20 اثر تاریخی اصفهان را بهتر بشناسید/ چرا اصفهان نصف جهان است؟

تعطیلات نوروزی فرصت مغتنمی است تا علاوه بر مسافران نوروزی اهالی شهر گنبدهای فیروزه ای هم آثار تاریخی دیار خود را بهتر بشناسند، در این گزارش 20 اثر تاریخی شهر اصفهان معرفی شده است.

- به گزارش سایت قطره و به نقل ازخبرگزاری فارس" از اصفهان، شهر گنبدهای فیروزه ای در مرکز ایران به رسم هر ساله نوروز، مقصد بسیاری از مسافران خواهد بود، شهری که قدمت و آثار تاریخی اش بیش از هر جای دیگر بر سر زبان ها افتاده و برکت زاینده رود پل های این شهر را شهره جهان کرده است، اما اصفهان چنان از ابنیه تاریخی، مساجد، امام زاده ها و حمام های تاریخی سرشار است که تنها برشمردن اسامی آن ها فرصت زیادی خواهد برد، در این گزارش سعی شده تا بخش عمده یادگاری های تاریخی این شهر به صورت مختصر و با ارائه یک دسته بندی ساده منتشر شود.

*کاخ ها* 1-کاخ عالی قاپو این کاخ واقع در میدان امام در قرن یازدهم هجری به صورت 6 طبقه احداث شده که هر طبقه تزیینات هنری خاصی دارد، از قسمت های مهم این کاخ، ایوان طبقه سوم و تالار پذیرایی همین طبقه است که با زیباترین نوع نقاشی و گچ بری تزیین شده است، تالار موسیقی طبقه ششم و تزیینات گچ بری بی نظیر آن و اغلب کارهای هنری این کاخ به دست رضا عباسی هنرمند مشهور آن دوران انجام شده است، عالی قاپو که تا پیش از این درگیر مرمت ایوان طبقه سوم بود، امسال نمایی زیبا از میدان امام را بدون داربست ها تقدیم مسافران نوروزی خواهد کرد.

2-کاخ چهل ستون این عمارت واقع در خیابان استانداری به منظور پذیرایی رسمی از میهمانان و سفرای خارجی، طی سه مرحله و طبق یک طرح واحد ساخته شده، تالار اصلی، ایوان آیینه و اتاق های طرفین آن و ایوان ستون دار که از هجده عدد ستون و سقف چوبی تشکیل شده است؛ نام چهل ستون به نشانه کثرت ستون ها و انعکاس تصویر بیست ستون در آب استخر است، نقاشی های دیواری چهل ستون هم آثار رضا عباسی به شیوه مینیاتورهای ایرانی است که صحنه هایی از میدان های جنگ و مجالس پذیرایی پادشاهان صفوی را نشان می دهد.

3-کاخ هشت بهشت این کاخ واقع در پارک شهید رجایی در زمان حکومت شاه سلیمان (در نیمه دوم قرن 11 هجری قمری) ساخته شده و نام هشت بهشت عمدتاً در اصطلاح زمان خود، به معنای هشتی یا ورودی بهشت بوده است، این عمارت در دو طبقه و بر روی یک کرسی با ازاره سنگی ساخته شده و کلیه سطوح ایوان های هشتی مرکزی، اتاق ها و راهروها با سبک های متنوعی تزیین شده است؛ از جمله خصوصیات منحصر به فرد این عمارت حوض مروارید و آبشار ایوان جنوبی است که آب آن از حوض فوقانی تأمین شده است.

