یک سالی می گذرد که مرمت گنبد شیخ لطف الله به نقل محافل مجازی و خوراک خبری رسانه های گوناگون بدل شده و به قدر مقتضی حاشیه و بگومگو ساخته است.
اما از پس ماه ها قیل و قال و مناقشه و کشاکش، - پژوهشگر تاریخ معماری ایران که بنای این مسجد را حاصل هنر هنرمندان نامی ایران از گوشه و کنار کشور می داند باز به بهانه بی اطلاعی از ورود کردن به اصل مناقشه تن می زند و به دادن توصیه و تذکار ادامه می دهد: زمانی که ساخت بنای مسجد شیخ لطف الله انجام می گرفت فقط معماران اصفهانی در این کار نقش نداشتند بلکه معماران مختلفی از اقصی نقاط کشور به خصوص از شیراز به کار گرفته شده بودند.
من البته درحال حاضر درباره نحوه مرمت این بنا اطلاعی ندارم که بخواهم به این موضوع ورود کنم.
شاید کسانی که به این کار اشراف دارند متولی کار شده باشند که من از چند و، چون کار بی اطلاع هستم.
اما در مقام تحلیل باید بگویم مرمت کننده یک اثر تاریخی باید به ارزش های آن اثر واقف باشد.
گاهی می بینیم آن بخشی که مرمت شده به صورت یک وصله ناجور برای بنا در می آید که در بعضی از بنا های مرمت شده تهران نمونه هایش را می بینیم که به حال خودشان رها شده اند.
در چنین نمونه هایی مرمتی که انجام گرفته هیچ تناسبی با آن چیزی که در گذشته ساخته شده ندارد.
در مورد مرمت گنبد مسجد شیخ لطف الله اطلاعی ندارم که دقیقا چه اتفاقی افتاده است.
اما به هر حال برای مرمت چنین اثری باید صلاحیت ها و تخصص های لازم وجود داشته باشد.
وقتی آقای تاریخ پژوه با گفته هایش امیدهایمان برای مرمت موفقیت آمیز بهترین گنبد کشور را کمرنگ می کند کامیابی های گذشته در مرمت بنا های دیگر از جمله گنبد سلطانیه را مثل آخرین تیر ترکش به سمتش پرتاب می کنیم.
او، اما استخواندارتر از آن است که به زخم پیکان آب نادیده ای هزیمت شود و از میدان کناره بگیرد: در ساخت گنبد سلطانیه آن ظرافت هایی که در گنبد مسجد شیخ لطف الله وجود دارد به کار گرفته نشده است.
برای همین حکایت گنبد سلطانیه متفاوت است با آن چیزی که در کاشی کاری های ظریف مسجد شیخ لطف الله می بینیم که پیچیدگی های خاصی دارد.
اما باید دید آیا مرمت کنندگان توانسته اند آن کاشی ها را با همان ضخامت و رنگ و کیفیت لعاب تهیه کنند یا خیر.
آنطور که پژوهشگر بنا های تاریخی ایران سخن می گوید انگار عطای امید به گشایشی برای گنبد خنیایی و پر از کشش و الحان اصفهان را به لقایش ببخشیم: امروز در ایران ما آن کسانی که مانند استاد محسن مقدم باشند و بر اصول هنر مرمت گری احاطه داشته باشند را یا نداریم یا کمتر چنین کسانی را می شود سراغ گرفت.
اما حتی برای کسانی مثل ایشان هم قاعدتا خیلی مشکل خواهد بود که بتوانند همان لعاب کاشی های این بنای تاریخی را دربیاورند.
ما که از یافتن کمترین روزنه ای درمانده ایم حدادی را به کندوکاو در احوال بیگانگان و شیوه حفاظت آنان از داشته های تاریخی و فرهنگیشان حوالت می کنیم بلکه با وام کردن فنون و آداب دیگر ملل و نحل راهی برای گشودن گرهی از فروبستگی کار صیانت از بنای پر جبروت مسجد شیخ لطف الله باز شود: در کشوری مثل ایتالیا برای چنین مسائلی اهمیت زیادی قائل هستند و به همین دلیل کسانی که در چنین رشته هایی از دانشگاه ها فارغ التحصیل می شوند کاملا به اهمیت کاری که می کنند اشراف دارند.
در ایران، اما من بعید می دانم که چنین چیزی وجود داشته باشد و بیشتر به شکل سنتی این کار دنبال می شود.
اگر هم کسانی مثل استاد ماهر النقش را داشته باشیم نمونه این ها را در نسل های جدید نداریم و متاسفانه استادان برجسته ما در هنر مرمت کاری وقتی از دنیا می روند هنر و دانششان هم از بین می رود.
برای همین به آن گونه ای که دنیا در مورد ترمیم آثار تاریخی شان به صورت کاملا علمی و آکادمیک اقدام می کنند من فکر نمی کنم ما چنین امکانی را داشته باشیم.
کلید واژه ها: مسجد شیخ لطف الله - گنبد شیخ لطف الله - بی اطلاع - اطلاع - معماران - مرمت - معماری ایران - تاریخ - ایران - اثر تاریخی - هنرمندان - مسجد - کشور - گنبد - ساخت - ورود - الله - اصفهانی - پژوهشگر - معماری - تاریخی - توصیه - اشراف - حاشیه - تحلیل - موضوع - خوراک - ادامه - زمانی - مقتضی
