- سایت خبری تحلیلی اندیشه ها: اخبار سفر نتانیاهو به عربستان را باید در پرتو آب شدن تدریجی یخ بین اسراییل و عربستان در سال های اخیر، عادی شدن رابطه امارات، بحرین و سودان با اسراییل و موافقت ضمنی ریاض با آن و دورنمای نگران کننده روی کار آمدن بایدن در آمریکا برای آن دو جدی گرفت.
اگرچه پیش از این تحول ممکن است نبود اعتراضی جدی در امارات، بحرین و سودان و در جهان عرب و اسلام (به استثنای ایران و متحدان ایران و فلسطین) عربستان را به ادامه حرکت در مسیر عادی سازی رابطه با اسراییل تشویق کرده باشد؛ اما تاکنون عواملی مانند محافظه کاری سنتی آل سعود، نگرانی از واکنش معترضان داخلی و گروه های سنی در منطقه و شکاف نسلی که موجب تردید رهبران مسن تر سعودی است، موجب تأخیر در نهایی شدن روند شده است.
پیروزی بایدن در انتخابات آمریکا ممکن است تمام محاسبات را به هم ریخته و روند را تسریع کرده باشد.
بایدن در یکی، دو سال اخیر تعبیرات بسیار تند و حتی غیردیپلماتیکی علیه عربستان به کار برده است.
او در مناظره دور مقدماتی انتخابات ریاست جمهوری در نوامبر 2019 گفت: ما اسلحه بیشتری به سعودی ها نخواهیم فروخت .
او گفت: آنها را مجبور به پرداخت هزینه [برای نقض حقوق بشر] خواهیم کرد و آنها را به موجودات مطرودی (pariah) که هستند، تبدیل خواهیم کرد ؛ همچنین به فروش اقلام نظامی به آنها که کودکان را [در یمن] می کشند، خاتمه خواهیم داد .
بایدن پیش از آن نیز در یک سخنرانی در شورای روابط خارجی آمریکا در جولای 2019 در پاسخ به سؤالی راجع به سعودی گفته بود: آمریکا دیگر هرگز برای خرید نفت و فروش سلاح اصولش را پشت در جا نخواهد گذاشت .
اگر حتی بخشی از این مواضع عملی شود، به این معنی خواهد بود که دولت بایدن حتی از دولت اوباما نیز در فاصله گرفتن از عربستان جدیت بیشتری نشان خواهد داد.
این موضع گیری ها، صرف نظر از اینکه تا چه حد عملی شوند، گویای تفاوت عظیمی بین نگرش بایدن و ترامپ به خاورمیانه است و این آن چیزی است که عربستان و به ویژه شخص بن سلمان را دچار وحشت کرده است.
بن سلمان علاوه بر نگرانی راجع به روابط دو کشور، حتما با توجه به رقابت ها در درون آل سعود، اکنون باید نگران موقعیت شخصی و حتی سر خود نیز باشد.
در چنین شرایطی محتمل است که ریاض به فکر استفاده از کارت اسراییل در واشنگتن و منطقه برای تعدیل سیاست های بایدن افتاده و ما بازای آن را تسریع در روند عادی سازی روابط با اسراییل در نظر گرفته باشد.
اگرچه نتانیاهو خود نیز آن گوش شنوایی را که در کاخ سفید ترامپ داشت، در کاخ سفید بایدن نخواهد داشت؛ اما اهرم های نفوذ اسراییل در آمریکا همچنان در حدی خواهد بود که هم موقعیت خود را حفظ کند و هم به عربستان برای در امان ماندن از چماق بایدن کمک کند.
اعلام علاقه مندی بایدن برای بازگشت به برجام (که البته راه درازی تا عملی شدن آن می توان متصور شد) مزید بر علت است.
اسراییل و عربستان همواره در مخالفت با برجام همسو و هم نظر بوده اند.
آنها ظاهرا اکنون احساس می کنند که به کمک یکدیگر در منطقه و در واشنگتن برای اخلال در روند بازگشت آمریکا به برجام نیاز دارند.
بعید نیست که بن سلمان اکنون در اندیشه ایجاد جبهه متحدی با حضور اسراییل برای جبران بخشی از کاهش حمایت آمریکا باشد.
ممکن است او در این اندیشه باشد که از اسراییل برای پر کردن خلأ ناشی از عقب نشینی احتمالی دولت بایدن از کمک به عربستان برای حفظ مواضع قبلی اش در یمن و در برابر ایران بهره ببرد.
یک بار در دهه 1960 و در غیاب غربی ها، ائتلافی موفق بین ایران و اسراییل در حمایت از عربستان برای عقب راندن مداخله ناصریست ها در یمن ایجاد شد.
در چنین شرایطی، ممکن است ریاض تصور کند که گروه های تندرو در داخل و منطقه نیز که نگران گسترش نفوذ ایران هستند، درباره عادی سازی روابط با اسراییل سخت نگیرند.
روشن است که در چنین صورتی لابی عبری و عربی در واشنگتن نیز در موقعیت بهتری برای واداشتن دولت بایدن به گره زدن بازگشت آمریکا به برجام با مسائلی مانند برنامه موشکی و سیاست منطقه ای ایران خواهد بود.
این لابی نیرومند در چنین مسیری از متحدانی در سنای آمریکا که احتمالا کنترل آن به دست جمهوری خواهان خواهد افتاد و نیز بلوک قدرتی که ممکن است از طرف ترامپ یا به اسم او در سیاست آمریکا شکل بگیرد، بهره خواهد برد.
چنین شرایطی ایجاب می کند که مقامات تصمیم گیر در تهران طرحی نو در اندازند و با سیاست و اقداماتی که مقتضی شرایط جدید باشد، با چالش پیش رو مواجه شوند.
بی شک کلیاتی که تاکنون به عنوان سیاست ایران در منطقه مطرح می شده، پاسخ گوی شرایط جدید نخواهد بود.
کلید واژه ها: عربستان - اسراییل - اسراییل و عربستان - بایدن - ایران - انتخابات آمریکا - آمریکا - بحرین - سودان - رابطه - شکاف نسلی - نتانیاهو - روند - انتخابات - عادی - جهان عرب - معترضان - محاسبات - اندیشه - رهبران - نگرانی - پیروزی - داخلی - منطقه - تأخیر - اسلام - سعودی - تشویق - واکنش - اخبار
