دکتر کزازی با واژه هایی که می سازد و با پارسی گویی و پارسی نویسی ناب خود به زایایی و پویایی زبان کمک شایانی می کند.
از این رو گزاف نیست اگر او را فردوسی بی ردا و دستار بخوانیم.
- عصر ایران؛ مهرداد خدیر- چهارمین بخش از سلسله نوشتارهای پراکنده جرعه ای از اقیانوس فرهنگ و ادبیات ایران را به دکتر میر جلال الدین کزازی نویسنده و سخن سنج و پارسی گوی ایرانی اختصاص می دهم که همت خود را صرف پارسی گویی کرده است.
این مناسبت جا دارد ولو یک روز از زادروز او گذشته باشد چرا که متولد 27 دی 1327 در کرمانشاه است.
او نه تنها از به کار گیری واژه های فرنگی در گفتار و نوشتار می پرهیزد که همین حساسیت را در قبال دیگر کلمات وارد شده به زبان پارسی به خرج می دهد و آوازه او بیش از نویسندگی و ترجمه و شعر به همین سبب است.
من البته خود کلمات عربی رایج در زبان فارسی را فارسی یا فارسی شده می دانم مثل داماد و عروسی که اگرچه در خانواده ای دیگر زاده و بالیده اند ولی وقتی وارد خانواده ما می شوند اگرچه نامی دیگر دارند اما عضوی از خانواده ما به شمارند.
ضمن این که اصرار بر پارسی سره نویسی چه بسا سبب شود مخاطب به شکل وفرم بیشتر توجه کند تا محتوا و از سوی دیگر نتوانیم معنی را به تمامی منتقل کنیم یا از این ظرفیت محروم می شویم و به ویژه در کار رسانه ای چه بسا به اصل ارتباط و انتقال پیام آسیب رساند.
از منظری دیگر نمی دانم دکتر کزازی متون فلسفی و علمی را چگونه می خواهد به پارسی سره بگوید و بازنویسد؟این واقعیت ها اما هیچ یک موجب آن نیست که خدمات دکتر کزازی را نادیده انگاریم و کافی است به یاد آوریم گاه واژه هایی که ساخته بیش از مصوبات فرهنگستان زبان و ادب پارسی مورد استقبال قرار گرفته و گزاف نیست اگر گفته شود خود به تنهایی یک فرهنگستان است.
بی بودجه و کمک در فلان جدول!به یاد آوریم که واژه اس.
ام.
اس تا چه اندازه رایج بود.
فرهنگستان به جای آن پیام کوتاه را ساخت.
یعنی به جای یک کلمه سه سیلابی دو واژه! این دکتر کزازی بود که پیامک را ساخت و همه ما به کار می بریم.
ناصر خسرو در سفرنامه می نویسد: خورجینَکی بود که کتاب در آن می نهادم.
بفروختم و از بهای آن دِرَمَکی چند سیاه در کاغذی کردم تا به گرمابه بان بدهم.
باشد که ما را دَمَکی زیادت تر در گرمابه بگذارد.
در همین دو جمله سه کلمه خورجینک ، درمک و دمک را به کار برده که درواقع خورجین+ک ، درم+ک و دم+ک است.
در روزگار ما آن قدر ک برای تصغیر یا تحقیر (کوچک شماری) به کار رفته (مردک، زنک، آدمک، پسرک) که قابلیت اصلی آن فراموش شده و پیامک که همان پبام+ک است یادآور واژه های زیبا در نوشته ناصر خسرو است.
کزازی، شاهنامه شناسی است که به شناختن و نوشتن بسنده نکرده و به اندازه توان خود خواسته در این روزگار کاری کند فردوسی وار.
پیراستن زبان پارسی از واژه های بیگانه ولو خودی شده یعنی به داماد و عروس هم رحم نکرده!یادمان باشد که فرهنگستان کنونی که با ریاست آقای حداد عادل شناخته می شود تنها نسبت به واژه های انگلیسی و فرانسوی حساس است و به عربی ها و به تعبیر پارسی سره نویسان، تازی ها کاری ندارد.
کزازی اما برای واژگان عربی رایج هم برابرهای زیبایی ساخته که به کار هم می روند.
مانند پرسمان به جای مسأله، انباره به جای مخزن، اَبَر شگفت به جای خارق العاده، یافه به جای باطل، بایا به جای واجب، ستانی به جای افقی، ستونی به جای عمودی، باور پُرسی به جای تفتیش عقیده و موارد دیگر که فراوان اند.
چون پیشینه این کار به افرادی چون احمد کسروی و فرهنگستان دوران رضاشاه می رسد اوایل بیم آن می رفت که به کزازی هم انگ زده شود اما همان گونه که عربی زبان اسلام است فارسی هم بیگانه نیست و ضرورتی ندارد با عربی درآمیزد.
[همین ضرورتی ندارد را اگربه شکل بایستگی ندارد نوشته بودم فرزند خرد سال ما دچار مشکل نمی شد که ض در ضرورت با کدام یک از شاکال چهار گانه است: ذ،ض،ز،ظ! وقتی به جای ظلم می نویسیم ستم کار نوآموز هم آسان می شود.
]کزازی در واقع نه تنها به سنت فردوسی ادامه داده که در پارسی سره نویسی پا جای پای کسانی چون خواجه عبدالله انصاری گذاشته که وقتی می گوید: خدایا، همچو بید می لرزم که مبادا به هیچ نیرزم همه واژه ها پارسی است.
یا در این شعر حافظ: اگر به زلف دراز تو دست ما نرسد/ گناه بخت پریشان و دست کوته ماست.
یا این شعر سعدی:
کلید واژه ها: جلال الدین کزازی - پارسی - فارسی - ایران - کزازی - فردوسی - زبان - ادبیات ایران - دستار - زبان فارسی - نویسندگی - کرمانشاه - جلال - واژه - دکتر - نویسنده - اقیانوس - زادروز - ادبیات - مناسبت - اختصاص - ایرانی - حساسیت - فرهنگ - سلسله - ترجمه - فرنگی - گفتار - گذشته - عروسی
