بحث درباره یکی از مهم ترین چالش های باستان شناسی ایران

- در همایشی درباره شهر سوخته گفته شد این پایگاه ثبت شده در یونسکو، یکی از مهم ترین چالش های باستان شناسی ایران را فرارویِ محققان تاریخ و باستان شناسی می گذارد.

به گزارش سایت قطره و به نقل ازخبر فوری به نقل از روابط عمومی فرهنگستان هنر، سیدمنصور سیدسجادی در همایش هنر و تمدن جنوب شرق ایران، با محوریت شهر سوخته که با حضور علیرضا اسماعیلی سرپرست فرهنگستان هنر-، سید محمدبهشتی عضو پیوسته فرهنگستان هنر و رییس گروه تخصصی معماری و شهرسازی -، سیدمنصور سیدسجادی دبیر علمی همایش و سرپرست هیات کاوش های ایرانی شهرسوخته -، انریکو اسکالونه استاد باستان شناسی دانشگاه گوتینگن آلمان و احمدعلی موهبتی استاندار سیستان وبلوچستان برگزار شد، با بیان این که فرهنگستان هنر، به درستی ارزش مطالعات باستانی برای اکتشاف مسائل هنری را دریافت، گفت: در هر محوطه باستانی، آثار هنری فراوانی گنجانده شده که باید مطالعه شود تا بدانیم چطور باید درباره تاریخ هنر فلات ایران تحقیق کرد.

دبیر علمی این همایش با اشاره به روابط ناگسستنی بین فرهنگ ها که از گذشته تا امروز وجود داشته، ادامه داد: نمی توان بخش هایی از دوره های تاریخی را نادیده گرفت، به همین دلیل با این که محوریت کار درباره شهر سوخته است، ما از همکاران مان در دوره های دیگر تاریخی و اسلامی نیز خواهش کردیم که مطالعات شان را ارائه دهند.

او با اشاره به آغاز مطالعات و فعالیت های باستان شناسی از حدود 100 سال قبل در محوطه شهر سوخته بیان کرد: کارِ گروه باستان شناسی ایتالیایی کار ما را سخت کرد، چون در همه زمینه ها تحقیقاتی مؤثر را ثبت کرده بودند و درصد بالایی از موفقیت های به دست آمده در این محوطه مدیون پروفسور ماریتسیو توزی است.

سیدسجادی درباره فعالیت کارگروه باستان شناسی ایرانی در شهر سوخته نیز توضیح داد: با آغاز فعالیت ها و موفقیت های اولیه ای که گروه باستان شناسی ایرانی در شهر سوخته به دست آورد، تاثیر زیادی در نگرش کسانی که همیشه چشم شان به غرب بوده، ایجاد کرد و باعث شد تا کاوش در بسیاری از قسمت های دیگر نیز به گروه ایرانی واگذار شود، به حدی که امروز حدود 20 25 گروه تخصصی باستان شناسی و مرمتی از ایران در این بخش کشور فعال هستند.

او یکی از کارهای تأثیرگذار در شهر سوخته را آموزش جوانان و فارغ التحصیلان و پژوهندگان جوان تر دانست و بیان کرد که آن ها با تکیه بر توانایی خودشان، پژوهش های بیشتری را انجام دادند.

دبیر علمی این همایش از دیگر اهداف گروه کاوش در شهر سوخته را بازسازی جامعه باستانی دانست و ادامه داد: ما بر این کار اصرار داشتیم و برای این کار دست به کاوش زدیم.

گروه باستان شناسی شهر سوخته تاکنون توانسته است مطالعاتی در زمینه انسان شناسی در شهر سوخته انجام دهد.

سعی کردیم آن را به مطالعات دیگر هم تعمیم دهیم.

در حال حاضر مطالعاتی در حوزه پزشکی نیز انجام شده است.

چاپ نفیس ترین نسخه خمسه نظامی توسط فرهنگستان هنر همچنین علی رضا اسماعیلی سرپرست فرهنگستان هنر – گفت: فرهنگستان هنر بر مبنای رسالت خود در حفظ و توسعه هنرهای ایرانی ـ اسلامی، برنامه هایی گوناگون را در شناسایی و معرفی سبک ها و مکاتب هنری، نقد هنری و انجام پژوهش های بنیادین در تاریخ هنر ایران به ثمر رسانده که در این بین می توان به گردهمایی های مکاتب هنری شیراز، تبریز، هرات، اصفهان، طبیعت در هنر شرق و هنر و تمدن حوزه هلیل رود؛ جیرفت و توجه خاص به ظرفیت های هنری استان ها با مرور آثار و برگزاری نمایشگاه هنرمندان شاخص اشاره کرد.