4-عمارت توحیدخانه این بنا واقع در خیابان استانداری در روزگار صفوی محل عبادت صوفیان و جایگاه خلیفهالخلفا قطب و پیشوای صوفیان صفوی بوده و به عنوان یک مکان مقدس نام برده شده و با مساحتی نزدیک به 7 هزار مترمربع اهمیت ویژه ای در بافت تاریخی دوران صفوی داشته است، قسمت داخلی گنبد توحیدخانه دوازده ضلعی است و برای تبدیل پلان چندضلعی به دایره طاق نماهایی با نواری قرمزرنگ ساخته شده است، در بالای این قسمت کتیبه ای از گچ مشتمل بر صلوات چهارده معصوم با خط ثلث سفید بر زمینه لاجوردی هم وجود دارد؛ توحیدخانه در دوره پهلوی دوم و تا سال 1355 به عنوان زندان شهربانی اصفهان مورد استفاده قرار گرفته و با پیروزی انقلاب اسلامی و پس از انجام عملیات بازسازی و مرمت در سال 1363 این بنا در اختیار دانشگاه هنر قرار گرفت.

*پل ها* 1-پل شهرستان این پل با نام پل جی یا پل جسر حسین قدیمی ترین پل اصفهان روی رودخانه زاینده رود واقع در خیابان مشتاق دوم است، در زمان ساسانیان ایجاد شده و در زمان دیلمیان و سلجوقیان تعمیر و مرمت شده است، پایه های آن بر روی سنگ های طبیعی کف رودخانه استوار است و طول آن از ستون مدور آجری تا انتهای سنگ فرش قدیمی در حدود 105 متر است، موقعیت این پل در واقع یک پل جنگی و نظامی بوده و از نظر معماری و قدمت زمان ساخت در مجموعه پل های قدیمی ایران فقط پل دزفول و پل شوشتر با این پل برابری می کنند.

2-پل خواجو این پل از آثار دوره صفویه در سال 1060 هجری است و در طراحی قدیم برای چندین منظور در نظر گرفته شده است، قسمت فوقانی برای حرکت سریع و عبور کالسکه ها و چهارپایان بوده در حالی که بخش تحتانی عمدتاً برای حرکت آرام و توقف و تأمل عابرین پیاده استفاده می شده است؛ قسمت زیرین تماماً از سنگ و ملات ساروج ساخته شده و دهانه های عبور آب به صورت بند با تخته های قطور چوبی قابل کنترل بوده است، در قسمت مرکزی پل، عمارت بیگلربیگی در طبقه فوقانی و در دو طرف راهروی پل برای پذیرایی و تشریفات رسمی ساخته شده که اتاق های آن در دوره های مختلف با نقوش رنگ طلایی تزیین شده است.

3-سی وسه پل زمان احداث این پل در حد فاصل سال های 1008 تا 1011 هجری قمری بوده و طول آن 300 متر و عرض آن 14 متر است، نظم طولانی دهانه های این پل، ابهت و وقار خاصی در آن به وجود آورده و در طرفین سطح فوقانی دو راهروی سرپوشیده ساخته شده که هم در زمستان و هم در تابستان سرپناه مطمئنی برای عابرین است، این پل را که نام دیگر آن الله وردی خان است، می توان نتیجه مطلوب ترکیب فنون در مهندسی باهنر معماری محسوب کرد.

4-پل چوبی پل جویی یا پل چوبی در سال 1065 به دستور شاه عباس دوم بنا شده که عرض کم و طول 147 متر دارد و بین سی وسه پل و پل خواجو واقع شده است، در قسمت غربی این پل آب رودخانه به صورت دریاچه ای درمی آمد به همین لحاظ به آن پل دریاچه نیز می گفتند، وجه تسمیه این پل جویی را به فراخور جوی کوچک ظریفی که از سنگ پارسی بوده و آب را از یک سوی دیگر به طرف دیگر پل جاری می کرده و در عهد صفویه بر روی پل تعبیه کرده بودند، می دانند.

