و اما روزنامه خاطرات یک آدم ناقابل | رویا صدر

همه فکر و ذکرش این است که جوک های خوب تعریف کند تا تحویلش بگیرند و خودی نشان دهد ولی ماجرا همیشه آن گونه که او می خواهد پیش نمی رود.

بخش مهمی از کتاب به تقابل نسلی در قالب ماجرای درگیری های پوتر با پسرش اختصاص دارد.

- پوتر که معتقد است جوانک ها تهوع آورند، نه از زبان جاهلانه و عامیانه پسرش سر درمی آورد و نه از برنامه های تفریحی او.

سراسر رمان پر است از کلاه های گشادی که از تعمیرکار گرفته تا بقال و سبزی فروش و همکار و رییس و فرزند و دوست سرش گذاشته اند یکی از هیچ کس های این دنیای بزرگ که نامش چارلز پوتر است و در شرکتی تجارتی در لندن کار می کند اعتقاد دارد تنها چیزی که مرد را می سازد، نوشتن یادداشت های روزانه است.

ازاین رو با اینکه می داند آدم ناقابلی است تصمیم می گیرد خاطراتش را بنویسد و آن را (از آنجاکه فکر می کند می تواند به او تشخص بدهد و برای مخاطب جالب باشد) منتشر کند.

خاطراتی که حاصل درگیری های پیش پاافتاده در دنیای کوچک راوی و شرح ماجراهای زندگی روزمره خودش و همسر و پسرش در منزل جدید استیجاری شان در حومه لندن است؛ از دردسرهای پادری و تعمیرهای جزیی منزل و رسیدگی به باغچه گرفته تا سروکله زدن با کاسب های محل و سفارش لباس و رفت وآمدهای خانوادگی و دوستانه و خوردن غذا و سوارشدن به اتوبوس و درشکه و شرح ملال کار هرروزه در اداره و امثال آن.

بی اغراق هیچ نکته برجسته ای ندارد که با طنابش بتوان به قعر چاه تاریخ رفت، نکات مبهم و ناگفته اش را روشن کرد و به تماشایش نشست! رمان روزنامه خاطرات یک آدم ناقابل پیامد این تصمیم عجیب وغریب است! و عجیب تر آن که همین دغدغه های پیش پاافتاده زندگی راوی با چنان طنز لذت بخش و شیرینی عجین شده است که تا کتاب را تمام نکنی به زمینش نمی گذاری! کتاب روزنامه خاطرات یک آدم ناقابل نوشته جورج گروسمیت، کمدین، نویسنده و آهنگساز انگلیسی، ابتدا در نشریه پانچ در 26 قسمت منتشرشده و سپس در قالب کتاب در 24 فصل در سال 1892 منتشرشده است؛ بنابراین مربوط به اواخر قرن نوزدهم میلادی و دوران ویکتوریاست؛ دوره ای که تغییرات اجتماعی درراه است و نفوذ طبقه آریستوکرات در سایه تحولات اجتماعی و اقتصادی انقلاب صنعتی در حال کمرنگ تر شدن است.

کتاب تصویرگر این شرایط است؛ شرایط و سبک زندگی بریتانیای اواخر قرن نوزدهم و تأثیر آن بر زندگی روزمره کارمند میان مایه ای به نام چارلز پوتر.

بخش مهمی از کتاب به تقابل نسلی در قالب ماجرای درگیری های پوتر با پسرش اختصاص دارد.

پوتر که معتقد است جوانک ها تهوع آورند، نه از زبان جاهلانه و عامیانه پسرش سر درمی آورد و نه از برنامه های تفریحی او (که مبتذل و مشمئزکننده شان می خواند) دل خوشی دارد.

نمایندگان دو نسل، هم را نمی فهمند و برای نگاه و درک یکدیگر از زندگی ارزش قائل نیستند؛ اما این تمام ماجرا نیست.

پوتر که در ابتدای کتاب اعتراف می کند ناقابل است بر اصالت طبقاتی خود اصرار دارد، طرفدار رفتار و منش محترمانه است و تلاش می کند اصالت و تشخصش در برخورد با نقاش های ساختمان، شاگرد مغازه ها، مستخدم ها و دکان دارها خدشه دار نشود.

بااین حال جامعه در حال دگرگونی است.

وقتی تنها آشنایی را که در مهمانی رقص جناب شهردار می بیند ابزارفروش بی نزاکتی است که بعد کاشف به عمل می آید که دوست یکی از قضات دادگاه بخش در لندن است، آزار می بیند و از ابتذال رفتار و پوشش، آنچه مد روز است؛ به خشم می آید.

این ویژگی ها به خودی خود نمی تواند باعث ایجاد طنز بشود ولی وقتی در ظرف شخصیت و کاراکتر پوتر ریخته می شود به طنز می رسد.

پوتر خود اهل طنز و بذله گویی است.

همه فکر و ذکرش این است که جوک های خوب تعریف کند تا تحویلش بگیرند و خودی نشان دهد ولی ماجرا همیشه آن گونه که او می خواهد پیش نمی رود.

