- سایت خبری تحلیلی اندیشه ها: ترور ناجوانمردانه شهید فخری زاده از برجسته ترین دانشمندان هسته ای کشور موجی از واکنش ها را در داخل موجب شد.
این رفتار رذیلانه دشمن خارجی منصرف از اینکه افراد وابستگی به چه جریان و طیف فکری و سیاسی ای داشته باشند از سوی همه طبقات جامعه محکوم شده است.
در این میان دو گروه با دو رویکرد متفاوت خواهان برخورد با موضوع ترور شهید فخری زاده هستند.
یک گروه معتقدند ازآنجایی که حفظ اقتدار و امنیت ملی کشور در برابر متجاوز، امری بایسته و ضروری است، باید پاسخی قاطع و بازدارنده به دشمن داده شود تا متوجه هزینه خرابکاری ها و اقدامات رذیلانه خود شود و از تکرار آن احتراز کند، مثلا هدف قراردادن بندر حیفا یا حتی تل آویو را با بهره گیری از توان موشکی کشور پیشنهاد و تجویز می کنند؛ مانند واکنشی که ایران در برابر ترور حاج قاسم سلیمانی نشان داد.
اما گروهی دیگر با تأکید و تکیه بر لزوم حفظ منافع ملی با توجه به روزهای پایانی دولت ترامپ و همین طور احتمال جدی بازگشت آمریکا به برجام و ضرورت توجه به منافع ملی حاصل از آن در بلندمدت، با واکنش نظامی در این حد مخالفت کرده و راهکار دیپلماتیک و حقوقی و تعقیب بین المللی مرتکبان و آمران این جنایت را همراه با جلب نظر دیگر کشورها و سازمان های بین المللی پیشنهاد می کنند.
هر دو طرف استدلال های قابل توجهی دارند.
پاسخ ندادن به رفتار رذیلانه دشمن خارجی می تواند به ضعف و ناتوانی در دفاع از خود برداشت و تلقی شود و برخورد نظامی سخت نیز بی شک روند بازگشت آمریکا به برجام را کندتر و چه بسا دورتر خواهد کرد.
برای پاسخ به این سؤال که در برابر رفتار دشمن خارجی که این گونه گستاخانه و در داخل سرزمین ما اقدام به ترور می کند، چه باید کرد، بایسته است ابتدا مفاهیم امنیت ملی و منافع ملی را مورد توجه قرار داد.
رابرت ماندل ، نویسنده کتاب چهره متغیر امنیت ملی ، می گوید .
امنیت ملی شامل پیگیری غیرمادی و مادی ایمنی است و از مسئولیت های اصلی حکومت های ملی است تا مانع از تهدیدات مستقیم خارجی، نسبت به بقای رژیم ها، نظام شهروندی و شیوه زندگی شهروندان خود شوند.
.
به بیان دیگر یکی از ملزومات حفاظت از امنیت ملی، اقدام نظامی است؛ اما تنها ابزار منحصر تأمین امنیت ملی کشورها نیست.
والتر لیپمن ( 1889 1974 ) که او را از شارحان مفهوم جنگ سرد می شمارند نیز بر این باور است که یک ملت زمانی بدون استفاده از قدرت نظامی امنیت دارد که در صورت اجتناب از جنگ، در معرض ازبین رفتن ارزش های بنیادین اجتماعی خود قرار داشته باشد و با ورود به جنگ و پیروزی در برابر دشمن خارجی، ارزش های بنیادین خود را حفاظت کند.
منافع ملی، مجموعه عوایدی است که در نتیجه عدم حصول آنها، یا موجودیت یک کشور به مخاطره می افتد یا اقتدار و اعتبار ملی آن کاهش می یابد.
منافع ملی در سه سطح قابل تبیین است: منافع ملی حیاتی که در صورت فقدان آنها نابودی یک کشور را منجر می شود، منافع ملی استراتژیک که در صورت تأمین نشدن، قدرت و اعتبار ملی یک کشور افول می کند و منافع ملی تکمیلی که در صورت تحقق، برای ارتقای جایگاه کشور در میان دیگر کشورها و رقیبان منطقه ای و جهانی امتیاز ویژه به وجود می آورد.