*حمام ها* 1-حمام علی قلی آقا این حمام که اکنون به یک موزه تبدیل شده، در محله بیدآباد اصفهان است و بخشی از مجموعه ای شامل مسجد، حمام، بازارچه، چهارسوق و کاروانسرا بوده که علی قلی آقا از خواجگان حرم شاه سلیمان و شاه سلطان حسین صفوی برای امور عام المنفعه آن را در نیمه دوم قرن دوازدهم هجری قمری ساخته است، این بنا از دو حمام بزرگ و کوچک تشکیل شده که حمام بزرگ تر مختص مردان و حمام کوچک تر مخصوص زنان بوده است؛ آب مورد استفاده هر دو حمام از چاهی معروف به چاه گاو تأمین می شده که در فضایی به نام گاورو در غرب حمام قرار داشته است.

2-حمام رهنان این بنا توسط یکی از رجال سلسله زندیه به نام حاج آقا محمد رنانی ساخته شده و 1467 متر مربع مساحت شامل دو حمام بزرگ و کوچک برای استفاده جداگانه اما هم زمان زنان و مردان است، در حمام تاریخی رهنان سکوی تعویض لباس در میانه بینه بزرگ واقع شده و راهروها در اطراف هستند، بینه بزرگ و زیبای این حمام دارای پوششی گنبدی است که 16 ستون سنگی و آجری بار پوشش طاق را تحمل می کند و به نشانه کثرت یا تکرار تصویر آن ستون ها در آب حوض های سکوی میانی، به حمام چهل ستون نیز معروف است.

3-حمام شیخ بهایی این حمام واقع در خیابان عبدالرازق است که توسط شیخ بهایی در سال 1025 هجری قمری در عهد شاه عباس، طراحی و ساخته شده و با استفاده از یک سیستم پیچیده مهندسی به مدت طولانی تنها با یک شمع روشن می شده است، البته این حمام هنوز برای بازدید عموم مهیا نیست.

4-حمام شاه علی حمام شاه علی در خیابان عبدالرزاق، محله جماله واقع شده و قدمت آن به زمان صفویه می رسد، در ساخت حمام شاه علی از آجر و سنگ و مرمر استفاده شده تا در مقابل آب مقاومت کنند، ویژگی این حمام نسبت به حمام های دیگر این است که حمام شاه علی در گود ساخته نشده بلکه در کف ساخته شده و سقفش نیز تخت است، برای گرم کردن حمام هم از خار و بوته درختان استفاده می شده است.

*مساجد* 1-مسجد امام این مسجد واقع در میدان امام به دستور شاه عباس اول توسط استاد علی اکبر اصفهانی احداث شده و در مرحله اول سر درب اصلی و جلوخان ورودی، با دو مناره خارجی مسجد ساخته می شود، درب مسجد با ورق های نقره و طلا تزیین شده و گنبدخانه جنوبی به صورت دو پوش اجرا شده و فضای بین این دو گنبد حدود 12 متر ارتفاع دارد که ارتفاع گنبد خارجی از کف مسجد 50 متر است،کتیبه های این مسجد هم توسط خطاطان و خوشنویسان معروف دوران صفویه نگاشته شده است.

2-مسجد شیخ لطف الله این مسجد بدون منار به منظور محل عبادت و حوزه تدریس مرحوم شیخ لطف الله که از علما و روحانیون بزرگ جبل عامل در لبنان بوده در سال 1028 ساخته شده و دارای یک شبستان زیرزمینی است که کف گنبدخانه را از سطح زمین بالاتر قرارداده است، سطوح داخلی به ویژه محراب این مسجد از شاهکارهای بی نظیر هنر کاشی کاری هفت رنگ و معرق است.

3-مسجد جامع پایه اولیه این مسجد در سال 156 هجری قمری به عنوان نخستین مسجد اصفهان بعد از پذیرش اسلام ساخته می شود و در قرن سوم مسجد وسیع تری بر روی مسجد اولیه پایه ریزی می شود، عمده ترین سبک معماری به کار رفته در مسجد مربوط به دوره سلجوقی به شیوه رازی است، گچ بری محراب الجایتو، تزیینات کاشی کاری و خطوط بنایی و مقرنس سازی های مختلف ایوان ها، همراه با کتیبه های خط کوفی و ثلث از جاذبه های این بنای تاریخی است.