او نتیجه این اقدامات تا امروز را چاپ و نشر آثار ارزشمندی دانست که امروزه جزء مهم ترین منابع تاریخ هنر ایران محسوب می شوند و افزود: مجموعه مقالات همایش جیرفت (باستان شناسی حوزه هلیل رود؛ جنوب شرق ایران) که سال 1387 به کوشش یوسف مجیدزاده (دبیر علمی همایش) تدوین شده بود و انتشارات فرهنگستان هنر آن را منتشر کرد امروز جزء منابع مهم برای رجوع محققان و پژوهشگران این حوزه است.

او برگزاری همایش "هنر و تمدن جنوب شرق ایران، با محوریت شهر سوخته" را نگاهِ دیگر این مجموعه به یکی از حوزه های مهم تمدنی ایران دانست و افزود: شهر سوخته در کنار جیرفت جزء مهم ترین مراکز سکونتی حوزه فرهنگی جنوب شرق ایران است که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

اسماعیلی با اشاره به این که هر چند جایگاه منحصربه فرد شهر سوخته و دستاوردها و یافته های هنری و علمی آن، پژوهش و مطالعات بنیادین درباره این منطقه بسیار کم بوده و حاصل کاوش های انجام شده به صورت منسجم و یک جا ارائه و منتشر نشده است، بیان کرد: به همین دلیل فرهنگستان هنر مطالعه و پژوهش درباره هنر و تمدن شهر سوخته را در دستور کار خود قرار داد و با طرح موضوع با سرپرست کاوش های باستان شناسی شهر سوخته، سفارش تألیف و تدوین پژوهشی درباره این حوزه تمدنی را داد که در نتیجه آن پژوهش ها کتابی دوجلدی منتشر شد.

سرپرست فرهنگستان هنر با بیان این که گسترش آموزش و مطالعات باستان شناسی در کشور بعد از انقلاب در کنار کاوش هایی زیر نظر باستان شناسان ایرانی مانند دکتر سیدمنصور سیدسجادی انجام می شود، از تالیف کتاب شهر سوخته، هنر و باستانشناسی حوزه دلتای رودخانه هیرمند، از آغاز تا دوره تیموری به قلم مهم ترین پژوهشگران ایرانی و خارجی در حوزه شهر سوخته خبر داد و تاکید کرد: این کتاب می تواند منبعی پژوهشی در تبیین دستاورهای هنری و علمی این تمدن دیرینه باشد که مورد توجه دانشجویان و صاحب نظران قرار بگیرد و زمینه ساز مطالعات و پژوهش های آینده شود.

او با تاکید بر این که با انجام چنین فعالیت هایی در راه پژوهش های بنیادین تاریخ هنر می توان گام هایی مؤثرتری برداشت، بیان کرد: از سوی دیگر فرهنگستان هنر در کنار این گونه پژوهش های بنیادین، در حوزه تجسمی نیز منابع و مآخذی مهم مانند شاهنامه شاه تهماسبی و شاهکارهای هنر ایران در لهستان و جلوه هایی از هنر ایران در دوره قاجار در مجموعه های مجارستان را منتشر کرده است.

او از چاپ نفیس ترین نسخه خمسه نظامی در هفته آینده توسط فرهنگستان هنر خبر داد و افزود: این مجموعه قصد دارد به هنر دوره آل بویه و به منطقه سیراف و شرق آفریقا که منطقه ای بسیار تأثیرگذار بوده، نیز بپردازد.

ایران، مادر دومِ استاد دانشگاه گوتینگن کاوش در شهر سوخته، مهم ترین چالش باستان شناسی ایران انریکو اسکالونه استاد ایتالیایی الاصل دانشگاه گوتینکن آلمان نیز در سخنانی ایران را به مثابه وطن دوم و مادر دوم خود دانست و گفت: "ایران" جایی است که در آن مجالی یافتم تا تحقیقات خود را توسعه دهم و پیش از هر موضوع دیگری باورهایم را درخصوص مفاهیم خوشبختی، دوستی، برادری و تعامل و همکاری با مردم وسعت ببخشم.

او با تاکید بر این که همه این ویژگی ها را در شهر سوخته در پروژه های محوطه های حفاری امروز و در دوره عصر برنز دیروز می توان پیدا کرد، افزود: در واقع اهمیت و ارزش شهر سوخته در هزاره سوم پیش از میلاد، در نقش آن به مثابه محل تلاقی فرهنگ ها و تجارب به دست آمده در جنوب ایران و تمدن جیحون و دره سند، در قالب یک نظام تبادل فرهنگی است.