اما آیا منافع ملی ما در واکنش نظامی به جنایت صورت گرفته تأمین نمی شود؟ آیا در صورت چنین اقدامی، در فرض بازگشت آمریکا به برجام، وجهه مقتدرانه تری از ایران برای طرف مقابل به نمایش نمی گذارد؟ آیا الزاما منافع ملی ما در گرو خویشتن داری در برابر این اقدام و این گونه اقدامات رذیلانه است؟ نگارنده این سطور با نگاهی گذرا به دو مفهوم مورد اشاره، بر این باور است که گرچه ترور شهید فخری زاده غرور ملی ایرانیان را مخدوش کرده و در این وانفسای شیوع ویروس کرونا و فشارهای اقتصادی و چالش های درونی در سیاست داخلی، زخمی بر زخم های این ملت افزوده است، اما با ترور این دانشمند، ارزش های بنیادین ملی به مخاطره نیفتاده و راه و دانش و تخصص او و میراث او برای کشور ماندگار خواهد بود.
گرچه شاید بتوان این ترور را ناشی از ضعف در سیستم امنیتی و دفاعی قلمداد کرد، اما در جنگ، حلوا و شیرینی پخش نمی کنند.
ما به اسراییل به صورت غیرمستقیم ضربه می زنیم و او هم به ما ضربه می زند.
وارد ماهیت و چرایی این خصومت ریشه دار و عمیق نمی شوم که در این یادداشت کوتاه امکان پرداختن به آن نیست، اما با مرور اتفاقاتی که پیش از انعقاد برجام افتاد و تلاش های پی در پی اسراییل و بسیاری از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، مشخص می شود آنچه به دشمن خارجی بیش از هر چیزی ضربه می زند، سیاست تنش زدایی میان ایران با غرب است.
به هیچ عنوان مطلوب برخی کشورهای همسایه و منطقه نیست که ایران به جایگاه و اعتبار جهانی خود بازگردد و بتواند با جهان مبتنی بر احترام متقابل همکاری کند؛ چراکه در بلندمدت، آنها نه تنها جایگاه کنونی خود را از دست خواهند داد بلکه به دلیل فقدان منابع قابل رقابت و وجود نقطه ضعف جدیِ گستره سرزمینی و جمعیت، از گردونه رقابت با ایران کنار خواهند رفت و این مطلوب آنها نیست.
به باورم برخی کشورهای منطقه و اسراییل لحظه شماری می کنند که ایران واکنشی نظامی علیه آنان انجام دهد تا با ارجاع امر به مراجع بین المللی و جلب اجماع جهانی، فرایند بازگشت آمریکا به برجام را منتفی کنند.
با این وصف با توجه به اینکه جنبه ایجابی امنیت ملی بیشتر در راستای منافع ملی تلقی می شود تا جنبه سلبی آن، به نظر می رسد عدم واکنش نظامی صریح به دشمن خارجی در این موقعیت، نه تنها در راستای حفظ منافع ملی است که در راستای حفظ امنیت ملی نیز قابل تبیین است.
این درحالی است که راهکارهای گسترده حقوقی، دیپلماسی و سیاسی برای پاسخ دادن به این رفتار وحشیانه همچنان باقی است و اتفاقا می تواند ابزار چانه زنی قدرتمندی در اختیار ایران قرار دهد که در مذاکرات آتی با استناد به آن، ضرورت حفظ توان نظامی ملی را در برابر تهدید دائمی خارجی به طرف مقابل مؤکدا متذکر شوند و پافشاری کنند.
یادمان باشد به فاصله بسیار کوتاهی از حادثه کشته شدن زائران ایرانی حج، جایگاه عربستان سعودی از متهم بی کفایتی در مدیریت حج که باید به ما پاسخ گو باشد، به مظلوم و ستم دیده ای که سفار تخانه و کنسولگری اش را به آتش کشیده اند، تغییر کرد
کلید واژه ها: منافع ملی - امنیت ملی - دانشمندان هسته ای - حاج قاسم سلیمانی - کشور - گروه - ترور - قاسم سلیمانی - برابر - واکنش - امنیت - دانشمندان - بهره گیری - خرابکاری - زاده - شهید - دشمن - حاج قاسم - سلیمانی - اقدامات - پیشنهاد - وابستگی - تل آویو - هسته ای - متفاوت - اندیشه - اقتدار - برخورد - ضروری - جامعه