اگر اثر کمیک را بیش از هر چیز حاصل ناسازگاری و انعطاف ناپذیری شخص در برابر زندگی اجتماعی بدانیم این انعطاف ناپذیری در پوتر در تضادهای رفتاری و شخصیتی او متجلی می شود.

پوتر موجود متضادی است و تضاد خاستگاه طنز است.

میان دریافتی که از خودش دارد و نمود بیرونی اش تضاد وجود دارد.

حتی جوک هایی که فکر می کند نشانه هوش اوست کمتر مایه خنده اطرافیانش می شود.

او که به نظر زنش یک فیلسوف تمام عیار است و افکارش را عالی بیان می کند، در واقع شخصی زودباور و گیج است که به سادگی رو دست می خورد و تصمیمات احمقانه می گیرد.

تحت تأثیر القائات یک دوست، هوس می کند تمام خانه را از عصای دوستش گرفته تا وان خانه رنگ کند و افتضاح به بار بیاورد ولی باز سلیقه اش را تحسین کند و خودش را نبازد! سراسر رمان پر است از کلاه های گشادی که از تعمیرکار گرفته تا بقال و سبزی فروش و همکار و رییس و فرزند و دوست سرش گذاشته اند و یا بازیچه خنده اش قرار داده اند ولی بااین حال با اقامه این دلایل که: با این آدم ها نباید بحث کرد و: توهین را به روی خودم نیاورم آبرومندانه تر است و یا: عیبی ندارد، جواب خوب را می گذارم برای دفعه بعد! سعی می کند خودش را توجیه کند تا اقتدارش نزد سروهمسر و حتی خودش خدشه دار نشود! گاه نیز بجای رودررویی مستقیم، محترمانه می داند که به قول خودش: با نوشتن نامه های بسیار طعنه آمیز که جملاتش به نظرش خیلی نیشدار می آید داد خود از کهتر و مهتر بستاند، غافل از آنکه نامه های اعتراض آمیزش از هزارتا پوزش بدتر است، چرا که: در آن ها از اینکه به او توهین شده پوزش خواسته است! پوتر مثل همه قهرمانان آثار کمیک یک تیپ است.

آمیزه ای از خودپسندی با بلاهت را در خود دارد که حرف های گنده می زند و با بیان نکته های پیش پاافتاده ولی به نظر خودش هوشمندانه و طنزآمیز، درحقیقت حقارت های وجودی آدم های عصاقورت داده را به نمایش می گذارد! اینجاست که عکس العمل ها و یا قضاوت های عجیب و غیرعادی اش اثر را به سمت وسوی طنزی ابزورد می کشاند، طنزی که در سنت ادبیات انگلیسی از جاناتان سویفت شروع می شود، با لوییس کارول تداوم می یابد و به مونتی پایتون می رسد.

شخصیت پوتر در این میان سویه های آشنایی با دنیای درون و پیرامون مخاطب دارد و همذات پنداری او را هم برمی انگیزد و به سمت وسوی طنزی تراژیک می رود که عمق می یابد.

همراهی این فضا با ایجاد طنز موقعیت، به طنز اثر گاه ساختاری دراماتیک می دهد: کری گفت تقصیر خودت است که دفتر را گذاشته ای دم دست نظافتچی و دودکش پاک کن.

بهش گفتم این جواب سؤال من نیست.

این پرخاش و تغیر به نظرم بی نهایت بجا بود، خیلی خیلی مؤثر واقع می شد اگر زانویم نمی خورد به گلدان و نمی افتاد و خرد نمی شد.

این ساختار دراماتیک که در بخش های دیگر اثر نیز دیده می شود سبب شده که بر اساس آن چندین نمایش نامه، یک فیلم کوتاه، دو سریال تلویزیونی و سه نمایش رادیویی نیز ساخته شود.

جورج گروسمیت نویسنده کتاب حاضر در کارنامه هنری خود 18 اپرای کمدی، حدود صد قطعه موسیقی، ششصد آواز و قطعاتی برای پیانو، سه کتاب و تعداد زیادی طنز روزنامه ای دارد و مصور شدن کتاب توسط برادر او ویدون گروسمیت بر جذابیت آن افزوده و طنز نوشتاری را با طنز تصویری عجین کرده است.

روزنامه خاطرات یک آدم ناقابل با ترجمه شهلا طهماسبی برای اولین بار در شهریور 96 منتشرشده و به تازگی چاپ دومش راهی بازار نشر شده است.

کلید واژه ها: خاطرات - پوتر - ماجرا - تعمیرکار - پسرش - یادداشت - روزنامه - برنامه - اختصاص - تفریحی - روزانه - درگیری - اعتقاد - یکی از - تصمیم - منتشر - فرزند - تقابل - همکار - مخاطب - همیشه - جوانک - فروش - گونه - رمان - نشان - تهوع - رییس - خودی - بقال