4-مسجد سید این مسجد در قرن سیزدهم هجری به دستور حاج سید باقر شفتی از علمای بزرگ امامیه که در دوره سلطنت محمدشاه قاجار می زیسته بنا شده است، در این بنا رنگ قرمز روشن نقش عمده ای دارد و این همان رنگی است که در مساجد دیگر دوره قاجار مانند مسجد رحیم خان و مسجد رکن الملک نیز مشاهده می شود و آرامگاه (سید حجت الاسلام) که بسیار مجلل و باشکوه بنا شده است هم در گوشه شمال شرقی صحن مسجد قرار دارد.

*منارها* 1-منارجنبان این بنا واقع در خیابان آتشگاه یک ایوان و دو مناره دارد که قبر عبدالله ابن محمد ابن محمود یکی از چهره های شاخص قرن 8 هجری را در خود جای داده و احداث آن هم زمان با دوران حکومت ایلخانیان مغول بوده است، اگر یکی از مناره های این بنا تکان داده شود، مناره دوم و تمام ساختمان تکان و حرکت بسیار محسوسی دارد، ارتفاع ایوان از سطح زمین 10 متر و ارتفاع مناره ها 5.

17 متر است، به جهت جلوگیری از آسیب رسیدن به این بنا چند سالی است که هر نیم ساعت یک بار برای مسافران نوروزی تکان می خورد.

2-منار باقوشخانه این بنا از بناهای قرن هشتم هجری است که در قسمت شمال غربی محله جویباره در مجاورت باغ قوشخانه قرار دارد و باقیمانده یکی از دو منار طرفین مسجد مصلا است که اکنون اثری از آن نیست، این منار حدود 38 متر ارتفاع دارد و تزیین آن به خط بنایی فیروزه ای بر زمینه آجری به طور مارپیچ از تکرار جمله الله اکبر تشکیل شده و با توجه به تزیینات و نحوه معماری زمان ساخت آن را مربوط به دوران مغول ها می دانند.

3-منار مسجد علی این بنا در مقابل آرامگاه هارون ولایت در اوایل سده ششم هجری در نزدیکی مسجد جامع بنا شده و در دوره صفویان جزیی از ساختمان مسجد علی شده است، بلندای این منار بیش از 50 متر بوده که امروزه با فروریختن طبقه سوم آن حدوداً 48 متر شده و قطر مناره در سطح زمین شش متر است، این مناره را مناره مسجد سلطان سنجر نیز نام داده اند و در مجاورت آن آثار الحاقی عصر صفویه به بناهای تاریخی مسجد علی و هارون ولایت، نمای زیبایی به این مجموعه تاریخی اصفهان بخشیده است.

4-منار چهل دختران این بنا که با تزیینات آجری و کتیبه های کوفی آراسته شده یکی از آثار دوره سلجوقی در اصفهان است، این مناره را ابوالفتح نُحوجی در سال 501 هجری قمری بنا کرده و به اعتقاد برخی مورخین، پنجمین مناره قدیمی ایران است، این مناره رفیع که از آجر ساخته شده میله ای مدور به ارتفاع 24 متر است که با پایه جمعاً 29 متر ارتفاع دارد و کتیبه های منحصر به فردی در ساخت آن استفاده شده است.

انتهای پیام/ذ http://fna.

ir/a4jie6
کلید واژه ها: تاریخی - ایوان - اصفهان - مسافران نوروزی - چهل ستون - آثار تاریخی - مسافران - پذیرایی - تزیین - عمارت - نوروزی - گزارش - تعطیلات نوروزی - خیابان - امام - ایران - عباسی - نقاشی - شهید رجایی - زاینده رود - خبرگزاری - زیباترین - جهان - عالی - اتاق - زیبا - صورت - هنری - نشان - یادگاری