبادی همه شئونات زندگی انسان را درنوردید و در این میان هنر، خاصه هنر موسیقی، بی دفاع تر از همیشه در کنجی خزید.

حالا بیش از یک سال است که کنسرت ها و جشنواره های موسیقی یا تعطیل اند یا به ندرت به صورت مجازی برگزار می شوند.

موسیقی اصیل ایرانی که پیش از کرونا نیز به لطف سیاست های غلط چندین و چند ساله، از انواع حمایت ها به دور بوده ، در این ماه ها سخت تر از هر زمانی روزگار گذرانده است.

فضای دلزدگی میان هنرمندان این گونه می نماید که گویی تولد شاهکارهایی همچون موسیقی های دهه 60 و 70 برای همیشه ناممکن شده است.

استاد داریوش پیرنیاکان نام بلندآوازه موسیقی ایران که در سال های متمادی در کنار بزرگانی مانند محمدرضا شجریان، جمشید عندلیبی، مرتضی اعیان و.

به زیباترین شکل موسیقی ایرانی را در ایران و خارج از ایران به گوش جان ها می رساند، به پشتوانه سال ها تجربه در اجرا و تدریس به تشکیل مکتب شهنازی و جشنواره اَرت همت گمارده است.

سیامک جهانگیری و رضا پرویززاده، استادان دانشگاه نیز در این جشنواره با استاد پیرنیاکان همکاری کرده اند.

به واسطه تشکیل این جریان تازه در موسیقی ایران، پای صحبت های داریوش پیرنیاکان نشسته ایم.

با توجه به شیوع ویروس کرونا و محدودیت در اجرای موسیقی، شما برگزاری جشنواره هایی مانند اَرت را تا چه حد لازم و ضروری می بینید؟ این جشنواره ها باید باشد.

جوان ها آن قدر زحمت می کشند باید کارشان عرضه و دیده شود.

در شرایطی که اکنون هستیم، فضای مجازی کمک می کند تا جشنواره ها باز هم انجام شود.

درست است که فضا مثل کنسرت زنده و با حضور تماشاگران نیست، اما قطعا از نبودنش بهتر است؛ این برنامه ها باید باشد تا هم به مردم یادآور شود که موسیقی هست و هم هنرمندان و جوانان تشویق شوند که کار کنند.

آیا این دید را دارید که جایی همچون مرکز حفظ و اشاعه را تشکیل دهید؟ چون من تجربه آن فضاها را دارم، ایده چنین مکتبی به ذهنم آمد.

گرچه چنین کاری از عهده فقط من یک نفر بیرون است.

همان زمان هم که مرکز حفظ و اشاعه بود، از دل رادیو و تلویزیون ملی ایران برآمده بود و همه جوره حمایت می شد.

شکل گیری مکتب شهنازی تقریبا هم زمان شد با شیوع این بیماری و بیشتر کارها به حالت تعلیق درآمد.

اما دیدیم می توانیم از فضای مجازی استفاده کنیم و به صورت مقدماتی جشنواره را آغاز کنیم تا بعد رفته رفته فعالیت ها را گسترده کنیم.

در زمانی که شما و دیگر استادان آغاز به کار کردید، جریان تفکری در ارگان های فرهنگی وجود داشت که به فعالیت و هنر شما بها می دادند.

آن تفکر تا چه حد در سرنوشت هنری شما تأثیرگذار بود؟ بله تفکر وجود داشته است، اما حمایت مالی اگر نبود نمی شد.

شما یک دستگاه برای ازبین بردن آلودگی ها اختراع می کنی، تا زمانی که پول و حمایت اقتصادی نباشد آن اختراع به چه درد می خورد؟ آن زمان اگر آقای پیرنیا آن خدمات را به هنر موسیقی می کند، خب پشت زمینه اش آقای معینیان است که مسئول بود و هرچه ایشان می خواست در اختیارش قرار می داد؛ به فلان هنرمند آن قدر حقوق بدهید، به فلان هنرمند این امکانات را بدهید، استودیو می خواهید؟ بله هست.

امکانات ضبط می خواهید؟ بله هست.

خب وقتی ایشان چنین امکاناتی را می دید، هنرمند را موظف می کرد به ساخت کار درجه یک.

می گفت هرکسی که کارمند رادیو است، موظف است هفته ای یک بار یک برنامه تک نوازی ارائه دهد.