نقطه تلاقی ای که در آن، اختلافات و اشتراکات فرهنگی نقشی مهم در تحولات بنیادین تاریخی در فاصله زمانی اواخر هزاره چهارم تا اوایل هزاره دوم پیش از میلاد ایفا کردند.

وی درباره شهر سوخته نیز اظهار کرد: شهر سوخته، به عنوان پایگاهی ثبت شده در یونسکو، به همراه دیگر محوطه های مهم عصر برنز نظیر جیرفت، تل مالیان و شوش، مهم ترین چالش باستان شناسی ایران را فرارویِ محققان تاریخ و باستان شناسی می گذارد.

این استاد دانشگاه گوتینکن آلمان حفاظت ویژه ای را که به دلیل ترکیب خاص و شوره زار بودن بیابان از بقایای شهر سوخته انجام می شود عاملی دانست که باعث شده در ایتالیا از آن با عنوان "پومپیی شرق" یاد شود و گفت: از این منظر، همه محققانِ شهر سوخته به دلیل ارزش و جایگاهش در تشکیل نظام های شهرنشینی در تاریخ بشر، آن را یکی از محوطه های باستان شناسی جذاب و درخور توجه دانسته اند.

شهر سوخته، مکانی برای نخستین تجربیات شهرنشینی بشر سیدمحمد بهشتی عضو پیوسته و رییس گروه تخصصی معماری و شهرسازی فرهنگستان هنر – نیز در این آیین اظهار کرد: در همایش هنر و تمدن جنوب شرق ایران، با محوریت شهر سوخته ، یکی از مقاصدِ مطالعه باستان شناسی در شهر سوخته قرار بود به آن برسد و امروز شاهد گزارش تحلیلی این مطالعات در شهر سوخته هستیم.

او شهر سوخته را یکی از محوطه های باستان شناسی دانست که امروزه به واسطه مطالعات بسیار و اطلاع رسانی های انجام شده برای افکار عمومی ناآشنا نیست و افزود: هر اثر تاریخی ای را اگر به مثابه آینه ای نگاه کنیم، مرجع فرهنگ کشور را در آن می توانیم ببینیم، اما اثر آن در بعضی آثار بیشتر نمایان است.

وی شهر سوخته را از نظر فرهنگی، محوطه ای بسیار غنی دانست که قد و بالایی کامل از فرهنگ ایرانی در دوران کهن را به نمایش می گذارد و ادامه کرد: این محوطه باستانی نخستین تجربیات شهرنشینی بشر را می تواند نشان دهد و از جمله موارد قابل اتکا در این شهر باستانی، حصار نداشتن آن و یافت نشدن هرگونه ابزار جنگی در آن است.

بهشتی یافته های مردم شهر سوخته مانند شاعر بودن، کیمیاگر بودن و فاتح قله های بزرگی در رشته هایی مانند پزشکی بودن را نشانه هایی از فرهنگ ایرانی در گذشته دانست.

احمدعلی موهبتی استاندار سیستان و بلوچستان توجه فرهنگستان هنر و گروه باستان شناسی با سرپرستی سیدسجادی را توجه به فرهنگ دانست و بی توجهی به این نوع اقدامات را عامل خسران جمعی دانست.

در پایان نیز کتاب شهر سوخته؛ هنر و باستان شناسی حوزه دلتای رودخانه هیرمند از آغاز تا دوره تیموری که در دو جلد منتشر شده است، رونمایی شد.

این کتاب به سفارش فرهنگستان هنر و به کوشش سیدمنصور سیدسجادی به منظور تبیین و معرفی هنر و تمدن جنوب شرق ایران، با محوریت شهر سوخته تدوین شده است و در کتاب فروشی فرهنگستان هنر، به نشانی خیابان ولیعصر، پایین تر از چهارراه طالقانی، شماره 1550، در دسترس کتاب خوانان خواهد بود.

کلید واژه ها: باستان شناسی - باستان - شهر سوخته - باستان شناسی ایران - فرهنگستان هنر - ایران - فرهنگ - همایش - ایرانی - باستانی - تاریخ - فعالیت - فعال - سیستان وبلوچستان - مهم ترین - فارغ التحصیلان - موفقیت - کاوش - سرپرست - علمی - دیگر - تاریخی - محوریت - روابط عمومی - روابط - تحقیق - امروز - آثار هنری - هنری - استاندار