بعد شما ببینید ما چه گنجینه تک نوازی از آن دوران به یادگار داریم.

ولی الان چه شده است؟ جوری پیش رفته که دیگر مخاطب اصلا تک نوازی گوش نمی دهد! همان حمایت ها شما را سوق می داد به سمت کار بیشتر، درست است؟ خاطره ای را بگویم.

من همیشه مدرسه ام دیر می شد! مثل همان سریال معروف که باز مدرسه ام دیر شد! خب چرا؟ چون آن موقع ساعت یک تا دو تک نوازان پخش می شد.

من عاشق صدای ساز استاد عبادی و شهناز و کسایی و محجوبی بودم.

روزهایی که اینها پخش می شد، من حتما مدرسه ام دیر می شد! چون اگر تا آخر گوش نمی دادم نمی توانستم به مدرسه بروم.

آقای تقی زاده مدیر مدرسه مان، خودش هم اهل شعر و ادب بود، مرا می دید و می گفت پیرنیاکان باز تک نوازان گوش می کردی؟ می گفتم آره نمی توانم رهایش کنم.

او هم می گفت عیبی ندارد بیا برو سر کلاس.

می خواهم بگویم همان برنامه ها بود که گوش مرا تربیت کرد.

الان شما از صداوسیما چه می شنوید؟ حتی رادیو هم اگر موسیقی پخش می کند یک‎دفعه میانش یک آگهی بازرگانی یا یک موضوع غیرمرتبط دیگری می گذارد! اینکه نشد پخش موسیقی.

آن زمان همان قدر که هنرمند پشتیبانی مالی می شد، همان قدر هم از او توقع کار عالی داشتند.

در مرکز حفظ و اشاعه چنان برنامه ریزی خوبی صورت می گرفت که ما به صورت مادام درگیر کار بودیم.

هر هفته و هر ماه اثر می ساختیم و چندین بار در سال اجرا داشتیم.

جشن هنر شیراز، جشن طوس و برنامه های متعدد اجرا می شد که اکنون چنین هنرمندانی از آن دوران به وجود آمده اند.

در واقع چرخه ای که توأمان به نفع هنرمند و مخاطب بود.

الان به خاطر وضعیت اقتصادی، آفت تک آهنگ هم به جان موسیقی جدی ما افتاده است! قبلا باید مدت ها منتظر می بودیم برای اینکه یک آلبوم به بازار بیاید.

چه سرعت عجیبی هم دارد این آفت.

آسیب همیشه سرعت تکثیر زیادی دارد.

شما ببینید وقتی یک آفت به یک گیاه می افتد چگونه با سرعت تمام بخش های آن را در بر می گیرد؟ افراد با تمام توان باید سعی کنند خود را از آفت دور کنند.

ولی باید اقرار کرد در این زمانه و شرایط اقتصادی بسیار سخت است.

شما همه تاریخ را ببینید، چقدر اقتصاد در هنر نقش داشته است.

اصلا جوری شده است که حتی هنرمندان سابقه دار با خودشان فکر می کنند زندگی شان نباید بچرخد؟ حداقل های معیشت خود و خانواده شان نباید مهیا شود؟ پس می شود همین که می بینید! کارهایی که تولید می شود نهایت دو بار شنیده و عمرش تمام می شود.

ولی کارهای گذشتگان را هر لحظه که گوش می دهی تازه است و لذت بخش.

چون همان طور که گفتم در آن دوران اصل هنر به وجود می آمد، بدون هیچ حاشیه ای.

الان که دیگر حتی تهیه آلبوم و انتشار سی دی هم به لطف فضای مجازی دارد منسوخ می شود! یعنی همین باب هم برای تولید درآمد به روی هنرمند بسته شده است! دیگر همگی روی آورده اند به تدریس! خب تدریس هم بسیار انرژی بر است.

دیگر رمقی برای کار هنری نمی ماند.

برنامه ها و اهداف آینده شما برای این جشنواره چیست؟ جشنواره هایی که معمولا تا الان در کشور برگزار می شده، عموما چون از سمت ارگان های دولتی برگزار می شود دچار مشکلاتی است.

یک زمانی مدیری سر کار می آید که فکر بازی دارد و حمایت می کند، خب کارهای خوبی پیش می رود، باز فرد دیگری جای او می آید و کلا مسیر عوض می شود.

ما از این منظر و دیدگاه خواستیم که خصوصی کار را انجام بدهیم و حتما ادامه بدهیم، هرچند به هرحال مسائل مالی وجود دارد و کار ساده ای نیست.

ما سعی می کنیم کار را در مقیاس کوچک تر اما مستمر انجام دهیم.

یک نفر می گوید من 10 برنامه برگزار می کنم، صد جشنواره برپا می کنم! نه ما این طور نمی گوییم.

ما سعی می کنیم آهسته و پیوسته پیش برویم.

اگر امسال بر فرض مثال سه گروه برگزیده می شود، سعی می کنیم سال آینده بیشتر شود و به مرور کار را گسترده کنیم.

چشم انداز مثبتی برای گسترش این فعالیت ها در سطوح بالاتر وجود دارد؟ واقعیت ماجرا این است که با وجود اینکه موسیقی جدی و اصیل ما در بین خانواده ها بسیار رواج دارد اما متأسفانه هیچ گونه حمایتی از آن نمی شود؛ نه فقط حمایت مادی حتی حمایت معنوی.

بزرگ ترین مثالش همین صداوسیما؛ شما یک موسیقی جدی و درست هنری از این مجرا نمی شنوید.

خب این معنایش توسری خوردن موسیقی جدی است.

چرا بچه های ما نباید در تلویزیون و رادیو کار خود را ارائه کنند؟ مردم که هرجایی این سازها را می توانند ببینند.

متولیان می دانند که چه ضربه و آسیب خطیری به فرهنگ ما می خورد؟ ما تصویر ساز را در تلویزیون خودمان پخش نمی کنیم، تلویزیون های آن طرفی نشان می دهند و آن وقت آن پیامی که نباید به جوان ما خورانده می شود و آسیبی که نباید وارد می شود.

از یک طرف می گوییم جلوی تهاجم فرهنگی را بگیریم و از طرفی جوری فضا را فراهم می کنیم که تهاجم صدبرابری وارد شود.

پیشنهاد شما برای حل این معضلات چیست؟ جوانی که موسیقی خوانده و مدرک گرفته است، چه فرقی دارد با دیگری که مثلا لیسانس عمران دارد؟ چرا مدارک دیگر بازار کار داشته باشند، موسیقی نه؟ بازار کارشان کجا باید باشد؟ من می گویم تمام شهردارهای و ارگان وابسته باید در مناطق مختلف و نواحی شهرداری ارکسترهای محلی داشته باشند.

فضاهای فرهنگی ایجاد شود که جوان ها کارشان را ارائه دهند.

آن وقت ببینید چقدر از آسیب های اجتماعی ما کم می شود، چقدر کار ایجاد می شود، چقدر روحیه مردم تلطیف می شود، چقدر آمار جرم و جنایت پایین می آید.

می گویند چرا جوان ما در خیابان ویراژ می دهد و عجیب و غریب رانندگی می کند.

خب این جوان پر از انرژی است، اگر ما بیایم او را در یک فضای هنری مشغول کنیم، روحیه اش را تلطیف کنیم، ببینید چگونه خواهد شد.

بله ممکن است از هر صد نفر، چهار، پنج نفر هم این گونه راه نیایند.

خب این دیگر در همه جای دنیا هست.

اما اکثر جوانان ما با هنر ارتباط مؤثری برقرار می کنند.

در نهایت، ثمره برگزاری این جشنواره را تا اکنون چطور دیدید؟ من تمام هدفم این است که با پشتوانه سال ها تجربه و کار و فعالیت از این جوانانی که زحمت می کشند در موسیقی حمایت کنم بلکه زحماتشان به نتیجه ای برسد.

این را هم بگویم که من اصلا و ابدا ناامید نیستم.

به هر حال در طول تاریخ هیچ گاه خورشید پشت ابر نمانده است.

در طول سالیان بارها بوده ادبیات ما، هنر ما و موسیقی ما مورد هجوم و بی مهری قرار گرفته، اما باز مثل ققنوسی از زیر خاکستر بیرون آمده است
کلید واژه ها: موسیقی - ایران - موسیقی ایران - داریوش پیرنیاکان - در ایران - موسیقی ایرانی - ایرانی - همیشه - کرونا - هنرمندان - زیباترین - میان - کنسرت ها - جشنواره - محمدرضا - پشتوانه - برگزار - اندیشه - مرتضی - تغییر - زندگی - انواع - حمایت - سیاست - انسان - زمانی - تعطیل - کنسرت - استاد - مجازی